Turizm sahəsində orta-texniki təhsilli kadrlara ehtiyac var

Amma elə işlər də var ki, orada sadəcə, kurs keçməklə çalışmaq olar

Hər bir sahənin yüksək inkişafı və müasir standartlara cavab verməsi orda çalışanların peşəkarlığından asılıdır. Bunun üçün də ilk əvvəl hər hansı sahə üzrə ixtisaslı kadrlar hazırlanmalıdır. O cümlədən də ölkəmizdə turizm sahəsi üzrə ixtisaslı kadrların hazırlanması vacib məsələlərdən biridir. Turizmi inkişaf etdirmək üçün ali təhsilli mütəxəssislərlə yanaşı, orta-texniki təhsilli kadrlara da böyük ehtiyac var. Xatırladaq ki, “2010-2014-cü illərdə Azərbaycan Respublikasında turizmin inkişafına dair Dövlət Proqramı”nın mühüm istiqamətlərindən biri ölkədə turizm üzrə mütəxəssis hazırlayan təhsil müəssisələrinin fəaliyyəti, onların tədris proqramlarının təkmilləşdirilməsi ilə bağlıdır.

Turizm İnstitutunun Turizm biznesinin təşkili və texnologiyası kafedrasının müdiri, dosent Bahadur Bilalovun dediyinə görə, bu sahənin inkişafında marağı olan hər bir ölkənin əsas strategiyasında kadr hazırlığı durur. Çünki istirahət məkanlarının, yerləşdirmə yerlərinin sayı nə qədər çox olsa da, ölkənin turizm imici ilk növbədə xidmətin səviyyəsindən asılıdır: «Hələ 2002-2005-ci illəri əhatə edən dövlət proqramında turizm sahəsində kadr təminatı məsələsi öz əksini tapmışdı. Bu məsələ indi də aktualdır. Ofisiant, hotellərdə müxtəlif xidmət işlərində çalışmaq üçün ali təhsil almağa ehtiyac yoxdur. Bu kadrlar peşə məktəblərində hazırlanmalıdır. Təəssüflə qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan müstəqilliyini bərpa edəndən sonra sovet dövründən qalan texniki peşə məktəbləri bir müddət diqqətdənkənar qaldı, əksəriyyətinin isə maddi-texniki bazası köhnəldi, normal kadr hazırlamaq mümkün olmadı. Dünya təcrübəsi də göstərir ki, turizm sahəsində çalışmaq üçün heç də ali təhsi almaq mütləq deyil. Hətta elə işlər var ki, sadəcə, kurs keçməklə orada çalışmaq olar. Məsələn, aşpaz, barmen, ofisiant işləmək üçün peşə təhsili kifayət edir».

B.Bilalov deyir ki, Azərbaycanda müxtəlif peşə məktəblərində bu tipli kadrlar hazırlanır: «Məsələn, Qəbələdə Turizm və Hotelçilik Mərkəzi yaradılıb, İsmayıllıda turizm və hotelçilik üzrə peşə məktəbinin açılması üçün işlər görülür. Lakin Azərbaycan turizminin ən zəif yeri ondan ibarətdir ki, kadr hazırlığı ilə məşğul olacaq ixtisaslı mütəxəssislərin sayı kifayət qədər deyil. Odur ki, bu istiqamət üzrə müəllimlər hazırlanmalıdır». Xaricdən mütəxəssislər dəvət etməyə gəlincə isə həmsöhbətimiz bunları dedi: «Xarici mütəxəssislər dəvət olunur. Amma bunun üçün böyük həcmdə maddi vəsait lazımdır. Buna görə də mütəxəssis hazırlığıı prosesini özümüz aparmalıyıq».

