“Tədqiqatçıların stimullaşdırılması tədqiqatların məhsuldarlığını şərtləndirir”

Cavadxan Qasımov: “AMEA Naxçıvan Bölməsinin Təbii Ehtiyatlar İnstitutunun İqtisadiyyat şöbəsində işin əlverişliliyinin təmin olunması üçün əməkdaşlar səmərəli fəaliyyət göstərir”

Layihə çərçivəsində müsahibimiz AMEA Naxçıvan Bölməsinin Təbii Ehtiyatlar İnstitutunun İqtisadiyyat şöbəsinin müdiri, iqtisad üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Cavadxan Qasımovdur.

-Öncə özünüz və aldığınız təhsil, elmi fəaliyyətiniz barəsində ətraflı məlumat verərdiniz.

-              Mən, Qasımov Cavadxan Yusif oğlu 1981-ci ildə Culfa rayon Saltaq kəndində ziyalı ailəsində anadan olmuşam. 1987-ci ildə Saltaq kənd orta məktəbinin 1-ci sinfinə daxil olmuşam. 1998-ci ildə orta məktəbi fərqlənmə attestatı ilə bitirdikdən sonraNaxçıvan Dövlət Universitetinə qəbul olmuşam. İqtisad-hüquq fakültəsində iqtisadiyyatın tənzimlənməsi ixtisası üzrə təhsil almışam. Təhsil aldığım müddətdə NDU-nun Heydər Əliyev adına YAP Gənclər Təşkilatının sədri, universitet üzrə Tələbə Şurası sədrininmüavini və İqtisad-hüquq fakültəsində Tələbə Elmi Cəmiyyətinin sədri vəzifələrində uğurlu fəaliyyət göstərmişəm. 2002-ci ildə NDU-nu fərqlənmə diplomu ilə bitirdikdən sonra adıçəkilən təhsil ocağının magistratura şöbəsinə qəbul olmuşam. Vətən qarşısındakıborcumu yerinə yetirmək üçün həmin il möhlət hüququ almışam. Həqiqi hərbi xidməti bitirərkən N saylı Korpusun komandiri tərəfindən Fəxri fərmana layiq görülmüşəm. 2003-cü ildə xidmətdən qayıtdıqdan sonra magistr təhsilimi də fərqlənmə diplomu ilə bitirdim. 2003-cü ildə AMEA Naxçıvan Bölməsinin Təbii Ehtiyatlar İnstitutunda əmək fəaliyyətimə başlamışam. Yeni Azərbaycan Partiyasının fəal üzvüyəm. Bölmənin elmi və ümumi işlərində yaxından iştirak edirəm. Naxçıvan Muxtar Respublikası və eləcə də respublikamızin səviyyəli bir çox mətbuat və televiziya (eyni zamanda radio) vasitələrində müxtəlif mövzularda məqalələr çap etdirmiş və çıxışlar etmişəm. Dövlətimizin ictimai-siyasi və sosial-iqtisadi həyatındakı uğurları yaxından izləyir, seçki orqanlarında məntəqə sədri, sınaq və buraxılış imtahanlarında isə zal nəzarətçisi və imtahan rəhbəri olaraq fəaliyyət göstərmişəm.

Hal-hazırda AMEA Naxçıvan Bölməsinin Təbii Ehtiyatlar İnstitutunun böyük elmi işçisiyəm. 2010-cu ildə fəlsəfə doktorluq dissertasiyasını uğurlu müdafiə edərək iqtisad üzrə fəlsəfə doktoru alimlik dərəcəsi almışam. 2013-cü ilin oktyabr ayından isə AMEA Naxçıvan Bölməsi Təbii Ehtiyatlar İnstitutunun İqtisadiyyat şöbəsinin müdiri kimi fəaliyyət göstərirəm. Həmin ildən həm də AMEA Naxçıvan Bölməsində fəaliyyət göstərən Gənc Alimlər və Mütəxəssislər Şurasının sədr müavini seçilmişəm.

-İxtisasınızla bağlı hansı fikirləriniz var?

