Xalq yaradıcılığı paytaxtlarında qeyri-maddi mədəni irsimiz təbliğ olunur

Qəbələnin “Azərbaycanın əfsanələr paytaxtı”, Balakənin “Azərbaycanın folklor paytaxtı” və Abşeronun “Azərbaycanın sənətkarlıq paytaxtı” elan edilməsi ilə bağlı təqdimat olub

Layihə çərçivəsində yazımız xalq yaradıcılığı paytaxtları ilə bağlıdır. Belə ki, Muzey Mərkəzində Azərbaycanın xalq yaradıcılığı paytaxtlarının təqdimat mərasimi keçirilib. Bu il üçün Qəbələ “Azərbaycanın əfsanələr paytaxtı”, Balakən “Azərbaycanın folklor paytaxtı” və Abşeron “Azərbaycanın sənətkarlıq paytaxtı” seçilib. Tədbirdə bildirilib ki, Azərbaycan xalqının qədim və rəngarəng qeyri-maddi mədəni irsi minilliklər boyu millətin mentalitetini və şüurunu formalaşdıran əsas mənbələrdən biri olmaqla, xalq yaradıcılığının nailiyyətlərini özündə ehtiva edən nadir bəşəri fenomendir.

Dünyanın qabaqcıl ölkələrinin mədəniyyət siyasətindəki təcrübələri nəzərə alınmaqla, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi tərəfindən Azərbaycanın qeyri-maddi mədəni irsinin (diyarşünaslıq, folklor, sənətkarlıq) qorunması və dəstəklənməsi istiqamətində islahatlara başlanılmışdır.

Sahənin təminat mexanizmlərinin monitorinqi aparılıb, Azərbaycanın qeyri-maddi mədəni irsinin bərpası, qorunması və hərtərəfli inkişafı ilə bağlı “Azərbaycan qeyri-maddi mədəni irsinin qorunmasına dair” Dövlət Proqramının layihəsi hazırlanaraq baxılmaq üçün müvafiq qurumlara təqdim olunub. İslahatların davamı olaraq hazırda “Azərbaycan qeyri-maddi mədəni irs nümunələrinin Dövlət Reyestri”nin hazırlanması, “Qeyri-maddi mədəni irs subyektlərinin (ifaçı, kollektiv, sənətkar və s.) Portfolio Bankı”nın və “Azərbaycan qeyri-maddi mədəni irsinin infrastruktur vahidlərinin Dövlət Kadastrı”nın yaradılması, “Şəhər (rayon) mədəniyyət mərkəzlərinin yaradılması” layihəsi, “Muğam-tur, aşıq-tur, xalça-tur və Novruz-tur beynəlxalq mədəni-turizm marşrutları”nın təşkili, digər konseptual proqram və layihələr üzərində müvafiq işlər görülür. Qeyd edilib ki, bununla yanaşı, “Bakı şəhəri Qobustan, Maştağa, Əmircan və Yeni Suraxanı qəsəbələrində Azərbaycan xalq dekorativ, tətbiqi və təsviri sənət ənənələrinin dirçəldilməsi” və “Bərdə şəhərində dekorativ sənət ənənələrinin təbliği və xalçaçılığın inkişafı” pilot layihələri həyata keçirilib. Azərbaycanın qeyri-maddi mədəni irsinin təbliği və təşviqi məqsədilə nazirlik tərəfindən “2010-2014-cü illər üçün xalq yaradıcılığı paytaxtları” Proqramı təsdiq olunub. Diqqətə çatdırılıb ki, məsələ ilə əlaqədar Qəbələ, Balakən və Abşeron rayonlarında il ərzində nominasiyalara uyğun olaraq təntənəli mərasimlər, respublika və beynəlxalq səviyyəli elmi-praktiki konfrans, “dəyirmi masa”, konsert, müsabiqə, festival, sərgi, yarmarka, infotur və digər tədbirlər keçiriləcək. Tədbirdə çıxış edən mədəniyyət və turizm naziri Əbülfəs Qarayev bildirib ki, ilin ənənəsinə uyğun olaraq, xalq yaradıcılığı paytaxtları elan olunur. Onun sözlərinə görə, layihənin həyata keçirilməsində məqsəd folklor, diyarşünaslıq və sənətkarlıq kimi qeyri-maddi mədəni irsin qorunması və təbliğidir. Nazir deyib ki, 5 il öncə başlanmış bu layihəyə hazırda maraq artmaqdadır: “Artıq rayonların arasında rəqabət də görünür. Bu layihə 5 il müddətinə nəzərdə tutulub, lakin əldə olunmuş nailiyyətlər, müraciətləri nəzərə alaraq, yəqin ki, yaxın günlərdə kollegiyanın qərarı ilə layihəni 5 il də uzada biləcəyik. Çünki Azərbaycanın qeyri-maddi irsi daha zəngindir. Biz qeyd etməliyik ki, layihə insanların gündəlik həyatında iz buraxıb və gələcəyə daha da ümidlə baxmağa imkan verir. Layihə qeyri-maddi irsin saxlanmasına böyük əhəmiyyət verir. Bu proqramların digər regionlarda da davam etdirilməsi nəzərdə tutulur”. Nazir qeyd edib ki, Azərbaycanın təqdim etdiyi nominasiyalar həmişə beynəlxalq dəstək alır. Ə. Qarayev bildirib ki, Azərbaycanda keçmiş SSRİ dövründən fəaliyyət göstərən klubların tədricən istiqamətinin dəyişdirilməsi və Xalq Yaradıcılığı Mərkəzinə çevrilməsi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Onun sözlərinə görə, “Azərbaycanın qeyri-maddi mədəni irsinin qorunmasına dair” Dövlət Proqramına uyğun olaraq, müvafiq işlər görülür. Sonra layihəyə uyğun olaraq, Qəbələ “Azərbaycanın əfsanələr paytaxtı”, Balakən “Azərbaycanın folklor paytaxtı” və Abşeron “Azərbaycanın sənətkarlıq paytaxtı” elan edilib.

