“Regionda gərginliyin artmasında tam məsuliyyət Ermənistan rəhbərliyinin üzərinə düşür”

BMT İnsan Hüquqları Şurasının (İHŞ) 39-cu sessiyası çərçivəsində Universal Dövri İcmal (UDİ) üzrə İşçi Qrupunun Azərbaycan Respublikasının 3-cü dövri məruzəsi üzrə hesabatın qəbul edilməsi ilə bağlı iclas keçirilib. XİN-dən verilən məlumata görə, tədbirin əvvəlində Azərbaycan xarici işlər nazirinin müavini Xələf Xələfov açılış nitqi ilə çıxış edib və UDİ üzrə baxışda rəsmi Bakıya təqdim olunan 259 tövsiyədən əksəriyyətinə dəstək verildiyini, onların bir hissəsinin artıq həyata keçirildiyini və qalan tövsiyələrin isə həyata keçirilməkdə olduğunu bildirib.

Nazir müavini Azərbaycanın BMT-nin müqavilə qurumları və UDİ mexanizmi çərçivəsində əməkdaşlığa önəm verdiyini vurğulayıb. O, bu xüsusda sözügedən mexanizmlər çərçivəsində Azərbaycana münasibətdə qəbul edilən tövsiyələrin icrasına nəzarəti daha da gücləndirilmək məqsədilə milli mexanizm kimi fəaliyyət göstərəcək işçi qrupun yaradılması haqqında Prezidentin sərəncamı barədə məlumat verib.

Eyni zamanda, o, qaçqın və məcburi köçkünlərin iqtisadi-sosial şəraitinin yaxşılaşdırılması istiqamətində görülən işlərə toxunaraq, 2016-cı ilin aprel ayında Ermənistanın işğalından azad edilmiş Cəbrayıl rayonunun Cocuq-Mərcanlı kəndinin bərpası ilə bağlı həyata keçirilən işlər barədə şuranı məlumatlandırıb.

Bu xüsusda, X.Xələfov son 30 il ərzində Azərbaycanın Ermənistan Respublikası tərəfindən işğalı nəticəsində qaçqın və məcburi köçkünlərin əsas hüquqlarının pozulduğunu qeyd edib və bu xüsusda, BMT-nin İnsan Hüquqları Şurasını, eləcə də onun xüsusi mexanizmlərini və BMT-nin İnsan Hüquqları üzrə Ali Komissarını BMT-nin Təhlükəsizlik Şurası və Baş Assambleyasının müvafiq qətnamələrinə uyğun olaraq, azərbaycanlı qaçqın və məcburi köçkünlərin pozulan hüquqlarının bərpası istiqamətində ciddi addımlar artmağa çağırıb.

X.Xələfov Ermənistanın BMT Təhlükəsizlik Şurası və Baş Assambleyasının müvafiq qətnamələrinə məhəl qoymadığını bildirib. Təəssüflə qeyd edilib ki, Ermənistanın yeni rəhbərliyinin son bəyanatları danışıqlar prosesini niyyətli olaraq pozur və Azərbaycan ərazilərinin Ermənistan tərəfindən işğalının möhkəmləndirilməsinə xidmət edir və bununla regionu yeni təhlükələrlə üz-üzə qoyur. Nazir müavini bəyan edib ki, danışıqlar prosesinin pozulması və regionda gərginliyin artmasında tam məsuliyyət Ermənistan rəhbərliyinin üzərinə düşür.

X.Xələfov Ermənistan rəhbərliyini dövlətlərin suverenliyi, ərazi bütövlüyü, beynəlxalq səviyyədə tanımış sərhədlərinin pozulmamazlığı və ölkəmizin bütün işğal olunmuş ərazilərinin şərtsiz azad olunması əsasında münaqişənin həlli istiqamətində konstruktiv mövqe tutmağa çağırıb.

İclas zamanı bir çox ölkələrin nümayəndələri çıxış edərək, ölkəmizin UDİ üzrə növbəti prosesinin uğurla və müvəffəqiyyətlə həyata keçirilməsi və ölkəmizin nümayəndə heyətinin konstruktiv iştirakına görə Azərbaycan tərəfini təbrik edib, Azərbaycan Respublikasının UDİ üzrə hesabatının İHŞ tərəfindən yekdilliklə qəbul edilməsini tövsiyə ediblər.

Tədbirdə iştirak edən bir sıra beynəlxalq qeyri-hökumət təşkilatları öz çıxışlarında Azərbaycanda vətəndaş cəmiyyəti, məhkəmə, mətbuat və söz azadlığı, vəkillik, gender bərabərliyi və cinsi azlıqlar məsələlərinə münasibət bildiriblər.

İclasın sonunda UDİ üzrə İşçi Qrupunun Azərbaycan Respublikasının baxışı üzrə hesabatı İHŞ tərəfindən yekdilliklə qəbul olunub.

Ermənilər girov götürdükləri azərbaycanlılara qarşı beynəlxalq konvensiyanı kobud şəkildə pozublar

Ötən gün "Həsrət Yolu” Əsir və Girovlara Kömək İctimai Birliyi Prezident yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurasının dəstəyi ilə icra etdiyi "Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi zamanı girov götürülmüş mülki əhalinin (qadın və uşaqların) pozulmuş hüquqlarının tədqiqi” mövzusunda layihəsinin yekun təqdimatını keçirib. Birlikdən verilən məlumata görə, layihə çərçivəsində Bakı şəhərində, Abşeronda, Ağdam rayonunun kənd və qəsəbələrində, Goranboy rayonunun Aşağı Ağcakənd qəsəbəsində məskunlaşmış, yaş həddi 28-70 olan 100 nəfər girovluqdan azad edilmiş qadın və girov götürülən zaman azyaşlı olmuş şəxslərlə sorğular keçirilib.

