“Pedaqoji təhsilə istedadlı gənclər cəlb olunmalıdır”

Südabə Səfixanova: “Təhsil sahəsində əsas problem təlim və tərbiyənin keyfiyyət dərəcəsinin yüksəldilməsidir”

Layihə çərçivəsində növbəti müsahibimiz 132-134 saylı Təhsil kompleksinin ibtidai sinif müəllimi Südabə Səfixanovadır:

- Dünyada və ölkəmizdə baş verən sürətli dəyişikliklərlə bağlı təhsil sahəsində çalışan insanların üzərinə xüsusi məsuliyyət düşür. Prezidentin “neft kapitalı insan kapitalına çevrilməlidir” fikri bu baxımdan çox önəmlidir. Prezident İlham Əliyevin dövlət başçısı kimi fəaliyyətə başladığı vaxtdan prioritet olaraq elan etdiyi sahələrdən biri də təhsildir. Bu gün Azərbaycanda bütün istiqamətlərdə görülən işlər - yol, infrastruktur, təhsil, səhiyyə infrastrukturu və digər sahələrin inkişafı dövlət proqramlarına əsaslanır. Dövlət proqramlarını təsdiq edən şəxs birbaşa Prezidentdir.

- Bugünlərdə “Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyası”nın həyata keçirilməsi ilə bağlı Fəaliyyət Planı” təsdiq edilib. Bu strategiya təhsilin inkişafında hansı töhfələr verə bilər?

- Azərbaycan Prezidenti təhsilin inkişafı üzrə dövlət strategiyasını təsdiq edib. Prezident tərəfindən imzalanmış sərəncamda dövlət strategiyası səriştəli təhsil verənlərə, ən yeni texnologiyalara əsaslanan infrastruktura malik, keyfiyyət nəticələrinə görə dünya ölkələri sırasında qabaqcıl mövqe tutan, iqtisadi cəhətdən dayanıqlı təhsil sistemini yaratmaq məqsədi ilə əsaslandırılır.

Son illər icbari ümumi təhsilin həyata keçirilməsində, istedadlı şagirdlər üçün yeni tipli tədris müəssisələrinin yaradılmasında, islahatyönümlü tədbirlərin həyata keçirilməsində, ümumi təhsilin məzmununun beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılmasında, innovativ təhsil layihələrinin hazırlanması və reallaşdırılmasında ardıcıl addımlar atılır. Ümumi təhsil sahəsində çalışanlar üçün öyrədici təlimlərin, seminar və elmi-praktik konfransların təşkili, beynəlxalq və yerli ictimai təşkilatlarla təhsil əlaqələrinin qurulması geniş vüsət alır. Təhsil, əsasən, iki hissədən - təlim və tərbiyədən ibarətdir. Hər zaman təhsil tərbiyə xarakteri daşıyıb. Azərbaycan müstəqillik əldə edəndən sonra ölkədə təhsil sistemində islahatlar aparılmasının nə qədər vacib bir amil olduğu ortaya çıxdı. Dünyadakı təhsil və onun problemləri bütün ölkələr üçün eyni deyil. Azərbaycan üçün də onun nailiyyətləri və müəyyən problemləri var. Təhsil sahəsində əsas problem təlim və tərbiyənin keyfiyyət dərəcəsinin yüksəldilməsidir. II Dünya müharibəsindən sonra Yaponiya təhsil sistemini kökündən dəyişdi. Hər gün ibtidai sinif şagirdlərinə ana dili, riyaziyyat fənləri ilə bərabər musiqi, yapma, rəsm, heykəltəraşlıq kimi dərslər keçirilməyə başladı. Uşaqlar artıq kiçik yaşlarından hər gün incəsənətin müxtəlif növlərini öyrənərək hər yaratdıqları əşyaların gözəlliyinə, estetik baxımdan rənglərin yerində seçilməsini öyrəndilər. Yaponiya kimi inkişaf etmiş dövlətin nailiyyətləri göz qabağındadır. Mən də çox istərdim bizim məktəblərdə də bu fənlər həftədə 1 dəfə yox, ən azı 4 dəfə keçirilsin. Bu çox gözəl nəticələr verər.

- Strategiyada öz əksini tapan məsələlərdən biri də 12 illik təhsilə keçidlə bağlıdır. Bu sistemə keçid təhsilin inkişafında hansı rol oynaya bilər?

-12 illik ümumtəhsil sisteminə keçid təmin ediləcək, bununla əlaqədar təhsil proqramları və dərsliklər yeniləşməli, bütün fənlər üzrə elektron tədris və metodik resursların yaradılması davam etdirilməlidir. Ümumiyyətlə, özünü təhsilə həsr etmək və ömür boyu öyrənmək prinsipini məqsədli şəkildə qarşıya qoymaq lazımdır. Dünyaya inteqrasiya edirik və 12 illik təhsil bu dünya standartlarına uyğundur. Ümid edirəm ki proqram da yüngülləşmə olacaq.

- Bugünkü gənc müəllimlərin fəaliyyəti ilə bağlı nə deyərdiniz? Yəni, bu gün məzun olaraq məktəbə çalışmağa gələn müəllimlər tədris səviyyəsi sizi qane edirmi?

- Pedaqoji təhsilə istedadlı gənclər cəlb olunmalıdır. Pedaqoji Universitetə aşağı balla yox ,ən yüksək balla tələbə qəbulu olmalıdır. Bu ən vacib amildir. Cəmiyyətimiz biliklərə əsaslanır. Ona görə də savadlı, öz peşəsini sevən gənc müəllimlər seçdikləri bu şərəfli peşəyə məsuliyyətlə yanaşmalıdırlar.

- Yeni tədris metodları müəllim kimi sizi qane edirmi?

