Məhərrəm Hüseynovun yaradıcılığında təcnislərə daha çox rast gəlirik

Son dövrlər ədəbiyyatımızda təcnis yazan şairlərin sayında və yaradıcılığında azalma hiss olunur. Təcnis şairdən dərin bilik, yüksək təb və böyük ustalıq tələb edir. Bu baxımdan, şeir kitablarında təcnisə az-az rast gəlinir.

Məhərrəm Abbasəli oğlu Hüseynov 1945-ci il fevral ayının 18-də Qərbi Azərbaycanın Göyçə mahalı Çənbərək bölgəsinin Şorca kəndində anadan olub. 1964-1969-cu illərdə BDU-da (keçmiş Kirov adına Azərbaycan Dövlət Universitetində) filologiya üzrə ali təhsil alıb. 1982-ci ildə AMEA-nın Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunda “Mirzə İbrahimovun romanlarının dili və üslubu” mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə edib. 2014-cü ildə filologiya elmləri doktoru elmi dərəcəsini alıb. Bir neçə elmi əsərin müəllifidir. Hal-hazırda ADPU-nun Azərbaycan dilçiliyi kafedrasının dosenti və Filologiya fakültəsinin dekan müavinidir.

Professor Məhərrəm Hüseynov dəyərli bir alim olmaqla yanaşı, həm də gözəl şairdir. Onun ədəbiyyatımızla bağlı apardığı mükəmməl araşdırmalara söykənən əsərləri ilə yanaşı, ürək oxşayan şeir kitabları da oxucuları sevindirir. Məhərrəm müəllim bir neçə şeir kitabının müəllifidir. Onun yaradıcılığında daha çox Vətən həsrəti, Göyçə nisgili aydın hiss olunur. Həmçinin Məhərrəm müəllimin yaradıcılığında ədəbiyyatımızda az istifadə olunan təcnislərə daha çox rast gəlinir. Şairin təcnisləri günümüzdə ədəbi-tənqidçiləri düşündürməkdədir. Şairlərin təcnis kimi istifadə etdikləri sözlər bir çox zaman təcnis yaratmır. Ədəbiyyatda bu kimi nöqsanlarla əksər vaxt qarşılaşırıq. Amma Məhərrəm müəllimin təcnisləri tamam başqa bir aləmdir. Oxucunu oxuduqca oxumağa sövq edir.

Professor Məhərrəm Hüseynovun yaradıcılığında təcnisləri seçərək oxuculara təqdim edirik.

Qarisan

Gəncliyin tacıdır zil qara saçlar,

Dən düşəcək sən qocalsan, qarısan.

Yaş gələr, bürünər ağ qara saçlar,

Bu gün cavan, sabah qoca qarısan.

Təməlindən çayır iyrənc, gül incə,

Qanqal qəh-qəh çəkər, tər gül gülüncə.

Son dəb qızı çevirirsə gülüncə,

O gözəli günü keçmiş qarı san.

Tanrı gözəlliyi bir gülə yazdı,

Bir gülə şaxtadı, bir gülə yazdı.

Bir gül hərarətdi, bir gül ayazdı,

Bəxtin kəmsə, qızmar yayın qarısan.

Könlüm ləyaqətə zirehli qala,

Küdurət silinə, fəzilət qala.

Yanımcılı qəlbin oduna qala,

Duyğusuzu barsız çölün qarı san.

Ağlar

Olmur ayrı düşmək bir gün ahımdan,

Ahlarım sinəmə dağ düzüb ağlar.

Göz yaşım leysandır yox günahımdan,

Sellənib hər çölü, hər düzü bağlar.

Nəğməkarın qağayındı, sonandı,

Vaxt yetişir, bəlkə, indi son andı.

Ağ bilirdim mən içdiyin son andı,

Sən demə, könlümə köz düzüb ağlar.

Dağım, gölüm heç görməmiş yar arsız,

Arsız gəldi - doğrayarsız, yararsız.