Bölgələrin mədəni

inkişafına təkan

Qeyd edək ki, şəhər və rayonlarımızın belə “paytaxt” kimi seçilməsi həmin bölgələrin mədəni inkişafında böyük rol oynayır. Zaqatala rayon Mədəniyyət və Turizm Şöbəsinin müdiri Zümrüd Ağakişiyeva qəzetimizə bildirib ki, ötən il Zaqatalanın “Azərbaycanın folklor paytaxtı” elan edilməsinin rayon üçün böyük əhəmiyyəti olub. Onun sözlərinə görə, Zaqatalanın “Azərbaycanın folklor paytaxtı” elan edilməsini rayonun milli-mənəvi dəyərlərinə, folkloruna verilən yüksək qiymət və etimad kimi qəbul ediblər: “İl çərçivəsində rayonda silsilə tədbirlər, respublika və beynəlxalq səviyyəli konfranslar, festivallar, konsertlər, sərgilər keçirildi. Bu nominasiya proqramı Zaqatalada folklor nümunələrinin üzə çıxarılmasında, qorunmasında, gələcək nəsillərə ötürülməsində, geniş miqyasda təbliğ olunmasında mühüm rol oynayıb. Mühüm tədbir kimi rayonumuzda keçirilən "Xalq sənəti, el təranələri" Ümumrespublika Xalq Yaradıcılığı bayramını da qeyd edə bilərəm. Bayram tədbirində yerli kollektivlərlə yanaşı, Balakən, Qax, Masallı və Şamaxı rayonlarından gəlmiş folklor və rəqs kollektivləri də iştirak etdilər. Qədim tarixi abidələri, fauna və florası, ətirli çayı, qızılgülü ilə məşhur olan Zaqatala etnik baxımdan da zəngin diyardır. Burada 20-dək xalqın nümayəndəsi yaşayır. Əsrlər boyu birgə yaşayış buradakı mədəni irsi daha da zənginləşdirmiş, xalq sənətinin inkişafına təkan vermişdir. Müxtəlif xalqların folklor və xalq yaradıcılığı nümunələri bu gün də yaşadılır, qorunur, inkişaf etdirilir”. Zümrüd Ağakişiyeva qeyd edib ki, Zaqatalada ərazisində çoxsaylı tarix və mədəniyyət abidələri var. Gözbarax və Qalal kəndlərində XVIII əsrə aid məscidlər, Mazıx kəndində XII əsrə aid alban qalası və XVIII əsrə aid məscid, Kebeloba kəndində XIV əsrə aid edilmiş iki abidə, Yuxarı Çardaxlar kəndində Pəri qalası, Paşan kəndində XIII əsrə aid alban qalası, Car kəndində XIV əsrə aid Çingözqala qülləsi, Axaxdərə kəndində XII əsrə aid alban qalası, I Tala kəndində XIX əsrə aid Cümə məscidi, kəndlərin çoxunda, o cümlədən Mosul və Əliabad kəndlərində XIX əsrə aid məscidlər bu qəbildəndir. “Folklor paytaxtı” çərçivəsində həmin tarixi abidələrin təbliğatı həyata keçirilib. Xaçmazda isə “Əfsanələr paytaxtı” çərçivəsində xeyli iş görülüb. Rayon ərazisində 60-dan çox tarix və mədəniyyət abidəsi var. Sərkərtəpə, Molaburhan, Hülövlü, Qaracik, Həsənqala abidələri tunc dövrünə, Canaxır, Bostançı yaşayış məskənləri isə orta əsrə aiddir. Bu abidələr Xaçmaz rayonunun Azərbaycanın qədim yaşayış məskənlərindən olduğunu göstərir. “Əfsanələr paytaxtı” ilində Rusiya Federasiyası Dağıstan Respublikasının məşhur "Ləzginka" rəqs qrupunun yerli rəqqaslarla birgə konserti təşkil olunub, Azərbaycanda Belarus Mədəniyyəti Günləri çərçivəsində bu ölkənin incəsənət ustaları rayonda çıxış edib, xalq tətbiqi sənəti ilə bağlı sərgilər təşkil olunub.

Anar Miriyev

Palitra.-2014.-5 mart.-S.13.