Azərbaycanlı alim beynəlxalq Eynşteyn Mükafatına layiq görülüb

Odlar yurdu Azərbaycan tükənməz min bir sərvəti ilə yanaşı görkəmli dahi şəxsiyyətləri, söz və sənət adamları, ən başlıcası isə elm xadimləri ilə hər zaman qürur və iftixar mənbəyi olub. Haqqında söhbət açacağımız insan, müasir Azərbaycan elmini dünya səviyyəsində tanıdan, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru Vəli Allahverdi oğlu Hüseynovdur. Tükənməz elmi potensiala, zəngin məlumat bazasına və təşkilatçılıq imkanlarına malik, yorulmaz fəaliyyəti sayəsində fizika elmində mühüm nailiyyətlər əldə etmiş Vəli Hüseynovun həyat yolu və elmi fəaliyyəti çox zəngin və doludur.

Vəli Allahverdi oğlu Hüseynov 1 fevral 1964-cü ildə Naxçıvan MR Ordubad rayonunun Behrud kəndində anadan olmuş, 1988-ci ildə M. V. Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin fizika fakültəsini “Fizika” ixtisası üzrə, 1994-cü ildə Moskva Dövlət Universitetinin fizika fakültəsinin “Nəzəri fizika” ixtisası üzrə əyani aspiranturasını bitirmişdir. 1994-cü ildə o, Moskva Dövlət Universitetində “Xarici maqnit sahəsində neytrino-lepton prosesləri” mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə edərək fizika-riyaziyyat elmləri namizədi alimlik dərəcəsi və 1998-ci ildə Ümumi və nəzəri fizika kafedrası üzrə dosent elmi adı alıb. 2003-cü ildə Naxçıvan Dövlət Universitetinin “Ümumi və nəzəri fizika” kafedrasının müdiri seçilmiş və həmin ildə Bakı Dövlət Universitetində “Xarici maqnit sahəsində lepton prosesləri” mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə edərək fizika-riyaziyyat elmləri doktoru adını qazanıb. Yüksək elmi təşkilatçılıq bacarığına və təcrübəsinə malik bu insan 2003-2010-cu illərdə Naxçıvan Dövlət Universitetinin Elmi işlər üzrə prorektoru, 2004-2010-cu illərdə isə həm də Azərpbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Naxçıvan bölməsinin Təbii Ehtiyyatlar İnstitutunun Fiziki Tədqiqatlar Laboratoriyasının rəhbəri kimi fəaliyyət göstərıb. Elmi işlər üzrə prorektor işlədiyi müddətdə Naxçıvan Dövlət Universiteti əməkdaşlarından 100 nəfəri dissertasiya müdafiə edərək elmlər doktoru və ya elmlər namizədi alimlik dərəcəsi almış, universitet əməkdaşlarının elmi əsərləri nüfuzlu xarici elmi jurnallarda, o cümlədən “Science Citation Index” jurnallarında dərc olunmuş, universitetdə beynəlxalq və respublikamiqyaslı çoxlu sayda tədbirlər keçirilmiş, universitet əməkdaşlarının beynəlxalq elmi tədbirlərdə iştirakı təmin olunmuş, xaricdəki universitet və elmi mərkəzlərlə elmi əlaqələrin qurulması sahəsində əhəmiyyətli addımlar atılmış, universitetin beynəlxalq layihələrdə iştirakına nail olunmuş, tələbələrin respublika olimpiadalarında və elmi konfranslarında iştirakı yüksək səviyyədə təşkil olunub. Elmi işləri üzrə prorektor kimi Vəli Hüseynov Naxçıvan Dövlət Universitetində informasiya-kommunikasiya texnologiyalarından istifadəyə xüsusi əhəmiyyət vermiş və hazırda universitetdə elmi tədqiqat işlərində, tədris prosesində və idarəetmədə İKT imkanlarından geniş istifadə olunur. Vəli Hüseynov yüksək enerjili elementar zərrəciklər fizikası, sahənin kvant nəzəriyyəsi, astrofizika sahəsində tədqiqatlar aparır və elmi işləri xarici maqnit sahəsində neytrino-lepton proseslərinin, bu proseslərdə ortaya çıxan polyarlaşma effektlərinin və spin assimmetriyalarının tədqiqinə həsr olunub. Alim 60-dan çox elmi əsərin müəllifidir. Elmi məqalələri Azərbaycan , ABŞ, Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığı, Yaponiya, Almaniya, İtaliya, Rusiya, Bolqarıstan, Türkiyə, Sinqapur və digər ölkələrin elmi jurnal və məcmuələrində, o cümlədən, “Physical Review D”, “Journal of physics G: Nuclear and Particle