“Bud-çanaq
oynaqlarının implantla əvəz edilməsi
bir çox xəstəliklər
zamanı aparılır”
Ramin Rzayev: “Endoprotez əməliyyatından sonra oynaqda ağrı sindromu aradan
qaldırılır, hərəkət amplitudası bərpa
edilərək xəstələrin həyat keyfiyyəti
yaxşılaşdırılır”
Mərkəzi Gömrük Hospitalının Travmatologiya
və Ortopediya şöbəsinin rəisi,
t.f.d., travmatoloq-ortoped
Ramin Rzayev “Həkim Məsləhəti”
rubrikasında koksartroz, qonartroz
xəstəliyi və Endoprotez əməliyyatlarına
aid sualları cavablandırıb.
Müsahibəni oxuculara təqdim edirik:
- Koksartroz
və qonartroz nədir, necə müalicə
olunur?
-Koksartroz – bud-çanaq oynaqlarının, Qonartroz – diz oynaqlarının inkişaf edən degenerativ xəstəliyidir, oynaq qığırdağının atrofik dəyişiklikləri ilə başlayan dağılması nəticəsində deformasiyaya uğrayan prosesidir. Birincili (idiopatik – səbəbi bəlli olmayan) və ikincili (postravmatik, oynağın iltihabi xəstəlikləri, displaziya) kimi təsnif edilir. Xəstəlik 45 yaşdan yuxarı xəstələrdə adətən oynaqda ağrı ilə başlayır və bud-çanaq oynaqlarında ağrı qasıq, sağrı, bud nahiyələrinə, diz oynaqlarında isə ağrı baldıra yayıla bilir. Xəstəlik proqressiya etdikcə ağrılar istirahət halında da yaranır, gecə ağrıları müşaiyət olunaraq davamlı xarakterli olurlar. Oynaqdan hərəkət zamanı “xırtıltı səsi”-nin gəlməsi, sonradan hərəkət məhdudluğunun yaranması, axsama xəstəliyin əsas simptomlarından hesab edilir. Bud-çanaq və diz oynaqlarının oynaqətrafı digər patologiyaları kliniki və instrumental müayinələrlərlə (Rt, MRT, CT, Densitometriya, Sintiqrafiya, qan-labarator analizlər) dəyərləndirildikdən sonra müvafiq müalicəsi aparılır.
I-II dərəcəli koksartroz,
qonartrozlar bir qayda olaraq konservativ
müalicə olunur. III-IV dərəcəli
koksartroz və qonartrozların müalicəsi
xüsusən də davamlı kəskin ağrı, hərəkət
məhdudluğu ilə müşayiət olunursa
cərrahidir (endoportez-artrplastika). Endoprotez əməliyyatından sonra oynaqda ağrı sindromu aradan
qaldırılır, hərəkət amplitudası bərpa
edilərək xəstələrin həyat keyfiyyəti
yaxşılaşdırılır.
- Endoprotezləşdirilmə
oynaqların hansı zədələnmələri zamanı
aparılır?
-Endoprotezləşdirilmə
(artroplastika) – zədələnmiş oynaq elementlərinin
implantla əvəz edilməsidir. Gündəlik həyatımızda
bud-çanaq və diz oynaqları daha hərəkətli, daha
çox yüklənməyə məruz qaldığı
üçün bu oynaqlarda qığırdağın
aşınması, kirəcləşməsi erkən
yaranır. Endoprotez əməliyyatlarının aparılmasına
əsas göstəriş oynaqlarda kəskin ağrılar, hərəkət
məhdudluğunun yaranması ilə müşayiət olunan
və konservativ müalicəsi mümkün olmayan xəstəliklərin
yaranmasıdır (displastik koksartroz, yaşlılarda bud
sümüyünün boynunun sınıqları, III-IV dərəcəli
deformasiyaedici osteoartrozlar, psevdoartroz, oynaqların postravmatik
deformasiyası, Bexterev xəstəliyi, ankiloz).
Bud-çanaq
və diz oynaqlarının endoprotezləşdirilməsi əməliyyatları
oynaqların zədələnmiş elementlərini implantla əvəz
edib anatomik formasını və hərəkətləri bərpa
edərək - ağrı sindromunu, hərəkət məhdudluğunu
aradan qaldırmaqla pasiyentlərin həyat keyfiyyətinin
yaxşılaşdırılması üçün icra
edilir.
- Bud-çanaq və diz
oynaqlarının endoprotez əməliyyatlarından sonra
reabilitasiya dövrü nə qədərdir?
-Bud-çanaq
oynaqlarının implantla əvəz ediılməsi bir
çox xəstəlikləri zamanı aparılır və
qoyulmuş implantın növündən, xəstənin
yaşından asılı olaraq reabilitasiya dövrü fərqlidir.
Əməlyyatdan sonra bütün xəstələrə əməliyyatın
birinci günündən etibarən oynaqda hərəkət
amplitudasının artırılması, aşağı ətraf
əzələlərinin reabilitasiyası üçün
xüsusi idman hərəkətləri verilir. Bütün xəstələr
endoprotez əməliyyatının ilk günündən etibarən
aktivləşdirilir (çarpayıda otuzdurulur) və əməliyyatdan
sonra maksimum ikinci günündən xəstələr
yeridilir. Əməliyyatdan sonra 3-4 həftə çəliklə
və sonra çəlliksiz aşağı ətraflarını
tam yükləyərək yeriməklə xəstələrin
ilkin reabilitasiyası 4-6 həftə və tam reabilitasiyası
3-6 ay davam edir.
Diz
oynaqlarının endoprotez əməliyyatı demək olar ki,
sementli növ implantla icra edildiyindən xəstələr əməliyyatın
ikinci günündən etibarən 3-4 həftə
aşağı ətraflarını tam yükləməklə
çəlliklə yerimək və sonra çəliklsiz
yeriməklə aktivləşdirilir.
Tural
Palitra 2019.- 15 oktyabr.- S.15.