Altmış yaşın epiqrafı

Bu gün Azərbaycan oxucusuna yaxşı tanış olan Asim Yadigar imzası otuz ildən də çox bir yaradıcılıq yolu keçib. Bu illər ərzində araya-ərsəyə gələn səkkiz şeir kitabında şairin onlarla lirik-epik poeması, mənzum pyesləri, sayını itirdiyimiz şeirləri toplanıb. Bu bədii nümunələrdəki hər bir misrada ötüb keçən anlar əbədiləşib, bir şair ömrünün titrək, həzin, kövrək duyğuları obrazlara bürünərək qərarlaşıb, bəlkə də kimlərinsə əhəmiyyət vermədiyi yarpaq pıçıltısı, günəş həniri, torpaq sevgisi yeni rəng və çalarlarda oxucuya təqdim olunub.

Asim Yadigar poeziyası təbiidir və hətta o qədər təbiidir ki, bu şeirlərdəki hiss və duyğuların reallığına oxucuda qətiyyən şübhə yeri qalmır. Bu şeirlər inandırıcı və təbii bir axarla oxucunu öz ilıq sularında yuyub arıtlaya bilir. Hər hansı bir mövzunu məqsəd və ideyaya çevirə bilir. Bu ideya şeirin leytmotivi kimi oxucunu tam mənada öz əsarəti altına ala bilir. Poetik hisslərin istila etdiyi oxucu ürəyi şair duyğularının hakimiyyətini qeyd-şərtsiz qəbul edir. Rəvan təbə, yüksək poetik duyuma malik şair üçün mövzu qıtlığı yoxdur. Məqbul sayılacaq dərəcədə söz ehtiyatına malik olan A.Yadigar hər hansı mövzu dairəsində “At oynadıb, qılınc çala bilir”. Tariximizin dünəni də, bu günümüzün reallığı da onun qələmində poetik anlam qazana bilir. Ana yurdun hər uğuru, qazandığı hər zəfər şairi sevindirir, köksünü qabardır, könlünü qürurlandırır. Əllərini sinəsinə qoyub bir qatar söz deyir “Azərbaycan dünyaya günəş kimi doğacaq” şeirində:

Nə baxırsan bu yurda, qərib kimi,

yad kimi,

Sev, övladım, bu yurdu,

sən də bir övlad kimi.

İki əlin çiyninə, ensin cüt qanad kimi,

Bu sözü mən deyirəm,

sən də eşit, sən də bax,

“Azərbaycan dünyaya günəş

kimi doğacaq.”

Azərbaycan bayrağı haqqında kifayət qədər şeir yazılıb, bu şeirlər içərisində uğurlusu da var, yüksək istedadla yazılanları da. Asim Yadigarda isə bir qədər fərqli yanaşma var. Onun şeirində nə bayrağın üç rəngindən, nə də nə vaxt, nə zaman, hansı şəraitdə ikinci dəfə qəbul edilməsindən, bir daha enməyəcəyindən danışılır. Burada məqsəd bayrağımızın Beynəlxalq aləmdə tutduğu mövqeyindən, xarici ölkələrin yüksək məclislərindəki uğurlarından və o bayrağı qaldırıb aparan böyük simadan söhbət açılır.

Bir millətin adından danışır gur səsiylə.

Danışır məmləkətə,millətə rəhbər ki mi. Danışır Vətənini,torpağını qoruyan, Həm Ali Baş komandan, həm də bir əsgər kimi. Bəs görən şairi belə fərqli yanaşmaya sövq edən nədir? Dünya Azərbaycanlılarının I Qurultayında Heydər Əliyevin nitqini dinləyən şair ehtisaza gəlir, rəhbərin simasında bir millətin böyüklüyünü, əzəmətini, yenilməzliyini ifadə edir:

Salonları titrədir, yenə də alqış səsi,

Bu alqış məmləkətə, bu alqış rəhbərədir.

Milləti millət kimi, dünyada tanıdan,

Xalqın xilaskarına-möhtərəm

Heydərədir.

