“Elektron lövhə dərsi dinamik edir, şagirdlərin dərsə marağını artırır”

Aybəniz Mürsəlova:

“Zaman məktəbə başqa tələblər təklif edir. Müasir təhsilin əsas vəzifəsi şagirdlərdə həyati bacarıqları formalaşdırmaq, onları həyata hazırlamaqdır”

Mürsəlova Aybəniz Eyvaz qızı 1980-ci il martın 24-də İsmayıllı rayonu Cülyan kəndində anadan olub. 1987-ci ildə Cülyan kənd tam orta məktəbinin I sinfinə qəbul olub. Orta məktəbi 1997-ci ildə müvəffəqiyyətlə bitirib, ADPU-nun Riyaziyyat fakültəsinin qiyabi şöbəsinə qəbul olub. 2002-ci ildə həmin universiteti bitirib. 1999-cu ildən Cülyan kənd tam orta məktəbində riyaziyyat müəllimi kimi fəaliyyət göstərir. İşlədiyi müddətdə bir çox nailiyyətlərə imza atıb. Məktəbdə işlədiyi müddətdə dərs dediyi şagirdlər ölkəmizdə və ölkədən xaricdə müxtəlif universitetlərə qəbul olub. 2009-cu ildə İsmayıllı rayon Mədəniyyət və Turizm Şöbəsi nəzdində kompüter üzrə tam kursu bitirib. 2013-cü ildən Vergilər Nazirliyinin “Vergi Dostları” şəbəkəsinin, 2013-cü ildən Təhsil Şurasının üzvüdür. 2014-cü ildə Təhsil Şurasının “Təhsilin İnkişafı üzrə Dövlət Strategiyası”-na Dəstək Proqramı üzrə keçirilən “Öyrədənlərin öyrədilməsi” layihəsi çərçivəsində “İKT bacarıqlarının təkmilləşdirilməsi və elektron dərs nümunələrinin hazırlanması” kursunu bitirib. 2014-cü ildə “Mərhəmət” Kimsəsizlərə Yardım İçtimai Birliyinin maliyyə dəstəyi ilə “İnteraktiv Təlim Texnologiyalarının tədris prosesində” istifadə mövzusunda təlim kursunu müvəffəqiyyətlə bitirib. 2015-ci ildə Təhsil Nazirliyi və Təhsil Problemləri İnstitutunun Təhsil Texnologiyaları mərkəzi tərəfindən keçirilən “Elektron məktəb üçün Elektron müəllim” təlimində iştirak edib. 2014-cü ildə Orta Asiya və Güney Qafqaz Söz Azadlığı şəbəkəsi içtimai birliyinin “Onlayn Etika - Netiket” proqramı çərçivəsində təşkil edilmiş “Virtual aləmdə etik normaların gözlənilməsi!” mövzusunda keçirilən seminarda iştirak edərək sertifikat alıb. 2014-cü ildə «Prometan» interaktiv lövhələrindən istifadə üzrə təlim kursunu müvəffəqiyyətlə bitirib. Təhsildə göstərdiyi fəaliyyətinə görə fəxri fərman və diplomlarla təltif edilib.

Layihə çərçivəsində müsahibimiz İsmayıllı rayon Cülyan kənd tam orta məktəbində riyaziyyat müəlliməsi Aybəniz Mürsəlovadır:

- Pedaqoji fəaliyyətim təhsil sahəsində aparılan islahatlar dövrünə təsadüf etdiyindən gənc müəllim kimi yeniliklərlə maraqlanmağa, öyrəndiklərimi tədris prosesində tətbiq etməyə başladım. Bu gün təhsilimiz bilikyönümlü təlimdən nəticəyönümlü təlimə keçid dövrünü yaşayır. Zaman məktəbə başqa tələblər təklif edir. Müasir təhsilimizin əsas vəzifəsi şagirdlərdə həyati bacarıqları formalaşdırmaq, onları həyata hazırlamaqdır. Şagirdlərə biliyi hazır şəkildə deyil, bu bilikləri əldə etməyi öyrətmək vacibdir. Bu baxımdan şagird fəaliyyətini təşkil edən, bu fəaliyyətlə onlarda idraki, yaradici bacarıqları inkişaf etdirən fəal təlim aktuallıq kəsb edir. Fəal təlimlə qurulan dərslər bilik yarışına çevrilir. Mən, İsmayıllı rayon Cülyan kənd tam orta məktəbində riyaziyyat müəlliməsi kimi kurikulum tətbiqi ilə əlaqədar müəyyən təcrübə qazanmışam. Ənənəvi tədris proqramından fərqli olaraq, kurikulumda təlim məqsədləri konkret olaraq verilən standartların reallaşmasına xidmət edir. Müəllimin qarşısında duran əsas vəzifə şagirdin marağını nəzərə almaqdır. Sinifdə hər bir şagirdin xarakterik xüsusiyyəti mütləq nəzərə alınmalıdır. Tədris ocaqlarında təhsil alan şagirdlərin motivləri müxtəlifdir. Dərsə xüsusi maraq göstərənlər, hər dəfə yenilikləri öyrənməyə səy göstərməklə yanaşı, dərsə maraq göstərməyənlər də var. Bütün bu amillər hamısı dərsdə çoxlu situasiyaların baş verməsinə səbəb olur.

- Bunun üçün nə etmək lazımdır?