B.Bilalovun sözlərinə görə, Azərbaycanın digər ali təhsil ocaqlarında da turizm təhsili verən fakültələr var. Amma bu məktəblərin məzunlarının turizm üzrə hazırlığı kifayət deyil: «Bakı Dövlət, İqtisad, Gəncə Texnologiya və Kooperasiya universitetlərində turizm fakültələri var. İlk vaxtlar bu fakültələrdə dərsləri coğrafiya müəllimləri tədris edirdi. Amma turizm sahəsində çalışacaq kadrlara bu sahəni bilavasitə bilən mütəxəssislər dərs keçməlidir. Çalışırıq ki, turizm sahəsində çalışan təcrübəli mütəxəssisləri Turizm İnstitutuna cəlb edək. Çünki biri var ki, kitabdan nəsə oxuyub auditoriyada danışasan, biri də var ki, gündəlik fəaliyyətdə bildiklərini, gördüklərini tələbələrə çatdırasan. Digər tərəfdən, ilk vaxtlar tədris vəsaitləri standartlara cavab vermirdi. İndi isə digər ölkələrin ali məktəblərinin təcrübəsinə uyğun tədris standartları cilalanıb. Ölkəmizdə turizmin inkişafı savadlı kadrlara tələbatı da artırıb. Bu səbəbdən bu sahə üzrə təhsil almağa axın da var».

B.Bilalov onu da bildirdi ki, Şahdağda inşa edilən yay-qış turizm mərkəzində gələcəkdə 5 minədək insan işləyəcək: «Bu işçilərin heç də hamısının bakalavr və yaxud magistr təhsilli olması vacib deyil. Buna görə də peşə təhsilli işçilərin hazırlanması üçün Mədəniyyət və Turizm, Təhsil nazirlikləri və Turizm İnstitutu birlikdə peşə məktəbi yaratmaq layihəsi üzərində işləyir».

Turizm İnstitutunun turizm işinin təşkili və idarə edilməsi fakültəsinin dekanı Nəsir Nəsirli isə bildirdi ki, turizm sahəsinin inkişafını təmin edən əsas amillərdən biri də bu sahədə çalışanların peşə hazırlığının artırılmasıdır. O bildirdi ki, elə bu məqsədlə də 2006-cı ildə Azərbaycan Turizm İnstitutu yaradılıb: ”Avropa təhsil sisteminin mütərəqqi təcrübəsindən istifadə etməklə müxtəlif tədbirlərin həyata keçirilməsi, turizm bazarına rəqabətə davamlı kadr hazırlığı görülən işlərin əsasını təşkil edib. Nəzəri və praktiki təcrübənin vəhdəti prinsipi əsasında 22 həftəlik istehsalat təcrübəsinin həyata keçirilməsi gələcək kadrların peşə hazırlığı səviyyəsinin yüksəldilməsinə və məzunların əməyə hazırlığı istiqamətinə yönəlib. Həm təhsil və həm də peşə təhsili istiqamətlərində Avropa təhsil sistemindən yararlanmaq məqsədilə Avstiryanın Krems Tətbiqi Elmlər Universiteti ilə imzalanmış ikitərəfli müqavilə əsasında Azərbaycan -Avstriya turizmi qrupu yaradılıb və qrupda təhsil ingilis dilində həyata keçirilir. Bu qrupun tələbələri müvəffəqiyyətlə təhsillərini başa vurduqları təqdirdə ATİ ilə yanaşı, Avstriyanın sözügedən universitetinin diplomunu da alacaqlar ki, bu onların xaricdə işləmə şanslarını artıracaq. Bu proses həm də ATİ –nun beynəlxalq miqyasda tanınması üçün bir vasitə olacaqdır”. Beynəlxalq təcrübənin ölkəyə gətirilməsi və tətbiq edilməsi istiqamətində ATİ tərəfindən həyata keçirilən tədbirlərdən biri də tələbələrin istehsalat təcrübələrinin xaricdə keçirilməsidir: ”Tələbələrimiz Türkiyənin, Şimali Kiprin, Yunanıstanın, İsrailin müxtəlif turizm müəssisələrində təcrübə öyrənirlər. Qazanılmış təcrübə isə ölkəmizin turizm sahələrində tətbiq edilmək üçün, müxtəlif konfrans və müzakirələrdə elmi cəhətdən əsaslandırılaraq, tövsiyələr, buraxılışlar və kurs işləri şəkilində hazırlanır və çap edilir”. ATİ-nin hazırda turizmin müxtəlif xidmət sahələri üçün, doqquz ixtisas üzrə işini davam etdirdiyini deyən N.Nəsirli qeyd etdi ki, cari tədris ilində isə daha iki –beynəlxalq münasibətlər və qida mühəndisliyi ixtisasları üzrə mütəxəssis hazırlığını həyata keçirməyi planlaşdırırlar:”Digər ixtisaslarda olduğu kimi, bu ixtisasların standartları, tədris planları hazırlanması istiqamətində işlər davam etdirilir. Sərəncamdan irəli gələn vəzifələrin həyata keçirilməsi istiqamətində öz məsuliyyətini dərk edən institut əməkdaşları bu ilin 9 aprel tarixində müşavirə təşkil edərək öz vəzifələrini müəyyənləşdirib və müxtəlif istiqamətlərdə təkliflərin hazırlanması üçün komissiya yaradıb. Komissiyalar turizm sahəsi üçün kadr hazırlığı və ixtisasartırma sisteminin təkmilləşdirilməsi, xarici ölkələrdə məqsədli təhsil üzrə layihələrin hazırlanıb həyata keçirilməsi, Azərbaycanın milli, tarixi, mədəni, mənəvi irsinin, ayrı-ayrı rayonların tarixini əks etdirən materialların hazırlanması və nəşr etdirilməsi, eyni zamanda bunların yayılması və marketinq işlərinin planlaşdırılması və həyata keçirilməsində müasir informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqinin genişləndirilməsi və s. bu kimi proqramda nəzərdə tutulan işlərin icrasında Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə öz köməkliyini göstərir və göstərəcək”.

