Məktəbdaxili qiymətləndirmənin əhəmiyyəti

Şagirdlərdə özünüqiymətləndirmə bacarığının formalaşması onlarda dərrakəni və özünüidarə xüsusiyyətlərini inkişaf etdirir

Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri İnstitutunda "Məktəbdaxili qiymətləndirmədə İKT-nin tətbiqi" mövzusuna dair məşğələ keçirilib. Layihə çərçivəsində təqdim etdiyimiz yazıda məktəbdaxili qiymətləndirməyə dair məsələlər təhlil olunur. Təhsil Problemləri İnstitutunun beynəlxalq əməkdaşlıq və informasiya şöbəsində “Palitra”ya bildiriblər ki, institutun direktoru Qulu Növruzov Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyasından və orada qiymətləndirməni əks etdirən məzmundan bəhs edib. Həmin sənəddə göstərilmiş təfəkkürün və şəxsiyyətin inkişafına yönəlmiş, təhsilalanların fərdi xüsusiyyətlərini nəzərə alan innovativ təlim, qiymətləndirmə metodologiyası və resurslarının inkişafından söhbət açıb.

Müasir İKT-dən istifadə etməklə keyfiyyətli təhsilə nail olmaq əsas məqsədlər sırasındadır

“Sənəddə göstərilən ikinci strateji istiqamət təhsil sahəsində insan resurslarının müasirləşdirilməsini nəzərdə tutur. Bu istiqamət innovativ təlim metodlarını tətbiq edən, təhsilin məzmununun səmərəli mənimsənilməsini təmin edən səriştəli təhsilverənin formalaşdırılmasına xidmət edir və özündə təhsilverənlərin peşəkarlığının yüksəldilməsi, təhsilalanların nailiyyətlərinin qiymətləndirilməsi üzrə yeni sistemlərin qurulmasını, təhsilalanların istedadının aşkar olunması və inkişafı ilə bağlı, habelə xüsusi qayğıya ehtiyacı olanlar üçün inklüziv təlim metodologiyasının yaradılmasını ehtiva edir. Bu istiqamətdə görülən işlər sözügedən sahənin inkişafı üzrə Milli Strategiyanın hazırlanmasından sonra sürətləndi. Milli Strategiyanın icrası ilə əlaqədar Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin 21 oktyabr 2005-ci il tarixli sərəncamı ilə qəbul edilmiş “Azərbaycan Respublikası rabitə və informasiya texnologiyalarının inkişafı üzrə 2005-2008-ci illər üçün Dövlət Proqramı (Elektron Azərbaycan)”nda da müasir İKT-dən istifadə etməklə keyfiyyətli təhsilə nail olmaq əsas məqsədlər sırasındadır. “Azərbaycanda informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının inkişafı üzrə Milli Strategiya (2003-2012-ci illər)” ölkəmizdə təhsil sisteminə yeni texnologiyaların tətbiqini və onlardan geniş istifadə edilməsini informasiya cəmiyyətinin əsas xüsusiyyətlərindən biri kimi müəyyənləşdirib”, - deyə Qulu Novruzov bildirib. Sonra Bakı şəhəri Nizami rayon N.Həmzəyev adına 238 saylı tam orta məktəbin ibtidai sinif müəllimi, "Qabaqcıl təhsil işçisi", "Ən yaxşı müəllim" müsabiqəsinin qalibi (2009-2010) Bayramova İradə İsmayıl qızı öz təcrübəsində qiymətləndirmədə İKT-nin tədbiqi ilə bağlı təqdimatla çıxış edib. "Məktəbdaxili qiymətləndirmədə İKT-nin tətbiqi" adlı məruzəsində İradə xanım İKT-nin tətbiqi zamanı təhsilin keyfiyyətinə, müasir dünyada tələb olunan bilik və bacarıqlara malik vətəndaşların formalaşmasına birbaşa təsirindən danışıb. Bu sahənin informasiyalaşdırılmasının keçici bir mərhələ olmadığını bildirib. “İnformasiyalaşdirılmış cəmiyyət hər bir insana bütün ömür boyu keyfiyyətli təhsil almaq imkanı verir. İKT vasitələri təhsil prosesini xeyli sadələşdirir, onu dinamik və çevik edir. Məktəb və müəllimin pedaqoji fəaliyyətinin səmərəliliyi, hər şeydən əvvəl , şagirdlərin təlim nəticələri ilə ölçülür. Bu zaman şagirdlərin biliklərinin sistemliliyi, möhkəmliyi, dərinliyi, dəqiqliyi,tamlığı, davamlığı, çevikliyi, praktik istifadəsi və inkişafı əsas parametr kimi götürülür. Qiymətləndirmə olmadan biz təhsilin keyfiyyəti barədə fikir yürüdə bilmərik. Qiymətləndirmənin məqsədi məlumat toplamaqdır. Həmin məlumatlar əsasında da muəyyən nəticələrə gəlinir”, - deyə İradə Bayramova bildirib.

