“Distant texnologiyalar təhsili hamı üçün əlçatan edir”

Dosent İlham Əhmədov: “Ölkəmizdə ixtisasartırma və təkmilləşdirmə kurslarını distant texnologiyalar əsasında təşkil etmək olar, bu həm daha asan, həm də maliyyə cəhətdən daha sərfəli olar”

Distant təhsil təhsilin informatlaşmasının zirvəsi olub, XXI əsrin təhsil innovasiyasıdır. Qlobal təhsil məkanında son 20 ildə intensiv inkişaf edən bu texnologiya milli təhsilimizdə hələ də layiqli yerini tutmayıb. Layihə çərçivəsində təqdim etdiyimiz yazı distant təhsillə bağlıdır. Ölkəmizdə distant təhsilin yaranması və inkişafı problemləri ilə bağlı suallarımızı Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin “İKT, Monitorinq və Qiymətləndirilmə Mərkəzi”nin direktoru, dosent İlham Əhmədov cavablandırır.

- Distant təhsil formasına keçid üçün nə qədər maliyyə tələb

olunur?

- Ekspertlər bildirirlər ki, 10. 000 nəfər tələbəsi olan universitetdə beynəlxalq standartlara cavab verən distant təhsil sisteminin yaradılması üçün 5-10 il vaxt (universitetin səviyyəsindən asılı olaraq) , ixtisasların sayından asılı olaraq, hər ixtisas üçün 1-2 milyon dollar pul lazım ola bilər . Hesab edirəm ki, distant təhsilin yaradılması üzrə ölkəmizdə bəzi universitetlərdə müəyyən ixtisaslar üzrə pilot layihələr hazırlayıb həyata keçirməyin zamanı çoxdan yetib. İnkişaf etmiş ölkələrdə artıq 20 ildir distant təhsil tətbiq edilir. Son 5 ildə inkişaf etmiş ölkələrdə artıq smart təhsil, smart universitet layihələri uğurla icra edilir.

- Təhsilin hansı pilləsində distant təhsil səmərəli hesab olunur?

- Əgər texnologiyalar və təlim metodu tələbə və müəllimin məqsədləri və imkanlarına cavab verirsə, distant təhsil ənənəvi təhsil forması qədər, bəlkə də, bir az artıq səviyyədə səmərəli ola bilər. Dünyada distant təhsilin imkanları getdikcə sürətlə artır. Bir çox təhsil müəssisələri və treninq mərkəzləri fəal şəkildə məktəbdə eksternat təhsildən başlamış ali təhsilə və MBA-ya qədər bütün səviyyələrdə distant təhsil kursları təşkil edirlər. Hal-hazırda hətta pulsuz xeyli distant kurslar fəaliyyət göstərir. Fikrimcə, ölkəmizdə ixtisasartırma və təkmilləşdirmə kurslarını distant texnologiyalar əsasında təşkil etmək olar, bu həm daha asan, həm də maliyyə cəhətdən daha sərfəli olar. Təəssüf ki, ölkəmizdə heç bir nazirlikdə korporativ təhsil sistemi inkişaf etməyib, bu, insan kapitalı və kadrların diplomdan sonrakı fasiləsiz təhsil sisteminin zəif durumda olmasını göstərir. Korporativ təhsil sistemi bu gün bütün dünyada distant texnologiyalar əsasında fəaliyyət göstərir. Biz belə distant korporativ təhsil sisteminin (korporativ virtual universitetin) yaradılması təşəbbüsü ilə bir neçə nazirliyə təkliflər verdik, amma onlar üçün bu ideyaya maraq olmadı.

- Distant təhsil daha çox kimləri cəlb edə bilər?

-Bakalavr, magistr, doktorantura pillələrində təhsil almaqla yanaşı, daim inkişafa həvəs edən kadrların fasiləsiz təkmilləşdirilməsi, əlavə ali təhsil almaq istəyən insanlar üçün, evdar qadınlar, müəyyən fiziki qüsurlarla əlaqəli cəmiyyətdən qismən təcrid olunmuş, lakin fəal həyata qoşulmaq üçün bilikləri az olan insanlar, məhbus həyatı yaşayanlar və s. kateqotiyadan olan vətəndaşlarımız üçün distant təhsil maraqlı ola bilər. Amma istənilən təhsil forması kimi distant təhsilin də həm müsbət, həm də mənfi cəhətləri var.