- İKT-nin tətbiqi, ondan şagirdlərin və müəllimlərin səmərəli şəkildə istifadə etməsi hər zaman diqqətdə saxlanılır. Üstünlüklərdən biri də odur ki, hər bir valideyn harada olmasından asılı olmayaraq istədiyi vaxt kompüter vasitəsi ilə öz övladının dərs göstəriciləri, nailiyyətləri, davamiyyəti ilə məlumat əldə edə bilir.

Məktəblərdə istifadəsinə başlanılan "Ağıllı taxta" adlandırılan elektron lövhə, “Promethan” interaktiv lövhədə veb alətlərlə yaradılan möcüzə uşaqlarda maraq yaradır. Rəngarəng fiqurlar, şəkillər hazırlanan dərsə rəngarənglik verir.

Müəllimlər öz şəxsi bloklarını, saytlarını yaradırlar. Burada onlar hazırladıqları dərsləri, metodik materialları yerləşdirir, maraqlı məqalələrlə çıxış edirlər. Bu blokları, şəxsi saytları “Google”də, sosial şəbəkələrdə paylaşırlar. Həmçinin veb2, veb3 alətlərini öyrənən müəllimlər “learning apss” interaktiv tapşırıqlar proqramında eyni zamanda bütün siniflə işləmək prosesini əldə edirlər. Burada uşaqlar dərslərdə müxtəlif şablonlardan istifadə edərək maraqlı krassvord, viktoruna testler yaradırlar .Müəllimlər bütün sinfə nəzarət edib, eyni zamanda bütün sinfin tapşırığını yoxlaya bilir. Ümumiyyətlə, müəllimlər hər zaman yeniliklərlə maraqlanmalı, öyrənməli və işlərində tətbiq etmədilər.

- Bu gün orta məktəblərdəki ibtidai sinif dərslikləri ilə bağlı vəziyyət necədir?

- Dərsliklərimizdə müəyyən qüsurlar hələ də var. Onlardan biri odur ki, dərsliklərdə yaş kateqoriyaları nəzərə alınmayıb. Dili mürəkkəbdir, uşaqların anlaşa bilmədiyi ifadələr bütün fənlər üzrə dərsliklərdə həddindən artıq çoxdur. Bu da müəllimlərdə müəyyən çətinliklər yaradır. Bunlar mütləq nəzərə alınmalıdır. Mətnlər irihəcmli və çətin başa düşülən olduğundan yaxşı anlaşılmır. İbtidai siniflərdə bir çox dərsliklərin yenidən hazırlanmasına ehtiyac var. Hər bir dərslik hazırlanarkən şagirdlərin yaş xüsusiyyətləri nəzərə alınmalıdır.

- Müəllimlərin Sınaq qiymətləndirməsini necə dəyərləndirirsiniz?

- Müəllimlərin fənn, metodika və kommunikativ bilikləri ilə bağlı imtahan edildi.

Əvvəlcədən müəllimlərə bunun formal xarakter daşıdığı deyildi, lakin sonradan bu imtahana münasibət ciddi şəkildə təqdim edildi. Müəllimlərimizin çox böyük faizi bu imtahanlardan uğurla çıxdı. Bütün dünyada hər beş ildən bir müəllimlər könüllü və məcburi olaraq attestasiyadan keçirilirlər. Sınaq imtahanından sonra müəllimlərin məsuliyyəti artıb. Yəqin ki, attestasiya da olacaq.

- Hazırda uşaqların mənimsəmə qabiliyyəti yaxşıdırmı, yoxsa, sadəcə, yaxşı qiymət almaq məqsədilə oxuyurlar?

- Uşaqların təhsil səviyyəsi dedikdə mən ibtidai sinif şagirdlərindən danışa bilərəm.

Bildiyiniz kimi, indi 1-ci sinfə gələn şagirdlərin müəyyən hazırlığı var. Kimi bağçadan, kimi hazırlıq kurslarından, kimi də fərdi hazırlıq keçdikdən sonra məktəbə qəbul olunurlar. Necə deyərlər, bu hazırlıqlı uşaqlar dərs prosesində daha aktiv, daha yaxşı nailiyyətlər göstərə bilirlər. Ümumiyyətlə, şagirdlər dərsə, öyrənməyə çox böyük həvəs göstərirlər. Əsas odur ki, onları maraqlandırasan. Bu da müəllimin peşəkarlığından asılıdır. Yaxşı qiymət almaq da onlar üçün bir stimuldur. Hər bir kəs qiymətləndirməni sevir, istər kiçik olsun, istər böyük.

- Bu günlərdə Prezidentin sərəncamı ilə müəllimlərin əməkhaqqı artırıldı. Bu barədə fikirlərinizi bilmək istərdik.

- Möhtərəm Prezidentimizin imzaladığı sərəncama əsasən, bilik və bacarıqlarının diaqnostik qiymətləndirilməsi aparılan müəllimlərin aylıq vəzifə maaşları orta hesabla 2 dəfə artırılmalıdır. Bu, şərəfli və çətin peşə sahibi olan müəllimlərə Prezidentin verdiyi qiymətdir. Bu da müəllimlər üçün bir stimuldur. Çox istərdim ki, bu sərəncam ancaq diaqnostik qiymətləndirmədən keçən müəllimlərə yox, bütünlüklə müəllim ordusuna şamil edilsin. Bu təhsilin yaxşılaşdırılmasına böyük təsir göstərəcək.

Bu mürəkkəb və çətin zamanda ölkə başçısının biz müəllimlərə göstərdiyi böyük diqqət və qayğını yüksək qiymətləndirir və möhtərəm Prezidentimizə atdığı bu humanist addıma görə minnətdarlığımı bildirirəm.

Nigar Abdullayeva

Palitra.-2015.-5 fevral.-s.11.