Asim Yadigar yaradıcılığında poetizm sözün realizminə xidmət edir, yəni reallıq hansı məqamda varsa, elə o məqamda da sözün poetik yükü var. Onun şeirlərində yüksüz misra, yavan söz yoxdur. Cəsarət və qürur hissi , ali insan sevgisi, torpaq məhəbbəti, yurd istəyi var ən çox onun şeirlərində “Tarix”, “Bir nağıl de..”tarixi düşüncələrə köklənirsə, “Səni döyüşə göndərirəm”, “Ürək aclığı”, “Əlimdədir hələ qələm”sözün istisinə sığınır, “Yandırır”, “Qara bayraqlar”, “Naməlum əsgər”, “Sahibsiz ev, “Qara kağız” Vətənin yaralarına tutuşub yanırsa, “Vətən sevgisi”, “Azərbaycanım mənim”, “Batabat dağları, “Əlincə qalası”möhtəşəm, yenilməz bir məmləkətdən danışır.Harda Azərbaycan adı keçirsə, orda şair duyğuları sarı simə köklənir, harda Böyük Vətən varsa o yerdə duyğular pərvanə kimi bir eşqin başına dolanır. Ana yurdun hər daş parçası bir tarixdir, hər qayası bir salnamədir. Lakin bu tarix bəzən yanlışlıqlara, qərəzkarlıqlara tuş olur, tarix yazanlar tarixi bəzən öz bildiklikləri kimi yazır, tarixi bilərəkdən təhrif edirlər. Bütün bu haqsızlıqlar şair düşüncələrini yaxıb qovurur:

Minillik tarixlər qələmə möhtac,

Tarix də, qələmin quludur demək.

Kimin güclüdürsə, qələm tutanı,

O xalqın tarixi uludur demək.

Bizim iradəmizdən kənarda baş verənlər şairin varlığında bir təbəddülat yaradır, onu düşünməyə və düşündürməyə sövq edir. Adi məişət qayğıları bəzən vaxt alır, hesablamadığımız problemlər haqq-hesab çəkir. Bütün bunlar yaradanın ağlına gəlməyənlərdir ki, adi bəndənin ağlına gəlir. Bu da var ki,uca Yaradan öz bəndəsinin böyüklüyünü bir yol tapıb adi bəndələrinə anlada bilir. Bu,məhz poeziya dilidir. Asim Yadigar poeziyanın dili ilə elə məqamlar yaradır ki, bu məqamlar oxucunu təəccübləndirir, heyrətləndirir və ən çox ona məlum olmayan yeni xoş ovqatlar yaradır. Həqiqət budur ki, hər şair belə ovqat yaradıb oxucunu yönləndirə bilmir. O yerdə ki, şair özünü yaşamır, könlünün od-alovu ilə düşüncələrini isidə bilmir, o yerdə nəyisə sadalamaq, təsvir etmək, uydurub izah etmək əksər hallarda uğursuz alınır. Asim Yadigar poeziyasında könülsüz deyilmiş, ürəksiz yazılmış bir misraya belə rast gəlmək mümkün deyil. “ Bir olaq deyirik” şeirindəki təəssüf,qınaq,bəzi məqamlarda qəzəb hissi yurddaşlarına yönəlir, bir ola bilməməyimiz şair qəlbini incidir, ağrıdır, onu sadəcə təəsüfləndirmir, həm də içdən ağladır:

Əyrilər əyrini, başa çəkirlər,

Kövrək arzuları daşa çəkirlər,

Bahar ürəyimi qışa çəkirlər,

Sümüyə dirənib bıçaqlar artıq,

Bir olaq deyirik, bir olammırıq.

“Hücüm əmri ver”, “Döyüş havaları çaldırmalıyıq”, “Səngərim mənim”, “Azərbaycan əsgəri” şeirləri vətəndaş şairin hər bir ölkə vətəndaşına ünvanladığı müraciətin bədii portreti, poetik fikrin cızdığı bir tablodur:

Hər qarış torpaqçün can gərəkdirsə,

Ürək gərəkdirsə,qan gərəkdirsə,

Şərəfli bir ömür, an gərəkdirsə,

Döyüş havaları çaldırmalıyıq,

Milləti ayağa qaldırmalıyıq.

Azərbaycan əsgəri haqqında şeirlər yazılıb, mahnılar bəstələnib, amma Asim Yadigarın yazdığı kimi ürəkli bir şeirə çox az rast gəlmişəm. Poetik tutumu, duyğuların səmimiyyəti ilə cilalanan bu şeirlər döyüş öncəsi hər bir kəsi döyüşə ruhlandıracaq bir pafosa malikdir. “Səngərim mənim”şeirindəki şair səmimiyyəti inandırıcı və rəğbətdoğurucudur:

Nə qədər ki, bu torpaq yaralıdır,

yaralı,

Nə qədər ki, qəm yeyir

Qarabağın maralı,

Bir an qala bilmərəm, inan,

səndən aralı,

Sən ey, evim-eşiyim,

doğma səngərim mənim.