- Distant təhsilin müsbət cəhətləri hansılardır?

- Müsbət cəhətləri distant təhsil proqramları ənənəvi sistem üzrə aparılan analoji təhsil kurslarından xeyli ucuzdur. Bundan əlavə, vaxtın çox hissəsini tələbələr müstəqil şəkildə məşğul olurlar, müəllimlər eyni zamanda daha çox tələbəni öyrədə bilirlər, bunun da sayəsində distant təhsilin qiyməti münasib olur . Distant texnologiyalar təhsili hamı üçün əlçatan edir. Distant təhsil insanın utancaqlıq və auditoriya qarşısında çıxış etmək fobiyası kimi kommunikasiya keyfiyyətləri ilə bağlı psixoloji maneələri dəf etməyə imkan verir. Distant təhsil mobildir və deməli, tələbənin daim aktual məsələlərə çıxışı olur. Bunun üçün sadəcə internet lazımdır.

- Distant təhsilə keçiddə hansı problemlər ola bilər?

- Distant təhsilin keyfiyyəti hazırlanan kontentin keyfiyyətindən və idarəetmənin düzgün təşkilindən asılıdır. Ümumən isə distant təhsilin müsbət cəhətləri olduğu kimi, mənfi cəhətləri də var. Tələbələrin təhsil səviyyəsində və peşəkar təcrübəsində fərdi fərqləri nəzərə almağa imkan verməməsi, təlim və imtahan telekonfranslarının təşkili üçün müxtəlif ölkələrin telefon xətlərinin keçiricilik qabiliyyəti kifayət etməyə bilər. Tələbələr tərəfindən mənfi qarşılana biləcək daha bir cəhət distant təhsil sistemində müəllim və tələbə arasında canlı ünsiyyətin itməsidir. Zəif tərtib edilmiş təlim kursları kifayət qədər interaktiv olmur. Mən Təhsil Nazirliyinə təklif edərdim ki, distant təhsilin bir forması olan, bütün dünyada geniş yayılmış Xan-Akademiyanın Azərbaycan dilli versiyasını yaradaq. Bu , 21-ci əsrin virtual məktəbidir. Belə məktəbin yaranması zəif oxuyan şagirdlərin və bəzi zəif müəllimlərin inkişafına, pedaqoji universitet tələbələrinin inkişafına təkan verəcək, repetitorluğun rolunu, uşaqların məktəbdən yayınma hallarını azaldacaq, çox vaxt məktəblərdə istifadəsiz qalan kompüter sinifləri və internet şəbəkəsindən daha səmərəli istifadəyə imkan yaradacaq. Bu halda gələcəkdə şagirdlərin planşetlərlə təminatı zamanı da xeyli əlavə elektron resurslardan istifadə imkanları yaranacaq. Bu gün Xan-Akademiyanın təkcə ingilisdilli versiyasında 5 milyon şagird pulsuz keyfiyyətli virtual təhsil alır. Hətta Bill Qeytsin övladları da Xan-Akademiyada oxuyurlar, hərçənd o ən bahalı məktəbdə də öz uşaqlarını oxuda bilərdi. Məktəbin səmərəli fəaliyyətindən razı qalan Bill Qeyts minnətdarlıq əlaməti olaraq Xan-Aademiyasına 10 milyon dollar yardım da edib .Bir çox məktəb fənlərini, universitet proqramlarını əhatə edən bu virtual məktəb fərdi təhsilin təşkilinə, təmayüllü təhsilin, azkomplektli məktəblərdə tədrisin inkişafına dəstək ola bilər. Distant təhsil məsələləri kompleks problemdir, bir məqalədə təbii ki, bütün məsələləri əhatə etmək mümkün deyil. Oxucuların bu sahədə əlavə məlumat alması üçün bizim internetdə olan məqalələrimiz və müsahibələrlə tanış olmağı məsləhət bilərdim, sadəcə “Gooğle”də “distant təhsil İlham Əhmədov” axtarışı vermək kifayətdir.

Anar Miriyev

Palitra.-2015.-18 avqust.-S.11.