Haqq qoruyan olsa bivec, yararsız,

Yalan buxov görməz, o, düzü bağlar.

Göyçə gölü, göy yetişəm, göy dəyəm,

Xəyalımda göl üstündə göydəyəm,

Ürəyindən görmək keçir göy dəyəm

Uca dağı meşə, gen düzü bağlar.

Yaxin

Cəza bilib atma tonqal qoruna,

Göyçə ayrılıqlı bir oda yaxın.

Göyçə ümidiylə canım qoruna,

Ola son mənzilim - bir oda yaxın.

Göyçə gölü dağ qoynunda ulu su,

Ələsgərim söz pirinin ulusu.

Ziyarətdən məhrum eli, ulusu,

Düşmür o ocağa, o oda yaxın.

Nə qədər dərd alaq bu dağdan, axır,

Gözlərdən qanlı yaş bu dağdan axır,

O dağda sürü var, bu dağda naxır,

Mənə o da yaxın, bax, bu da yaxın.

Düzəsən

Müxənnətə ən müqəddəs sözdü: şər,

Dilindən zay sinəsinə düzəsən.

Əzəl-axır şərdən, düzdən söz düşər,

Şərə arxa çevir, üz tut şərə sən.

Bənzəri var nərgiz, gülün, gözün də,

Göz yaşı tökməyin, gülün gözündə.

Qan ağlayır şəbnəm gülün gözündə,

Bu ülfətdən lalə donlu düz əsən.

Tanrının lütfüylə gənc qarıyandı,

Küpəgirən kinli çox qarı yandı.

Çölün naləsindən dağ qarı yandı,

Dağdan axan seli yönəlt düzə sən.

Qanasan

Çaxnaşdı boz bulud göydə, a yazıq,

Şimşək qılınc çəksə, bunu qana san.

Bir vaxt od-alovduq, indi ayazıq,

Demə gül gözündən axdı qan asan.

Bülbülün gözüylə görəsən gülü,

Çayırlar duyarmı, görəsən, gülü?

Qanqal hüzurunda gör əsən gülü,

Bu sitəmi həzm et çətin, qan asan.

Duyğular coşdurur ürəkdə nağıl,

Duyğular da nağıl, ürək də nağıl.

Umanı duyğulu ürəkdən ağıl,

Necə dərk edəsən, necə qanasan.

Dağ çəkənin əlindədir çırpılar,

Dağlananlar dağa-daşa çırpılar.

Kəndir görsən Əzrayıla çırpıl, ar,

Edamçılar vicdan asan, qan asan.

A yaz

Bəzək çəkmə yad naxışı incimə,

Nə qış çiçək istər, nə də gül ayaz.

Göydən yetən sərt rüzgara incimə,

Qış qəhqəhə çəkir, sən də gül, a yaz.

Baharın nəyi var çiçəkdən arı?

Duyuram qönçədə, çiçəkdə narı,

Balla kama yetə çiçəkdən arı,

Qışım qar ağlaya, güllə gülə yaz.

Haqq səsləyən qələmimlə yazaram,

Haqdan dönsən, demə şair, yazaram,

Haqq əyilsə, ya qəm çəkən, ya zaram,

Zirvəni saf qara, düzü gülə yaz.

Qala

Göyçə həsrətinin açılmır donu,

Od qüdrəti çatmır, sən dərdə qala.

Əzrayıl haylara biçəndə donu

Tapmaya gor yeri, bu dərddə qala.

Duyğusuz toxunan dağ-daşı-yaram,

Yaranı silməkçün dağ-daşı yaram.

Damla sevincinə dağ daşıyaram,

Hörəm qəmə qəsr, həm dərdə qala.

Göyçəm ilahidən saf, təmiz, arı,

Pətəyindən ayrı düşmüş bir arı.

Duymayınca yurd namusu, el arı,

Kim çəkə qayğını, kim dərdə qala.

