Dünya azərbaycanlılarını virtual həmrəyliyə aparan yollar

Virtual həmrəylik zamanın tələbi və hər hansı fəaliyyətin təsir gücünü artırmaq üçün strateji keçiddir

Dünya azərbaycanlılarının təşkilatlanması, müstəqil Azərbaycan Respublikası ilə siyasi, iqtisadi, mədəni və mənəvi əlaqələrin inkişaf etdirilməsi son dərəcə önəmli məsələlərdəndir. Hazırda Azərbaycan dövləti dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyinə nail olmaq üçün ardıcıl siyasət yeridir. Diaspor quruculuğu sahəsində dövlət siyasətinin məqsədi xaricdə yaşayan soydaşlarımızın milli özünəməxsusluğunu qorumaq və inkişaf etdirmək, Azərbaycanla əlaqələrini genişləndirməkdən ibarətdir. Bu gün Azərbaycan dövlətinin diaspor siyasətinin prioritetlərindən biri də vətənimizin hüdudlarından kənarda məskunlaşmış milyonlarla soydaşlarımızın formalaşması, bir-birini tanıması və vahid bir amal ətrafında birləşdirilməsidir. Buna nail olmaq üçün müasir informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının (İKT) da tətbiqinin əvəzsiz rolu var.

Hazırda internet dünyanın nizam-intizamını ictimai-siyasi olaraq tamam dəyişib. Virtual aləm dünya içində bir dünya olub. Artıq istər fərdi, istərsə də ümumi ictimai fəaliyyətlər də yeni dövrün tələblərinə uyğun qurulmalıdır. Bu baxımdan dünya azərbaycanlılarının üzərinə böyük məsuliyyət düşür. Xüsusən, xaricdə yaşayan soydaşlarımız, Azərbaycan diasporunun inkişafında və xaricdə yaşayan azərbaycanlıların, xüsusilə diaspor nümayəndələrinin Azərbaycan həqiqətlərinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasında çevik addımlar atmalıdırlar. Əlbəttə ki, bu baxımdan internetin gücündən istifadə edilməsi vacib amildir. Əsasən də sosial medianın əhəmiyyəti daha böyükdür. Xaricdəki soydaşlarımız sosial mediada kifayət qədər aktivdirlər. Lakin bu işdə də həmrəyliyə ehtiyac var. Xaricdə yaşayan həmvətənlərimiz sosial mediada həmrəylik nümayiş etdirərək aktiv olarsa, Azərbaycan həqiqətləri dünyaya daha çox yayılar. Ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən Azərbaycanda 31 dekabr - Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Gününün bayram kimi qeyd olunması milli diasporun təşkilatlanmasında, Azərbaycan lobbisinin inkişafında başlıca məqamlardan biri olmuşdur. Lakin biz 28 ildir Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Gününü 31 dekabrda qeyd etməklə real həmrəy olmağa çalışırıq. Müasir dövrdə elə bu günün əhəmiyyət və effektivliyini daha da gücləndirmək üçün virtual həmrəyliyimizi artırmalıyıq.

Azərbaycan diasporunun sürətlə inkişafına necə nail olmaq?

Virtual həmrəylik dünya azərbaycanlıları üçün çox önəmlidir. Bu, zamanın tələbi və hər hansı fəaliyyətin təsir gücünü artırmaq üçün strateji keçiddir. Azərbaycanın xaricdə təbliğat və tanıtımını aparmaq üçün əsas taktiki yolların internet üzərindən görülməsinə ehtiyac var. Bunun üçün də heç də xaricdə yaşayıb diaspor olmağa ehtiyac yoxdur. Virtual məkana daxil olub təbliğat aparanların hamısı elə “virtual diaspor”dur. AMEA-nın vitse-prezidenti, İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunun direktoru, akademik Rasim Əliquliyev bizimlə söhbətində dedi ki, informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının açdığı imkanlardan istifadə edərək Azərbaycan diasporunun daha da sürətlə inkişafına nail olmaq olar: “28 il ərzində əldə etdiyimiz ən mühüm nailiyyətlər sırasında diaspor qruculuğunun formalaşdırılması və inkişaf etdirilməsini də qeyd etməliyik. Diaspor qruculuğuna bir mürəkkəb sistem kimi baxmaq lazımdır. Biz artıq dünya azərbaycanlılarının diaspor olaraq formalaşma mərhələsini keçmişik. Qarşımızda bunu inkişaf etdirmək, monoloitləşdirmək, həmrəyliyin dərinliyini artırmaq durur. Bu da yaxşı arzudur. Amma bunu həyata keçirmək bir qədər çətindir, bir qədər də asandır. Asandır ona görə ki, artıq dünya qloballaşıb, internet, vef-saytlar, sosial şəbəkələr var. Yəni informasiya texnologiyaları insanların birləşməsi, ünsiyyət qurması üçün çox gözəl imkanlar yaradıb. Amma çətinlik ondan ibarətdir ki, məhdudiyyətlər, ziddiyyətlər var. Bəzi hallarda hətta adı, soyadı, azərbaycanlı olsa da dili bilmir. Dili bilmirsə, Azəbaycan məlumatlarına, ədəbiyyatına çıxışı olmur. Bunların hamısı problemlərdir. Müvafiq qurumların, xüsusən də Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin (DİDK) bu və digər diaspor problemlərinin aradan qaldırılması üçün atdıqları addımlar müsbət effektini verir”.