- Bütün bu vəziyyətləri nəzərə alıb, tədris prosesində idrak fəaliyyətini vahid məqsədə yönəltmək müəllimin şəxsi yaradıcılığı ilə bağlıdır. İKT-nin inkişaf etdiyi bir dövrdə hər bir müəllim daha keyfiyyətli, səmərəli dərs qurmaq üçün elektron dərslərə üstünlük verir. Son illərdə məktəblərin “PROMETHEAN ACTİVBOARD” tipli interaktiv lövhələr ilə təchizi göstərir ki, bu, şagirdlərin dərs prosesində dərsə olan marağını daha da artırır. Adi dərslərdən fərqli olaraq, kompüterlə aparılan dərslər uşaqlar üçün cəlbedici və yaddaqalan olur. Rəngarəng, görüntülü dərslər şagirdlərin fənnə marağını artırır, diqqəti yalnız lövhəyə cəmləyir. Sinfə gətirilə bilinməyən və yaxud tapılmayan əyani vəsaitləri bu lövhədə asanlıqla nümayiş etdirmək mümkün olur. Tədris etdiyim riyaziyyat dərsində tez-tez istifadə etdiyim və şagirdlərimin çox sevdikləri bir neçə interaktiv tapşırıqlardan bəzi nümunələrdən misal çəkmək istərdim- “SEHRLİ QƏLƏM” , KROSSVORD, PAZLLAR. Lövhənin yaddaşına elektron disklər, videoroliklər, tədris olunan mövzularla bağlı təqdimatlar yerləşdirmək mümkündür. Ən böyük üstünlüyü birbaşa internetə baglanmaq funksiyasıdır. İstənilən dərs vəsaitinin elektron versiyası yüklənir və tədris prosesində istifadə olunur. “Promethean lövhə”dən istifadə hər bir dərsi daha dinamik edir. Şagirdlər istənilən həndəsi fiqurları bu möcüzəli ekranda izləyə bilir ki , bu da şagirdlərin nəzəri-praktiki biliklərin, bacarıq və vərdişlərin inteqrasiya etməklə tədris prosesini daha da canlandırır. Şagirdlərin yaradıcı təfəkkürü, dərs materialını dərketmə qabiliyyətini daha da artırır. Bu lövhədə keçirilən dərslər kənarda qalan passiv şagirdlərdə də böyük maraq oyadır. Məncə, dözümlülük, hörmət, əməkdaşlıq etmək dərslərdə yaradıcı mühitin təşkili üçün vacib amillərdən biridir. Şagirdlərdə bu keyfiyyətin formalaşması üçün müəllim bütün bilik və bacarığını səfərbər etməlidir.

-Bu məsələdə açıq dərslərin rolu nədən ibarətdir?

- Bir neçə gün əvvəl açıq dərsim oldu. Hər şey yaxşı oldu, dərs iştirak edən qonaqların da, şagirdlərin də xoşuna gəldi, vaxtın necə gəlib keçdiyini hiss etmədik. Qarşılıqlı anlayış, istifadə olunan metodika və müəllim-tələbə yaradıcılığı öz işini gördü. Tələbələrim fəallığı, bilikləri ilə təkcə məni deyil, dərsdə iştirak edən müəllimləri də sevindirdi. Açıq dərsdə iştirak edəcək müəllimləri dərsin planı ilə məlumatlandırmaq məqsədi ilə qabaqcadan buklet hazırlamışdım. Burada dərsin mövzusu, məqsədi, quruluşu, açıq dərsin əsasını təşkil edən elmi və metodiki yeniliklər əks olunmuşdu. Dərs Cəbr və analizin başlanğıcı fənni üzrə “Permutasiya” mövzusunda idi. Dərsin məqsədi mövzunu təkrar etmək, ümumiləşdirmək, qazanılmış nəzəri bilikləri məsələ həllinə tətbiq etmək, tələbələrin yaradıcı təfəkkürünü formalaşdırmaq və tədqiqat fəaliyyətini həyata keçirmək, qrupda işlədiklərinə görə qarşılıqlı yardım, məsuliyyət hissi və sair bu kimi qabiliyyətləri inkişaf etdirmək idi. Açıq dərs ənənəvi dərs strukturunu saxlayaraq, İKT-nin tətbiqi ilə, “Promethean lövhə”də yeni təlim üsullarına əsaslanaraq keçirildi. Keçmiş dərsin təkrarını oyun formasında aparmaq qərarına gələrək bu məqsədlə xüsusi təqdimat hazırlamışdım. Təqdimat zamanı tələbləri 2 qrupa bölüb yarış keçirdik. Yarışda krossvorddan və Coğrafiya fənninı inteqrasiya edərək maraqlı yarışma təşkil etdim, ballar hesablandı və qaliblər müəyyən olundu. “Permutasiya”nın əsas xassələrini əks etdirən plakatlarla iş, teoremlərə görə düsturların yazılması, elektron testlərinin həlli kimi ciddi tapşırıqlardan sonra əyləncə tipli dəqiqələr xüsusi maraq yaratdı. Burada tələbələrin yaradıcılıq işləri nümayiş etdirildi, riyazi rebusların cavabları tapıldı. Ev tapşırıqları verildikdən və qiymətləndirmə aparıldıqdan sonra dərsin sonunda maraqlı riyazi krossvord həll edildi.

Beləliklə, klassik quruluşunu saxlayaraq yeniliklərlə, müəllif işləri ilə zəngin bir dərs sona çatdı. Belə dərslər şagirdlərin dərsə olan marağını artırır.

Anar Miriyev

Palitra.-2016.-2 mart.-S.11.