“Elektron lövhə müəllimin köməkçisi ola biləcək vəsaitdir”

Vəfa Məmmədova: “Ondan effektiv istifadə isə müəllimin özündən asılıdır. Düzgün seçilməmiş material və zaman həddi dərsin keyfiyyətinin artmasına deyil, əksinə edə bilər”

İKT-nin inkişaf etdiyi bir dövrdə hər bir müəllim daha da keyfiyyətli, səmərəli dərs təşkil etmək üçün elektron dərslərə üstünlük verir. Elektron dərslərin tətbiqi müasir məktəblərdə geniş vüsət alıb və uşaqların maraq obyektinə çevrilib. Eyni zamanda elektron dərslərin gerçəkləşməsi bir çox layihələrin yaranmasına səbəb olub. Buna misal olaraq hazırda elektron kitabxanaları, elektron təhsili qeyd etmək olar. Elektron dərslər vasitəsilə uşaqların informasiya əhatəsi daha da genişlənir. Elektron dərslər şagirdlərdə kompüter bacarıqlarını formalaşdırır. Əyani vəsaitlər mövzunu sonradan xatırlamağı və yadda saxlamağı asanlaşdırır. Bu məsələyə layihə çərçivəsində təqdim etdiyimiz yazıda toxunacağıq. Müsahibimiz Bakı şəhəri, Sabunçu rayonu, C.Məmmədyarov adına 155 saylı tam orta məktəbin ibtidai sinif müəllimi Vəfa Məmmədovadır:

-Elektron lövhənin üstün cəhətlərindən biri də lövhədə dəftər vərəqini əks etdirmək üçün (damalı və ya birmil) torun olmasıdır. Bu, ibtidai siniflər üçün, xüsusilə də I sinifdə hərf və rəqəmlərin orfoqrafiyasını tədris edərkən müəllimin köməyinə çatır. Əvvəl hər bir şagirdə yazını hardan başlamasını, sətrin və ya damanın yerini fərdi şəkildə göstərmək lazım gəlirdisə, artıq lövhənin köməyilə buna ehtiyac qalmır. Müəllim eyni anda bütün sinfə lövhədə nümayiş etdirir, şagird isə lövhədəki ilə dəftərindəki qeydlərin uyğun olub-olmadığını özü təyin edir.Bu zaman diqqətin cəmlənməsi inkişaf edir. Həmçinin torun köməyindən müxtəlif resursların hazırlanmasında da istifadə edilir (pazl, cədvəl və ya sxemlərin qurulmasında və s.). Kişikyaşlı məktəblilər interaktiv lövhə ilə işləməyi çox xoşlayırlar. Belə ki, səhv etdikləri an qələmin köməyilə səhvi silir və ya hərəkəti geri qaytarırlar. Bu da onlara lövhə qarşısında daha ürəkli olmalarına şərait yaradır.

Proqramda təqdim olunan riyazi alətlərin (pərgar, sirkul, xətkeş , günyə, kalkulyator, koordinat başlanğıcı) rolu əvəzsizdir. Bu alətlər müəllimə dərsi daha aydın və əyani şəkildə izah etməyə kömək edir.Promethean lövhə müəllimə tədris edəcəyi mövzunun üsul və vasitələrini seçməkdə geniş imkanlar verir. Lövhənin bundan əvvəl istifadə etdiyim elektron interaktiv qurğudan fərqləndirən özəl funksiyası var. İkinəfərlik iş rejimində işləmə funksiyası müəllimə müxtəlif fənlərin tədrisində cütlər və ya qruplar arasında maraqlı yarışlar, estafetlər, oyunlar keçirmək imkanı yaradır. Dərslərimdə tez-tez istifadə etdiyim və şagirdlərimin çox sevdikləri bir neçə interaktiv tapşırıqlardan nümunələr göstərmək istərdim: -“sehrli qələm”; “gizlilik” “anaqram”, “pazl”, “krossvord”, test tapşırıqlarını və ya ikinəfərlik iş rejimində maraqlı oyunlar yaratmaq üçün istifadə etdiyim doğru və ya səhv cavabların sayını avtomatik göstərən düymələr; “Konteyner” və s. Artıq bir neçə müddətdir ki, dərslərimdə bu lövhənin imkanlarından geniş istifadə edirəm. Şagirdlərim də onunla işləmək bacarığına asanlıqla yiyələniblər. Hətta yoldaşlarından nisbətən geri qalan şagirdimin belə fəallaşaraq lövhədə işləmək həvəsini görəndə daha çox sevinirəm. Onlar arasında lövhə ilə bağlı keçirdiyim sorğuda aldığım cavablar bir daha bunu təsdiqlədi.