Diaspor qruculuğu işində informasiya texnologiyalarının rolundan danışan akademik Rasim Əliquliyev bildirdi ki, müxtəlif ölkələrdə azərbaycanlıların birləşməsi üçün problemlərin həllində İKT əvəzsiz rola malikdir: “Məsələn, DİDK-nin sifarişi ilə bizim institut tərəfindən “Vurtual orta məktəb” layihəsi həyata keçirilib. Həmin layihədə əsasən orta məktəb fənləri üzrə materiallar yerləşdirdik ki, dünya azərbaycanlıları, xüsusən körpələr bu məlumatları öyrənsinlər. Artıq diaspor qruculuğu işi elmi əsaslarla həyata keçirilməlidir. Yəni dini, tarixi, coğrafi, mədəni, dil aspektdən alimlərimiz tərəfindən problemlər araşdırıla bilər. Bu il biz “Azərbaycan alimləri diasporu” informasiya sistemi – www.elmidiaspora.az saytını istifadəyə verdik. Ölkəmizdən kənarda fəaliyyət göstərən (hətta göstərmiş, vəfat etmiş) müxtəlif insanlar haqqında məlumatları toplayıb hamı üçün açıq olan Azərbaycan, ingilis və rus dilində belə bir resursun onlayn yazılması ağır iş idi. Biz bunu hazırlayarkən müvafiq dövlət qurumlarının, Xarici İşlər Nazirliyinin, Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin, Təhsil Nazirliyinin, AMEA-nın, eləcə də, müxtəlif diaspor qurumlarının imkanlarından istifadə etmişik. Onların hər birinə ayrı-ayrılıqda müraciət edərək bu sistemi yaratmışıq. Saytda bütün dünyaya Azərbaycan xalqının çox layiqli, elmə töhfə verən alimləri haqqında məlumat yer alıb”.

“İKT diaspor fəaliyyətlərinin dünyaya açılma yoludur”

Bu gün sevindirici haldır ki, xaricdə yaşayan və təhsil alan gənclərimiz yeni dövrün tələblərinə uyğun olaraq öz təbliğati işlərində informasiya kommunikasiya texnologiyalarına üstünlük verirlər. Onlar bunu ən zəruri amil bilərək praktiki işlərində tətbiq edirlər. Gənclərin İKT-yə bu cür maraqlı olması, hər halda, onların təhsillərindən də irəli gəlir. Yəni gənclər təhsil aldıqları xarici universitetlərdə həm də İKT biliklərinə yiyələnirlər. Ayrıca onlar təhsili, əsasən, məhz İKT vasitəsilə alırlar. Bütün bunlar bu və ya digər formada onların ictimai fəaliyyətlərinə də müsbət mənada təsir edir. Elə bunun nəticədir ki, son illər xaricdəki gənclərin bir çox fəaliyyəti effektiv nəticə verir. Əvvəllər diaspor hədəfinə çatmaq üçün 10 ilə gedilən yolu, müasir gənclik çox az müddətə qət edir. Azərbaycan-Kipr Gənclər və Dostluq Alyansının rəhbəri Rəşad Bədirli qəzetimizə bildirdi ki, regionun ən dinamik ölkəsi kimi inkişaf edən Azərbaycan bu gün İKT-nin inkişaf etdirilməsi üçün böyük imkanlara malikdir: “Azərbaycanın diaspor təşkilatları və diaspor sahəsində aktiv olan gənclərimiz İKT-dən səmərəli şəkildə istifadə etməyi qarşılarına ilk şərt kimi qoymalıdırlar. Xaricdəki soydaşlarımızın diaspor fəaliyyətində həqiqətlərin cəmiyyətə ötürülməsində İKT-nin vacibliyi əsasdır. İKT sahəsində uğurlu addımlarımız göz önündədir. Bir çox diaspor təşkilatlarımızın internet kanalı və xəbər saytları mövcuddur ki, düzgün məlumatları həm Azərbaycan dilində, həm də təşkilatın yerləşdiyi ölkənin dilində əhaliyə çatdırır. Əlbəttə ki, bunlar yetərli deyil, daha geniş işlər görmək vacibdir. Diaspor təşkilatlarımız gərək həmin ölkənin yerli televiziya kanalları və xəbər portalları ilə sıx əməkdaşlıq etsin ki, istəyimizə yeri gəldikcə layiqli formada çataq. Bir məsələni qeyd edim ki, Kiprdə hər gün səhər saat 5-də radionu açdıqda ilk olaraq Azərbaycan mahnılarının Rübabə Muradova tərəfindən səslənməsi insana xoş təəssürat bağışlayır. Bunu deməkdə məqsədim odur ki, Azərbaycanımız haqqında məlumatların xaricdə radiolarda və televiziya kanallarında səslənməsi gözəl bir addımdır”.