Təhsil Nazirliyinin internet saytının «Texniki peşə təhsili» bölməsindəki məlumatlar da isə qeyd edilib ki, hazırda ölkə ərazisində fəaliyyət göstərən 50-dən çox peşə məktəbinin yalnız birində - Zaqatala Peşə Məktəbində mehmanxana inzibatçısı ixtisası var. Mütəxəssislərin fikrincə, turizm sahədə orta-texniki təhsilli kadrlara tələbat 70 faiz həcmindədir. Nazirliyin Texniki peşə təhsili şöbəsinin müdiri Namiq Məmmədov isə mətbuata verdiyi məlumatda qeyd edib ki, 2007-ci ildə qəbul olunmuş «Texniki peşə təhsilinin inkişafı üzrə» dövlət proqramında bütün sahələr üzrə peşə təhsili müəssisələrində ixtisaslı kadrların hazırlanması nəzərdə tutulub. Nazirlik təmsilçisi onu da bildirib ki, Azərbaycanın texniki peşə məktəblərində turizm və xidmət sahələri üzrə ixtisaslı kadrların hazırlanması nəzərdə tutulub: «Avropa Komissiyası ilə həyata keçirilən layihə çərçivəsində bir sıra ixtisaslar üzrə peşə standartları, təhsil qaydaları və yeni kurrikumlar işlənib hazırlanıb. Həmçinin bu yaxınlarda xidmət sahələrinə kadrların hazırlanmasında istifadə edilə biləcək dərsliklərin çapı başa çatıb. Bu istiqamət üzrə texniki peşə məktəblərinin maddi-texniki bazası genişlənir. Bakıda 11 və 12 saylı peşə liseylərində müasir tipli emalatxanalar yaradılır. Əsas məqsədimiz isə Azərbaycanın hər bir guşəsində xidmət edə biləcək və işəgötürənlərin tələblərinə uyğun ixtisaslı kadrların hazırlanmasına nail olmaqdır».

G.ƏSƏDOVA

Paritet.- 2010.- 1-2 iyul.-S.8.