Məmmədova Məsturə-Lövhənin sinifdə quraşdırılan günü uşaqlar arasında böyük coşqu, sevinc hissi var idi. Hamı səbirsizliklə onun işə salınmasını gözləyirdi. Nəhayət müəllim onu işə saldı. Bizə işləmə qaydalarının ilk elementlərini başa saldı. Mən isə özümü bir anlıq “Sehrli xalat” filmindəki Rəşidlə Zərifənin səyahət etdikləri gələcəkdə hiss etdim. Onların bir toxunuşla kitablardakı məlumatları oxuması sanki bizim lövhəni xatırladırdı.

Fətiyeva Leyla-Müəllimənin bizim üçün hazırladığı maraqlı, əyləncəli tapşırıqlar çox xoşuma gəlir. Belə tapşırıqların köməyilə mən mövzunu daha tez başa düşür və yerinə yetirməkdə çətinlik çəkmirəm. Həmçinin tapşırıqlarda müəllim müxtəlif rəngarəng şəkillərdən istifadə edir. Bu şəkillər insana zövq verir.

Qədirov Xəlil-Lövhəni işə saldıqdan sonra müəlliməmiz ilk olaraq məni lövhəyə çağırmışdı. Qələmi əlimə aldım. Həyəcan hissi ilə onu lövhəyə toxundurdum. Kiçik bir qələmin belə möcüzələr yaratmasına heyran olmuşdum. İndi bu həyəcandan bir iz də qalmayıb. Asanlıqla, müəllimin müdaxiləsi olmadan lövhədə işləyirəm. Hətta, bəzən özümü sehrbaza da bənzədirəm.

Heydərova Pəri- Mənim əyləşdiyim parta arxa cərgədə yerləşir. Lövhənin ölçüləri hətta arxa partada əyləşənlərə belə orada nümayiş etdirilənləri aydın görməyə imkan yaradır. Gözəl səsucaldıcının olması isə əlavə səs qurğusunun qoşulmasını tələb etmir.

Hüseynli Rəvan- Mən birinci sinfə qədəm qoyanda sinif otağımızda təbaşirli lövhə var idi. Onda yazı zamanı əllərimiz, üstümüz bulaşır, sildikdə isə tozunu udmalı olurduq.

Sonra otağımıza markerlə yazılan lövhə verdilər. Müəyyən qədər problemi aradan qaldırsa da hələ də gigiyena qaydalarına tam əməl etmək olmurdu. Daha sonra müəlliməmiz bizim üçün interaktiv qurğu aldı. Problemlər müəyyən dərəcədə həll olundu. Lakin elektron lövhənin gəlişi bu sahədə, demək olar ki, çevriliş etdi. İndi “sehrli qələm”lərin köməyilə həm yazır, həm pozur, şəkil çəkir, obyektlərin yerini dəyişir, rəngləyir, musiqi dinləyir və s. işlər görürük.

Mahmudlu Süleyman-Bu lövhə ilə işləməyi öyrənmək mənim üçün çox asan oldu. Onun ən çox xoşladığım üstün keyfiyyəti eyni anda iki nəfərin üzərində işləyə bilməsidir. Onun köməyilə biz tez-tez sinifdə qruplar arasında , xüsusən riyaziyyat dərslərində estafet yarışlar, oyunlar keçiririk.