Birliyin rəhbəri Esmira Orucova bildirib ki, layihənin məqsədi erməni girovluğundan azad edilmiş mülki əhalinin - qadınların və girov götürülən zaman yetkinlik yaşına çatmamış uşaqların qarşı tərəfdə saxlanılan zaman qəbul olunmuş beynəlxalq humanitar hüquq normalarına zidd olaraq onlara tətbiq edilmiş işgəncə və zorakılıqları - şəxsiyyətlərinin tapdanması, şantaj edilməsi, hədə-qorxu altında saxlanılması, alçaldılması, fiziki, mənəvi, psixoloji və digər zorakılıqlara məruz qalması hallarını tədqiq etmək olub: "Eləcə də həmin şəxslərin hüquqlarını həm milli və beynəlxalq səviyyədə müdafiə etmək məqsədilə toplanmış sorğulara istinadən emal olunmuş informasiya resursları və digər məlumatlar, həmçinin layihənin icra prosesi təhlil olunaraq müvafiq metodologiya əsasında əldə olunmuş nəticələrə istinadən erməni tərəfi ərazilərimizi işğal edən zaman girov götürdüyü mülki əhaliyə qarşı beynəlxalq konvensiya və sənədlərin pozulduğu aşkar edilib. Belə ki, 10 dekabr 1948-ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Məclisi tərəfindən qəbul olunmuş "İnsan Hüquqları Haqqında Ümumi Bəyannamə”nin 2, 3, 5, 9 və 17-ci maddələri, 14 dekabr 1974-cü ildə qəbul olunmuş "Hərbi Münaqişələr və Fövqəladə Hallar Zamanı Qadın və Uşaqların Müdafiəsi Haqqında Bəyannamə”nin, 9 dekabr 1948-ci ildə qəbul olunmuş "Soyqırımı Cinayətlərinin Qarşısının Alınması və Cəzalandırılması Haqqında Konvensiya”nın tələbləri, 12 avqust 1949-cu il tarixli "Döyüşən silahlı qüvvələrdə yaralıların və xəstələrin vəziyyətinin yaxşılaşdırılması haqqında" və "Müharibə zamanı mülki əhalinin qorunması haqqında" Cenevrə Konvensiyaları, 12 avqust 1949-cu il tarixli Cenevrə Konvensiyalarına əlavə olunan və beynəlxalq silahlı münaqişə qurbanlarının himayəsinə həsr edilən 8 iyun 1977-ci il tarixli Protokolu ( I Protokol) IV hissəsi ermənilər tərəfindən kobud surətdə pozulub.

Aşkar olunmuş hüquq pozuntuları müvafiq yerli və beynəlxalq təşkilatlara – BMT-nin İnsan Hüquqları üzrə Ali Komissarına, BMT-nin Qaçqınlar üzrə Ali Komissarına, BMT-nin İşgəncələrə qarşı Komitəsinin rəhbərinə, BMT baş katibinin münaqişələr zamanı cinsi zorakılıq məsələləri üzrə xüsusi nümayəndəsinə, Beynəlxalq Qızıl Xaç Komitəsinin sədrinə, Avropa Şurasının baş katibinə, Avropa İttifaqının sədrinə, NATO-nun baş katibinə, Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatının sədrinə, Azərbaycanda akkreditə olunmuş bütün xarici ölkə səfirliklərinə göndərilib”.

Əsir və girovluqda qətlə yetirilmiş və ya müxtəlif səbəblərdən vəfat etmiş 553 nəfərin 104 nəfəri qadın olub

Qeyd edək ki, erməni girovluğundan azad edilmiş 1476 nəfərin 363-ü qadın və 223 nəfəri isə girov götürülən zaman uşaq olub. Münaqişə zamanı itkin düşmüş hesab olunan 3875 nəfərin 265-i qadın, 67 nəfəri isə uşaqdır. Şahid ifadələrinə əsasən, girov götürülməsi sübut olunmuş 773 nəfərin 68-i qadın, 29 nəfəri isə uşaqlardır.

Əsir və girovluqda qətlə yetirilmiş və ya müxtəlif səbəblərdən vəfat etmiş 553 nəfərin 104 nəfəri qadın olub.

Qeyd edilib ki, layihə çərçivəsində tədqiqat predmeti olan, sorğusu götürülmüş 100 nəfər girov götürülmüş mülki şəxs – qadın və uşaqlar beynəlxalq humanitar hüquq pozuntularına, işgəncə və qeyri-insani rəftara, sülh və insanlıq əleyhinə cinayətlərə, həmçinin digər beynəlxalq cinayətlərə məruz qaldıqdan sonra azad edilmiş məcburi köçkünlərdir. Sorğuya cəlb edilənlərin bəziləri həm də qaçqın, yəni 1989-cu ildə Azərbaycan xalqının əzəli və əbədi torpaqları olan Qərbi Azərbaycandan (indiki Ermənistandan) zorla qovulmuş və işğaldan əvvəlki Qarabağın müxtəlif bölgələrində yerləşdirilmiş şəxslərdir.

Layihənin yekun təqdimatında AR Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsi, AR Hərbi Prokurorluğu, AR Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi, AR Ombudsman təsisatı nümayəndəsi, Milli QHT Forumunun vitse-prezidenti və idarə heyətinin sədri, işğal olunmuş ərazilərin icra hakimiyyətlərinin əməkdaşları, tanınmış hüquqşünas alimlər, girovluqda olmuş şəxslər, QHT sədrləri və KİV nümayəndələri iştirak ediblər.

Fuad Hüseynzadə

Palitra.-2018.-22 sentyabr.-S.11.