Kitabxanalardan yay təəssüratları

İsti yay günlərində kitabxanalarda oxucuların sayını müəyyənləşdirmək üçün Bakıda fəaliyyət göstərən bir neçə kitabxanaya üz tutduq. Görəsən, gərgin iş və tədris ilindən sonra oxucular kitabı bir tərəfə qoyub dincəlməyi, yoxsa qışda istirahət edib yayda kitab oxumağı üstün tuturlar. “Azadinform” İnformasiya Agentliyinin müşahidələri sübut etdi ki, oxucuların sayında kifayət qədər azalma hiss olunur.

Oxucular daha çox evə kitab aparmağı üstün tutur

İlk dayanacağımız rus yazıçısı Maksim Qorki adına Mərkəzi Səyyar Kitabxana Fondu (MSKF) oldu. Kitabxanada diqqəti çəkən məqamlardan biri də təmirli və səliqəli olması idi. M.Qorki adına MSKF 1924-cü ildə Bakı xalq təhsili şöbəsinin nəzdində 1920-ci ildə təsis edilmiş kitabxana kollektorunun əsasında yaradılıb. 1936-cı ildə isə MSKF-yə rus yazıçısı Maksim Qorkinin adı verilib.

Kitabxananın direktoru Nüşabə Ələkbərova oxucuların sayının azaldığını diqqətimizə çatdırdı. “Əlbəttə, oxucular daha çox dərs vaxtı kitabxananın xidmətlərindən istifadə edirlər. Ən çox tədrislə bağlı kitablar tələb olunur. Oxucularımızın yaş qrupları da fərqlidir. Yuxarı sinif şagirdlərindən başlayaraq tələbələr və yaşlı nəslin nümayəndələrinə də rast gəlmək olar”-deyə müsahibimiz qeyd etdi. Nüşabə xanım bildirdi ki, həmişə oxucuların bədii ədəbiyyata görə kitabxanalara müraciət etdiklərini deyirlər. Amma biz öz təcrübəmizdə tələbələrin daha çox ixtisas fənləri ilə bağlı, elmi işçilərin isə onların sahəsinə yaxın olan kitablarla maraqlandığını görürük.

Qeyd edək ki, kitab fondu 200 min nüsxəyə yaxındır, kitabxana üzrə illik kitab verilişi 323 843 nüsxə, oxucuların sayı 16 mindir. Kitabxananın fondunda Azərbaycan dilində 82 892 nüsxə ədəbiyyat var. 2005-ci ildən başlayaraq Prezident İlham Əliyevin “Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi haqqında” 12 yanvar 2004-cü il tarixli Sərəncamı ilə nəşr olunmuş ədəbiyyatdan 422 adda 17 470 nüsxə kitab kitabxanaya hədiyyə edilib. Müsahibimiz bildirdi ki, kitabxanada oxu zalı fəaliyyət göstərsə də, oxucuların bu vasitədən az istifadə etdiklərini, daha çox evə kitab aparmağı üstün tutduqlarını qeyd etdi.

Hazırda M.Qorki adına MSKF-nın saytı fəaliyyət göstərir və oxucular sayt vasitəsi ilə kitabxana fonduna daxil olmuş yeni kitablarla tanış ola bilərlər.

Ensiklopediyaları cırıb özləri ilə aparan oxucular hələ də var...

Növbəti ziyarət edəcəyimiz məkan Mirzə Ələkbər Sabirin adını daşıyan Mərkəzi Kitabxana idi. Qeyd edək ki, bu kitabxana Azərbaycanda ən qədim kitabxana hesab olunur. Elə qədimliyi binanın strukturundan da hiss olunurdu. Köhnə Bakını xatırladan kitabxanada 1600-1700-ci illərə aid olan kitablara da rast gəlmək mümkündür. Kitabxananın direktoru Solmaz Məmmədəliyeva bizimlə söhbətində bildirdi ki, tələbələr yayda daha çox kitabxanaya getmək əvəzinə istirahət etməyi üstün tuturlar. Unuduruq ki, hər kitabın öz tarixi var. Oxucularımızın yaş qrupları müxtəlif olsa da, daha çox təqaüdçülər tez-tez oxu zalına gəlib gündəlik qəzetləri izləyib informasiya əldə edirlər. Müsahibimiz qeyd etdi ki, bəzi oxucularımız kiril əlifbasında yazılmış kitablara üstünluk verir, bəzi oxucularımız isə ensiklopediyaları cırıb özləri ilə götürürlər.

M.Ə.Sabir adına Mərkəzi Kitabxana fondunda 200 minə yaxın kitab var. Oxuculara ildə təxminən 180-200 min kitab verilir. Ən qədim kataloqlara da burada rast gəlmək olar. 16 min oxucuya malik olan kitabxanada geniş oxu zalı fəaliyyət göstərir. Oxu zalından gənclərdən çox yaşlılar istifadə edirlər.

Ən qədim kitabxananın təəssüf ki, saytı hələ də yoxdur.

Oxucular daha çox bədii ədəbiyyata üstünlük verirlər

Sonuncu baş çəkdiyimiz kitabxana isə ölkəmizdə Sovet hakimiyyəti qurulandan az sonra - 1928-ci ildə yaranmış C.Cabbarlı adına Respublika Gənclər Kitabxanasıdır. İlk dövrlərdə qiraətxana kimi fəaliyyət göstərən kitabxananın fondu bir neçə yüz nüsxə olub, oxucu kütləsi azlıq təşkil edib. 30-cu illərdə C.Cabbarlı adına Mərkəzi Kitabxana kimi fəaliyyətini davam etdirməyə başlayıb. 1976-cı ildə “Gənclər Kitabxanası” statusunu qazanıb. Kitabxananın hazırda 8 şöbəsi və ryl.az ünvanında saytı fəaliyyət göstərir. Kitabxananın texniki bazası əvvəlki illərlə müqayisədə bu gün güclü avadanlıqlarla təchiz olunub. Fonddakı kitablar həm Prezident tərəfindən (latın qrafikası) hədiyyə olaraq, həm də Rusiyanın Premyer Nəşriyyatı tərəfindən verilir.

Kitabxananın 120 050 nüsxə kitab fondu var (bunlar Azərbaycan, rus, ingilis, gürcü, türk, fars dillərindədir). Kitabxananın oxucuları 11 500 nəfərə yaxındır. İl ərzində 257 550 nüsxə kitab oxuculara verilir. Oxucuların əksəriyyəti 14-21 yaşarası gənclər, həmçinin yuxarı sinif şagirdləri, müəllimlər, təqaüdçülərdən ibarətdir. Kitabxananın elmi işlər üzrə icraçı direktor müavini Xalidə Musayeva bildirdi ki, yay fəslində oxucuların və kitabxanaya üzv olanların sayı azalıb. Digər kiabxanalardan fərqli olaraq C.Cabbarlı adına Gənclər Kitabxanasında oxucular daha çox bədii ədəbiyyata üstünlük verirlər.

Araşdırma nəticəsində hər üç kitabxanada eyni hadisələrlə qarşılaşdıq. Beləliklə, yayda oxucuların kitabdan çox dincəlməyi üstün tutduqlarının şahidi olduq. Nəticə çox maraqlıdır elə deyilmi? Niyə biz gərgin iş rejimində kitab oxumağa vaxt tapırıq. Ancaq vaxtımız kifayət qədər olanda bundan səmərəli istifadə etmirik.

Paritet.- 2010.- 10-12 iyul.- S. 9.