Hazırda isə ibtidai sinif müəllimlərini İKT biliklərinin qiymətləndirilməsi məqsədilə keçirilmiş sınaq imtahanında topladığım maksimum bala görə mənə Təhsil Nazirliyi tərəfindən Promethean lövhənin yeni "ActivBoard Touch 78" modeli verilib. Bu lövhənin imkanları daha genişdir.

-Bu löbhənin hansı üstünlükləri var?

- "ActivBoard Touch 78" 2 sinxron toxunuşu dəstəkləyən, təhsil prosesinin təşkili üçün universal alətdir. İnfraqırmızı texnologiyanın təşəbbüsü ilə, lövhə həm markerlərin toxunuşuna, həm də barmaqların idarə edilməsinə reaksiya verir.Multi-touch funksiyası ilə interaktiv ekran texnologiya ilə tanışlıq vaxtını azaldır və “ActivBoard Promethean” lövhələrinə xas olan dəqiq iş prinsipini təmin etmək üçün imkan verir. “ActivBoard Touch” məşquliyyəti, effektiv təlim təcrübələrini asanlaşdırmaq üçün intuitiv toxunuş interaktivliyini və Promethean-ın mükafat qazanmış proqram təminatını bir araya gətirir. “ActivInspire Professional Edition” proqram təminatı və “Promethean Planet”-in tədris resurslarının sərvətinə yol, toxunuş interaktivliyini seçim edənlərə yeni bir dünya açır. Kompüterdə aparılan hər bir əməliyyatın, "ActivBoard Touch 78" interaktiv lövhələri üzərində interaktiv qələm və əl toxunuşu vasitəsi ilə həyata keçirmək mümkündür. Bu halda interaktiv qələm və əl toxunuşları kompüterin maus funksiyasını yerinə yetirir. Lövhənin ən böyük üstünlüklərindən biri odur ki, "ActivBoard Touch 78" lövhəsi adi ağ lövhə kimi də istifadə edilə bilər. Bu zaman lövhənin üzərində adi markerləri də istifadə etmək olar. Bu lövhələr sinif otağını interaktiv öyrənmə mühitinə keçirmək məqsədi ilə müəllimlər üçün müəllimlərin özləri tərəfindən yaradılıb. "ActivBoard Touch 78" modeli lövhə üzərində yazmağa imkan yaradan və eləcə də kompüterin mausu rolunu oynayan interaktiv qələmlərlə təchiz olunub. İnteraktiv lövhənin işlədiyi proqram təminatı və kompüterdə istifadə olunan əməliyyat sistemindən asılı olaraq 6 istifadəçinin lövhə üzərində eyni zamanda işləməsi və əməkdaşlığı mümkündür. Səthin quru təmizlənməsi sinif üçün maksimum rahatlıq yaradır.

Qeyd etmək istərdim ki, bu elektron lövhə müəllimin köməkçisi ola biləcək bir vəsaitdir. Ondan effektiv istifadə isə müəllimin özündən, yəni onun imkanlarından nə dərəcədə istifadə etmək bacarığından asılıdır. Düzgün seçilməmiş material və zaman həddi dərsin keyfiyyətinin artmasına deyil, əksinə edə bilər. İnteraktiv lövhədən daha səmərəli istifadə etmək üçün, sözsüz ki, ilk növbədə onun proqram təminatını dərindən öyrənmək və onunla istifadə zamanı köməyi ola biləcək resursları təyin etmək lazımdır. Şagirdlər bu lövhənin geniş imkanlarını asanlıqla mənimsəyirlər. İnteraktiv vəsaitlər uşaqları ruhlandırır və onları yeni biliklər əldə etməyə çağırır, nailiyyətlər qazanmağa kömək edir. Promethan lövhədən istifadə hər bir dərsi dinamik edir, bunun nəticəsində dərsin ilk mərhələsindən şagirdlərin diqqətini cəlb edir və dərs bounca bu motivasiyanı qorumaq mümkün olur. Elektron lövhə müasir texnikanın tətbiqi ilə təhsilin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasına kömək edir.

Anar Miriyev

Palitra.-2015.-1 oktyabr.-S.11.