physics”, “Yadernaya fizika” kimi nüfuzlu beynəlxalq elmi jurnallarda dərc olunub. Artıq dünyada tanınmağa başlayan fizik alim 2004-cü ildə İtaliya Milli Nüvə Fizikası İnstitutunun Triest şəhərindəki Əbdüs Salam adına Beynəlxalq Nəzəri Fizika mərkəzində keçirdiyi 16-cı “Beynəlxalq Spin Fizikası” Simpoziumunda, 2005-ci və 2007-ci illərdə Rusiyanın Dubna şəhərindəki Birləşmiş Nüvə Tədqiqatları İnstitutunda keçirilmiş 11-ci və 12-ci Beynəlxalq Yüksək Enerjili Spin Fizikası İşçi Elmi Seminarlarında, 2006-cı ildə Yaponiyanın Kyoto Universitetində keçirilmiş 17-ci “Beynəlxalq Spin Fizikası” Simpoziumunda, 2006-cı ildə Gürcüstanın Tbilisi Universitetində keçirilmiş “İntas - Cənubi Qafqaz 2006” Beynəlxalq Elmi Seminarında, 2007-ci ildə İsveçin Malmo Universitetində keçirilmiş “ESERA-2007” Beynəlxalq Simpoziumunda, 2008-ci ildə Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmişmiş Krallığının Staffordşire şəhərində keçirilmiş “Magellan Sistemi: Ulduzlar, Qazlar və Qalaktikalar” Beynəlxalq Simpoziumunda, 2009-cu ildə Almaniya Federativ Respublikasının Hamburq şəhərində keçirilmiş Yüksək Enerjilərlə Lepton-Foton Qarşılıqlı Təsirləri üzrə XXIV Beynəlxalq Simpoziumda və digər beynəlxalq səviyyəli elmi tədbirlərdə iştirak etmiş və elmi məruzələrlə çıxış edib. Vəli Hüseynovun rəhbərlik etdiyi dissertantlardan bir nəfəri namizədlik dissertasiyası müdafiə edib. Hazırda 2 aspirantın və 5 dissertantın elmi rəhbəridir və onlardan üçü müdafiə ərəfəsindədir. Azərbaycanda fizika-astronomiya elminin inkişafında özünəməxsus xidmətləri olan alim “Naxçıvan Dövlət Universiteti. Xəbərlər” elmi jurnalının baş redaktorunun müavini, həmin jurnalın redaksiya heyyətinin üzvü, “Fizika”, “Azərbaycan Astronomiya Jurnalı”, “AMEA-nın Naxçıvan Bölməsi. Xəbərlər”, “Naxçıvan Müəllimlər İnstitutu. Xəbərlər” elmi jurnallarının redaksiya heyyətinin üzvü kimi də fəaliyyət göstərməkdədir. Gənc, istedadlı və böyük elmi potensiala malik Vəli Hüseynov 2007-ci ildə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü seçilib. Tanınmış alimin çoxşaxəli və zəhmətkeş elmi-pedaqoji fəaliyyəti dövlətimiz və beynəlxalq elmi qurumlar tərəfindən yüksək qiymətləndirilmişdir. O, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2007-ci il 16 oktyabr tarixli, 2435 nömrəli sərəncamı ilə “Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi” fəxri adı ilə təltif olunub. Elmi xidmətlərinə görə Akademik H.M.Abdullayev adına Mükafatın laureatıdır. Müxtəlif illərdə Tempus, İntas, Beynəlxalq Astronomiya Birliyi, Beynəlxalq Təmiz və Tətbiqi Fizika Birliyi, Alman Tədqiqat Birliyi, Rusiya Fundamental Tədqiqatlar qrantını qazanıb. Vəli Hüseynov haqqında biblioqrafik məlumat ABŞ-da nəşr olunan “Dünyada Kim Kimdir - 2009” Beynəlxalq ensiklopedik nəşrə daxil edilmişdir.

Bu yaxınlarda isə həmyerlimiz daha böyük bir uğurla həmkarlarını sevindirmişdir. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, uzun müddət Naxçıvan Dövlət Universitetinin elmi işlər üzrə prorektoru vəzifəsində çalışan, Nüvə fizikasının ayrıca bölməsi - elementar zərrəciklər fizikası sahəsində beynəlxalq miqyasda tanınmış alim Vəli Allahverdi oğlu Hüseynov İngiltərənin Kembric şəhərindəki Beynəlxalq Bioqrafiya Mərkəzi tərəfindən elementar zərrəciklər fizikası və astrofizika sahəsindəki elmi nailiyyətlərinə görə Beynəlxalq Eynşteyn mükafatı ilə təltif edilıb.Bu günlərdə isə Vəli Hüseynov məsul bir vəzifəyə - Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyası sədrinin müavini vəzifəsinə təyin olunub.Biz də öz növbəmizdə böyük alimi bu nailiyyətinə görə təbrik edir, elmdə daha uca zirvələri fəth etməyi arzulayırıq!

Nərmin Cəfərova

Paritet.- 2010.- 4-5 mart.- S. 14.