Hazırda informasiya müharibəsi dövrünün olduğunu deyən R.Bədirlinin fikrincə, gərək bu müharibədə düzgünlük və səlistliklə qalib gələsən: “Erməni yalanlarının dünyaya çatdırılması üçün Azərbaycan diaspor nümayəndələrinə də İKT-dən səmərəli faydalanmaq vəzifəsi düşür. Bildiyimiz kimi, sosial şəbəkələrdə aktiv gənclərimizi görmək mümkündür. Çox gözəl haldır, amma bu işi daha da genişləndirmək lazımdır ki, bütün sosial şəbəkələrdə eyni dərəcədə aktivlik olsun”.

Ənənəvi tədbirçilikdən çıxıb virtual tədbirlərə keçid etməyin faydaları

Biz hər zaman vurğulayırıq ki, diasporun strategiyası həyata keçirmək üçün taktiki yollar zamana görə dəyişməlidir. Hazırda bu taktikada internet üzərindən olan layihələrə üstünlük verilməlidir. Bu həm də bizim informasiya müharibəsində gücümüzü artırmış olar.

Azərbaycanla bağlı yeni brendlərin yaradılması da vacib amildir. Bu, xaricdəki soydaşlarımıza ölkəmizin tanıtımının aparılması işində əhəmiyyətli rol oynayır. Amma, hər halda, mövcud brendlərdən də istifadə etmək olar. Hazırda yeni iqtisadi siyasətin əsas istiqamətlərindən biri də “Made in Azerbaijan” brendi altında qeyri-neft məhsullarının istehsalı və xarici ölkələrə satılmasının təşviqidir. “Made in Azerbaijan” brendi altında xaricdəki beyin məhsullarımız da nəzərdə tutulmalıdır. Bu gün xaricdə öz unikal ixtiraları ilə özünəməxsus yer tutan soydaşlarımız var. Həmin insanları üzə çıxarıb “Made in Azerbaijan” brendi altında təbliğ etmək olar. Ümumiyyətlə isə “Made in Azerbaijan” brendinin virtual təbliğatını gücləndirib dünya gündəminə çıxarmaqla daha effektiv nəticə əldə etmək olar.

Ənənəvi tədbirçilikdən çıxıb virtual tədbirlərə keçid etməyin bir neçə faydası var. Əvvəla, dünyanın dörd bucağında yaşayan soydaşlarımız bir-birlərini heç bir məsafə qət etmədən tanıyırlar. İkincisi, tədbirlərin məsrəfsiz keçirilməsidir. Xaricdəki bir çox soydaşlarımız hər hansı şəhərdə tədbir keçirilərkən ora getmək üçün yolxərci və vaxtın olmamasını əsas gətirirlər. İnternet üzərindən olan tədbirlərdə isə bu xərclər, demək olar ki, sıfıra enir. Bu formalı layihələr daha tez ictimai effekt verir. Ayrıca, belə layihələr keçirildikcə soydaşlarımızda bir-birinə inam və etimad daha da artacaq. Bu da təbii şəkildə sonda elə soydaşlarımızı virtual həmrəyliyə aparacaq. Lakin bu işlərdə hər hansı soydaşımızdan çeviklik tələb olunur. Ən əsası da hər kəs bunu bir könül işi bilməlidir. Bu gün hər birimiz özümüzü informasıya müharibəsinin əsgərləri bilməliyik.

Müxtəlif ölkələrdə yaşayan soydaşlarımızla əlaqələrin genişləndirilməsini xarici siyasətdə prioritet istiqamətlərdən biri kimi nəzərdən keçirən dövlət başçısı İlham Əliyev ölkədəki sosial-iqtisadi inkişaf strategiyasının mahiyyətinə uyğun olaraq diaspor quruculuğu sahəsində dövrlə səsləşən genişmiqyaslı tədbirlərin həyata keçirilməsini vacib sayır. Bu yöndə aparılan dövlət siyasətinin mahiyyəti dünya azərbaycanlılarının potensial imkanlarını müstəqil dövlət quruculuğu prosesində meydana çıxan müxtəlif problemlərin həlli naminə səfərbər etmək, milli birliyə, həmrəyliyə və mütəşəkkilliyə nail olmaqdır.

Fuad Hüseynzadə

Palitra 2019.- 6 dekabr.- S.12.