- Qeyd edim ki, müasir dövrün iqtisadi problemlərinin öyrənilməsi, ölkələrin dayanıqlı, müqavimətli və uzun illərə hesablanan inkişafının zəruri istiqamətlərinin müəyyənləşdirilməsi, güclü sosial baza formalaşdırılması məsələləri, innovativ inkişafına əlverişlizəmin yaradılması tədbirləri, təbii sərvətlərin qiymətləndirilməsi və səmərəli istifadəsindən ibarət çoxşaxəli iqtisadiyyatın formalaşdırılması məsələləri məndə iqtisadiyyat sahəsində ixtisaslı kadr olmağa böyük maraq yaratdı və ölkəmizin müasir sosial-iqtisadi inkişaftempi məndə bu sahədə ciddi stimula çevrildi. Elə bu yolda inamla addımlamaq mənim gənc iqtisadçı olaraq formalaşmağımda əsas rola malik oldu. Bu mənada 1998-2002-ci illərdə Naxçıvan Dövlət Universitetinin İqtisad-hüquq fakültəsində iqtisadiyyatın tənzimlənməsi ixtisasını almışam. İqtisadçı olmaq çox çətin, bununla yanaşı, məsuliyyətli və şərəfli bir peşədir. Əgər bunun çətinliyi sosial-iqtisadi təhlillərin aparılmasında dəqiqlik, incəlik və həssaslıq tələb etməsindədirsə, məsuliyyətliliyi ayrılıqda hər bir fərdin, bütövlükdə isə böyük bir cəmiyyətin iqtisadi maraq və mənafelərini ifadə edəcək iqtisadi nəticələr çıxara bilməkdə, şərəfliliyi isə düşünülmüş idarəetmənin qazandırdığı nailiyyətlərin qarşıdakı illər və gələcək dövrlər üzrə pozitiv proqnozların verilməsində bir iqtisadçıkimi mövqe bildirməkdən, yəni iştirakçı olmaqdan ibarət ola bilər.

Bütün bunları əsas tutaraq, iqtisadiyyatın tənzimlənməsi ixtisası üzrə bakalavr və magistr pillələri üzrə ali təhsilimi davam etdirdim. Ardıcıl illərin gedişində sanki talenin mənə elm sahəsində bu potensialımdan istifadə etmək qismətini də gördüm. Belə ki, 2003-cü ildə həqiqi hərbi xidmətimi başa vurduqdan sonra Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Naxçıvan Bölməsinin Təbii Ehtiyatlar İnstitutunun İqtisadiyyat şöbəsində əvvəlcə laborant, sonra böyük laborant, ardınca kiçik elmi işçi, elmi işçi, böyük elmi işçi kimifəaliyyət göstərməyə başladım.

Qeyd edim ki, iqtisadi proseslərin ardıcıl davamlılığının təminatı istiqamətində, bunun isə daha çox sosial mahiyyətli olması əsası ilə tədqiqatların aparılmasında maraqlı oldum. Ölkə iqtisadiyyatının da, Prezident İlham Əliyevin də prioritet kimi seçdiyi insankapitalının və potensialının inkişafı və davamlılığının təmin olunmasında zəruri amil və vasitələrdən səmərəli istifadə yollarının araşdırılması, faydalı məşğulluq səviyyəsinin yüksəldilməsi və potensialının artırılması məsələlərinə diqqəti artırdım. İqtisadiyyatın aparıcı sahələrində məşğulluq potensialına töhfə verəcək amilləri araşdırdım. Bu sahədə aqrar sektoru tədqiqat obyekti kimi seçdim. Yaşadığım Naxçıvan Muxtar Respublikasının materialları əsasında “Məşğulluq probleminin həllində aqrar sektorun rolu” adlı dissertasiyamövzusunu tamamlayıb, 2010-cu ildə müdafiə etdim və iqtisad üzrə fəsləfə doktoru alimlik dərəcəsi aldım. Naxçıvan Muxtar Respublikasının sosial-iqtisadi inkişafında, yəni əsas makroiqtisadi göstərici olan Ümum Daxili Məhsulun strukturuna diqqət edərkən aydınolur ki, muxtar respublikanın iqtisadi potensialı güclüdür və bir çox sahələrin istehsal həcmi durmadan artmaqdadır. Bu mənada qeyd edə bilərik ki, iqtisadiyyatın sənaye sahəsi həmin strukturda ilk yerdə təşəkkül tapmışdır. Növbəti yerləri isə tikinti sahəsi və kənd təsərrüfatı sahəsi olaraq təşkil etməkdədir. Təbii ki, Naxçıvan Muxtar Respublikası, əsasən, aqrar bölgə olmaq etibarı ilə sənayenin ilk yerdə təşəkkül tapması burada iqtisadiyyatın mezoiqtisadi əhəmiyyətinin çox güclü olmasının və sənaye potensialının güclü, busahədəki infrastrukturun isə böyük təsirə malik olmasının hesabınadır. Əsas prioritet isə qarşıdakı illərdə ÜDM-in strukturunda kənd təsərrüfatının yerinin irəliyə doğru gedişinin təmin edilməsidir.