Ayrı-ayrı şagirdlərin və ümumi sinfin səviyyəsini müəyyənləşdirmək imkanı

O, məktəbdaxili qiymətləndirmədə İKT-nin tətbiqində hansı nəticələri əldə etdiyini aşağıdakı bəndləri göstərməklə izah edib:

1. Qiymətləndirmə Konsepsiyasına əsasən qiymətləndirmə vasitələrinin hazırlanması ( I səviyyə-2, II səviyyə-3, III səviyyə-4, IV səviyyə-5; Qiymətləndirmə strukturunun sayından asılı olaraq, qiymətləndirmə vasitələrnin sayı artırıla bilər).

2. Qiymətləndirmə vasitələrinin cavablarının hazırlanması; doğru cavab, yarımdoğru (yarımçıq) cavab, səhv (və ya heç yazılmamış).

3. Tapşırıqların elektron variantının hazırlanması və şagird kompüterində yerləşdirilməsi (şəbəkə və ya şəbəkədaxili ötürülmə ilə həyata keçirilir).

4. Hər bir şagird 1 kompüterdə işləyir və müvafiq cavabları qeyd edir (klekerlə). Tapşırıqların yerinə yetirilməsi hər bir tapşırığın əvvəlcədən səviyyəsinə uyğun müəyyən vaxt ərzində həyata keçirilir. Bu tapşırıqlara ayrılan vaxtdan az istifadə edən şagird, həmin vaxtdan digər cavabların həllində istifadə edə bilər.

5. Nəticələr həmin anda monitorda görünür. Bu zaman şagird hər bir tapşırıqla bağlı öz səviyyəsi haqqında məlumata malik olur. Şagirddə özünüqiymətləndirmə bacarığı formalaşır ki, bu da onlarda dərrakəni və özünüidarə xüsusiyyətlərini inkişaf etdirir. Şagird özünə kənardan baxma bacarığı qazanır. Eyni zamanda sinfin nəticəsi ilə də bağlı məlumat ala bilir.

6. Nəticələr PDF variantında valıdeynlərə göndərilir. (Valideynlərlə səmərəli əks-əlaqə yaranır. Bu, valideynlərin məktəblə əlaqəsini gücləndirir).

7. Nəticələrə əsasən tapşırıqların düzgün seçilib -seçilməməsi müəyyən edilir. Bu, müəllimə,öz səhvini düzəltməyə kömək edir.

8. Şagirdlərin nəticələri hesablanarkən tapşırıqların səviyyələri nəzərə alınır (I səviyyəyə verilən balla, digər səviyyələrə verilən ballar fərqlənir). Bu zaman çəki əmsallarından istifadə olunur.

9. Bütün sinfin, eləcə də hər bir şagirdin nəticələri qısa müddətdə müəllimə aydın olur.

10. Şagirdlərin hər birinin irəliləmə və geriləmələrinə nəzarət edə bilir.

11. Ayrı-ayrı şagirdlərin, həm də ümumi sinfin səviyyələrini (4 səviyyə üzrə) müəyyənləşdirmək olur.

12. Nəticələr balla göstərilməklə bərabər, faizlə də ifadə olunur.

13. Bir testin ümumi nəticəsindən əlavə, yarım ildə keçirilən bütün ayrı-ayrı fənlərin, (bütün fənlərin hamısı) qiymətləndirməsininin nəticələrini həm səviyyələrlə, həm balla, həm də faizlə izləmək mümkündür.

14. Şagirdin hər hansı qiymətləndirmədə iştirak etməməsi son nəticəyə (yarım və ya illik qiymətləndirməyə) öz mənfi təsirini göstərir.

Təqdimatın sonunda mövzu ətrafında suallar verilib, çıxışlar olub. ARTPİ-nin direktor müavini Ənvər Abbasov, 238 saylı tam orta məktəbin direktoru İlqar Talıbov, İTV-nin “Açıq dərs” verilişinin aparıcısı Orxan Cabbarov, İncəsənət Gimnaziyasının ibtidai sinif müəllimi Yaqut Əzimzadə və başqaları maraqlı çıxışları ilə öz fəaliyyətlərində istifadə etdikləri, müşahidə apardıqları məktəbdaxili qiymətləndirmə ilə maraqlı fikirlər səsləndiriblər, məşğələnin təqdimatçısı İradə xanıma təcrübəsini bölüşdüyü üçün təşəkkürlərini bildiriblər. ARTPİ-də "Məktəbdaxili qiymətləndirmədə İKT-nin tətbiqi" mövzusuna dair keçirilən məşğələdə institututun rəhbərliyi, əməkdaşları ilə bərabər, həmçinin Zaqatala, Şəmkir, Bakı, Sumqayıt şəhərlərindən gəlmiş müəllimlər iştirak ediblər.

Anar Miriyev

Palitra.-2015.-3 aprel.-S.11.