Fərhada kor olur, görmür Şirini,

Tülküsifət sevmir türkün şirini.

Xəstə ağzı zəhər bilir şirini,

Bu mərəz də qala, bu dərd də qala.

Yarayar

Gölüm aşiq onu qucan dağlara,

Ləpələri nalə çəkir: "Yar! A yar!".

Sinəsinə şimşək çəkən dağlara

Baxıb dedi: "Gəl arxa dur yara yar!"

Qəmzələrin bağır dələn ox idi,

Niyyətindən keçənləri oxudu.

Neştər baxış keşikçinin oxudu,

Əlac uman ürəyini yara yar.

Suyun zəmzəm, dağın behişt havalı,

Səni tutan arxalılar havalı.

Haqq diləyib dəyişdirsən ha valı,

Yol yolsuza, od zülmətə yarayar.

Tənhalıqda bütöv deyil, yarısan,

Sədaqəti gözəlliklə yarı san.

Nurdan qaçıb qaranlığa yarısan,

Sağalarmı xəyanətdən yara yar.

Yaği

Tuş gələli kəsikqulaq qansıza,

Nə vaxt olub səndən yaram az, yağı.

Şər bayquşu irin verə, qan sıza,

Tutmaya canında yara "maz", yağı.

Sənin üçün vandallığın kiri din,

Hürdürənin şalvarında kir idin.

Haqq səsinə gədalıqdan kiridin,

Şərdən şirə soran yaramaz yağı.

Qıraqdan köç edib qurmadın dəyə,

Əkdiyin nifrətin meyvəsi dəyə.

Tuşladığın güllə sinənə dəyə,

Sənə şanlı ölüm yaramaz, yağı.

Çəkindi

Dağıtdın dünyamı, dağıl, a dünya,

Yurd dərdinə qoşub dedin çəkin di.

Filə arxalansa, dağıla dünya,

Fili də bu dərddən qorxub çəkindi.

Sənə iftiranı həmişə gör kəm,

Mən Göyçə sevgimlə aləmə görkəm.

Alı sənətində gördüyün görkəm

Sanbalındı, şöhrətindi, çəkindi.

Göyçə dedim, canım, ruhum göynədi,

Dəli könlüm, xatırla di, göynə di.

Çox deyirdin, göl gözündə göy nədi?

Yaman dərddir göy dərdini çək indi.

Düzü nə?

Qələm də, kağız da qulu kamalın,

Üz tutursa düz sədaya, düz ünə.

Söz sehrindən, söz mülkündən kam alın,

Hikmət saçsa, əyrisi nə, düzü nə?

El ahından yanar ümman, ya dağlar,

Qəlbi olsa, bu sitəmə yad ağlar,

Vaqifin qəbrini edib yad ağlar,

Baxan olsa küskün Cıdır düzünə.

Görməmişdik; aldadalar, "atalar",

Koroğlular Qırat kimi at alar.

Babalardan yozum görüb babalar;

Əyrini əyriyə, düzü düzünə.

Ancaq

Zirvədəyəm-tərtəmizəm, arıyam,

Pətəyindən ayrı düşmüş arıyam.

Qar da olsa, öz Göyçəmdə arıyam,

Sən yadın qondarma qarısan ancaq.

Demə mənə eşq heykəli yaradın,

Axı özün ürəksizə yaradın.

Qocaların yaddaşında yar adın,

Çoxdan günü keçmiş qarısan ancaq.

Yad nəfəsi sönə, həm hava sına,

Göyçə ruhu çökə göl havasına.

Kökləsən könlünü el havasına,

Xoşbəxtsən Göyçədə qarısan ancaq.

Professor Məhərrəm Hüseynova yaradıcılıq yolunda tükənməz enerji, şəxsi həyatında uğurlar və cansağlığı arzu edirik.

Toplayıb tərtib elədi:

Mahmud Əyyublu

AAB-nin üzvü

Palitra 2018.- 25 aprel.- S.15.