Naxçıvan Muxtar Respublikasının iqtisadiyyatında aqrar sektorun maksimal imkanlarının araşdırılması onun əmək ehtiyatlarından istifadənin yetərlilik səviyyəsinin artırılması perspektivlərinin öyrənilməsi və nəticə etibarı ilə səmərəli məşğulluq səviyyəsinin yüksəldilməsi yollarının tədqiqi baxımından çox əhəmiyyətlidir. Qeyd edək ki, muxtar respublikanın kənd təsərrüfatının inkişaf etdirilməsi üçün kifayət qədər potensialı vardır. Bir faktı göstərə bilərik ki, burada əsas əkinçilik bölgəsi Arazboyu düzənlik hesab olunur vəbütün əkinçilik məhsullarının təxminən 90%-dən artığı bu ərazinin payına düşür. Sədərək və Ordubad rayonlarının arasındakı böyük bir ərazini əhatə edən bu sahə muxtar respublika iqtisadiyyatının aqrar sektorunun inkişafında həlledici rola malikdir.

- Tədqiqat apardığınız sahə barəsində hansı fikirləriniz var?

- Elmi dövriyyənin əhatə dairəsinin genişliyi, yeni tədqiqatçıların elmə dəvət edilməsi, maraq doğuran və həvəs yaradan sahələrə cəlb edilməsi, fəaliyyətlərində stimullaşdırılması, bu sahədəki tədqiqatların məhsuldarlığının və intensivliyinin təmin olunmasını şərtləndirməkdədir. Bu mənada ümummilli liderimiz böyük Heydər Əliyevin Azərbaycanın dövlət siyasətində elmə xüsusi yer verməsi, AMEA-nın regionlardakı bölmələrinin və elmi mərkəzlərin təşkilatlanması istiqamətində qətiyyətli tədbirlərin həyata keçirilməsinixüsusi qeyd etmək lazımdır. Bu sahədə 2002-ci ildən təsis edilən AMEA Naxçıvan Bölməsinin müstəsna əhəmiyyətini ayrıca vurğulamaq istərdik. Burada fəaliyyət göstərən elmi və texniki personalın, eyni zamanda mövcud olan səmərəli idarəetmənin önəmini xüsusivurğulamaq lazımdır. Qeyd etmək lazımdır ki, AMEA Naxçıvan Bölməsində səmərəli işin təşkili buradakı elmi-tədqiqat institutlarının yerinə yetirdiyi vəzifələrin faydalılığı əsasında daha da güclənməkdədir. Fəaliyyət göstərdiyim AMEA Naxçıvan Bölməsinin TəbiiEhtiyatlar İnstitutunun İqtisadiyyat şöbəsində işin əlverişliliyinin təmin olunması üçün əməkdaşların səmərəli fəaliyyətini qeyd etmək yerinə düşər. Şöbəmizdə bir dosent, bir fəlsəfə doktoru fəaliyyət göstərməkdədir. AMEA-nın müxtəlif tədqiqat institutları və müəssisələrinin aspirant və dissertanları olaraq təhsilini başa vuran gənc alimlərimiz dövlətin elmə olan yüksək qayğı və diqqətindən ruhlanmaqdadırlar.

Bütün dövrlərdə ən əsas məsələ gənclərin təhsilə, elmə ruhlandırılması, insan potensialının inkişafı, savadlılıq səviyyəsinin yüksəlməsi, intellektual mülkiyyətin böyük təsirə malik olmasından ibarətdir. Bu mənada insan amilinin inkişafına təsir edən vasitələr içərisində İKT-nin imkanlarının, təhsil səviyyəsinin yüksəldilməsinin, onun gənclərin dünyagörüşünün artırılması istiqamətindəki təsirinin çoxaldılmasının önəmi də olduqca qaçılmazdır.

İlkin AĞAYEV

Palitra.-2016.-1 iyun.-S.11.