Bəzən kövrələn anları da olur odlu-alovlu şairin. Belə məqamlarda sözünü pıçıltı ilə Arazın qulağına,Təbrizin gözlərinə,Ərk qalasının min illik ismətinə deyir şair. Qədim Naxçıvanın daşına, torpağına üz tutur. “Xəbərin varmı səni sökmək istəyirlər, Ərk qalası” nidası şairin zəmanədən incikliyidirsə, “Mən dinə bilmirəm”gileyi Tehranın əzəmətinə çilənən soyuq bir yağmurdur. “Döyüş bayraqlı şəhərim”də Təbrizin sabahına yeni ümidlər göyərdirsə, “Şairlər kövrək olur”da Naxçıvandan qürur verici bir dillə danışır:

Naxçıvana gələndə şairlər kövrək olur,

Bu kövrəklik, həzinlik

sormayın ki, nədəndir.

Bu yurda qonaq gələn

şairləri kövrəldən,

Bütövlüyə can atan,

paralanmış Vətəndir.

Asim Yadigar hər sözü, hər misrası ilə oxucu ürəyinə yol tapa bilən bir şairdir.Yüksək istedadı, dərin səmimiyyəti, rəvan təbi onun yaradıcılığını şərtləndirən ən ümdə cəhətlərdir. Özünün məhsuldar ədəbi yaradıcılığı, cəmiyyətdə tutduğu mövqe, yeni ədəbi gəncliyə qarşı humanist münasibəti bugünkü ədəbi nəslin ən istedadlı nümayəndələrindən biri kimi dəyərləndirir onu. Asim Yadigar yaradıclığında Azərbaycanın bütün qayğıları, dərdləri, problemləri, olub-olacaqları, həm də bugünkü inkişafı var. Ətiylə, qanıyla vətəndaş şairdir Asim Yadigar. Ana yurdun bütün qürurverici cəhətləri öz əksini tapıb Asim Yadigar yaradıcılığında:

Üzük məhəbbətdə nişanədirsə,

Vətən o üzüyün, qaşı sayılsın.

Vətən məhəbbəti,Vətən sevgisi,

Bütün sevgilərin başı sayılsın.

Asim Yadigar sevgisi təkrarsızdır, kimsənin sevgisinə bənzəmir onun sevgisi. Nə vaxtsa yanımda astadan pıçıldamışdı bu misraları və uzun illərdi hərdən tək olanda, hərdən könlüm qübarlananda mən də öz-özümə dodaqaltı pıçıldayıram dotumun bu misralarını:

“Səni mənim qədər sevən olmadı,

Məni sənin qədər sevən tapılmaz.”

Bir daha xatırladıram ki, Asimin poeziyası çox səmimi poeziyadır, hətta o qədər səmimidir ki, adamı su kimi yuyub apara bilir:

Təzəcə açılan gül qönçəsisən,

Sevgin aşıb-daşır, indi gözündən.

Öyrətmə özünə, mənim deyilsən,

Sonra sənsiz axı, darıxaram mən.

Asim Yadigar bu gün altıdan çox mənzum pyesin, iyirmidən çox poemanın müəllifidir. Şair istər mənzum pyeslərində, istərsə də poemalarında eyni yaradıcılıq xəttinə sadiq qalır, “Kədərə heykəl”poemasında müharibənin insanlara vurduğu mənəvi və fiziki yaralardan, “Talesizlər”də körpəlikdən atılan bir insan taleyindən söhbət açılır. “Qisas qiyamətə qalmaz”, “Mənə söz verin”, “Oğul dağı”, “Mən günəşi görürəm”, “İpar Sultan”, “Daş qız” və başqa poemalarında şairi yalnız insan taleyi, bir də ana yurdun aqibəti düşündürür. Şeirlərində olduğu kimi poema və pyeslərində də şair bir vətəndaş kimi çıxış edir. Asim Yadigar doğrudan-doğruya xalqının şairidir, əsil Xalq şairidir. Bu gün yaradıcılığının ən qaynar çağlarını-ömrünün Altmışıncı Baharını yaşayan şair yeni-yeni yaradıcılıq üfüqləri kəşf etməkdədir.Mən əziz dostuma bundan sonra da səmərəli yaradıcılıq, bir də can sağlığı arzu edirəm.

Məmməd Tahir

Şair

Palitra.-2014.-24 yanvar.-S.15.