Erməni vandalizmini ifşa edən faktlar

Qarabağ abidələrinin ermənilərə aid olmadığını onların özləri də etiraf edirlər

Hər bir ölkənin tarixi keçmişi onun tarixi mədəniyyət abidələrinin varlığı ilə öyrənilir. Bu baxımdan da böyük tarixə malik olan ölkəmizdə zəngin mədəni tarixi abidələr mövcuddur. Bu abidələrin öyrənilməsi və qorunaraq gələcək nəsillərə çatdırılması olduqca vacib bir məsələdir.

Erməni işğalçılarının Azərbaycana təcavüzü nəticəsində mədəniyyət mərkəzimiz olan Qarabağ işğal olunduqdan sonra bu ərazidə olan tarixi memarlıq abidələrimiz işğal altında qalıb, tarixi mədəniyyət muzeylərimiz isə öz fəaliyyətini dayandırıb. Digər tərəfdən də erməni işğalçılarının Azərbaycana təcavüzü nəticəsində Qarabağ vətəndaşları ilə yanaşı onun tarixi mədəniyyət və memarlıq abidələri də terrora məruz qalıb. Belə ki, torpaqlarımızın işğalından sonra bu ərazilərdə olan bir çox tarixi memarlıq abidələrimiz dağıdılıb, bəzilərini də öz adlarına çıxmaq məqsədilə onların üzərində dəyişikliklər apararaq dünyaya erməni abidələri kimi təqdim etməyə başlayıblar. İşğal altında olan rayonlarımızın tarixi mədəni abidələrinin, muzey eksponatlarının şəkillərini Qarabağla bağlı saytlarda yerləşdirir, nəşr etdikləri kitablarda və CD-lərdə həmin abidələrin onlara məxsus olması ilə bağlı geniş təbliğat işi aparırlar. Məhz bu problemlərin qarşısını almaq və dünya ictimaiyyətinə həmin abidələrin Azərbaycan xalqına məxsus olmasını sübut etmək məqsədilə Sağlam İnkişaf və Maarifləndirmə İctimai Birliyi keçən il Prezident yanında QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Şurasının maliyyə dəstəyi ilə "Qarabağ abidələri: dünən, bu gün" adlı layihə həyata keçirib və bu istiqamətdə fəaliyətini bu gün də davam etdirir. Birliyin sədri Anar Xəlilov qəzetimizə müsahibəsində bildirib ki, layihənin əsas məqsədi Qarabağın tarixi memarlıq və mədəniyyət abidələri haqqında dünya ictimaiyyətinə dolğun və geniş məlumat verməkdən ibarətdir: "Ermənilər tək bizə qarşı deyil, həm də abidələrimizə qarşı geniş terror siyasəti həyata keçirirlər. Onlar saytlarında Azərbaycan abidələrini öz abidələri kimi təqdim edirlər. Bunu nəzərə alaraq qərara gəldik ki, ermənilərin saxtakarlığını ifşa etmək üçün layihə həyata keçirək. İşğal olunmuş rayonların mədəniyyət və turizm idarələrinə müraciət etdik və onlardan çoxlu sayda materiallar əldə etdik. Bütün bu materialları ümumiləşdirərək bir yerə yığmaq qərarına gəldik və ilk olaraq Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyinin dəstəyi ilə üç dildə (Azərbaycan, ingilis və rus) www.karabakhmonuments.az saytını hazırlayıb istifadəyə verdik. İndiyə kimi saytın təqdimatanı keçirməsək də, yüz minlərlə insan sayta daxil olaraq orada yerləşdirilmiş materiallarla tanış olurlar. Saytda işğal olunmuş rayonlardakı abidələrlə bağlı yazılı məlumatlar, iki minə yaxın şəkil, eləcə də bir neçə video lent yerləşdirilib".

A.Xəlilov layihə çərçivəsində hazırladıqları "Qarabağ abidələri" kitabı haqqında da məlumat verdi: "Saytın yaradılmasından sonra Azərbaycana məxsus Qarabağ abidələrini dünyada daha geniş təbliğ etmək üçün Prezident yanında QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Şurasına müraciət etdik və şuranın dəstəyi ilə "Qarabağ abidələri" kitabını hazırladıq. Kitabda Qarabağın işğal olunmuş ərazilərində mövcud olmuş tarixi və mədəniyyət abidələrimizin işğaldan əvvəlki və sonrakı şəkilləri və onlar haqqında qısa məlumat verilir". Kitabın 500 tirajla nəşr olunduğunu deyən birlik sədri, tirajın artırılması üçün Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə müraciət etmək istədiklərini də bildirdi.

O Qarabağda yerləşən abidələrin ermənilərə aid olmadığının ermənilər tərəfindən də etiraf edildiyini bildirərək, tutarlı faktların ermənilərin yalanlarını ifşa etdiyini söylədi: "Qarabağ abidələrinin ermənilərə aid olmadığını onların özləri də etiraf edirlər. Bununla bağlı 1911-ci ildə Sankt-Peterburqda rus alimləri tərəfindən nəşr olunan kitabda göstərilir ki, 1828-ci ildə ermənilər Qarabağa köçürüləndə kilsələrə getmirdilər. Burada yaşayan yerli türk əhali isə kilsələrə gedərək pay gətirir, şam yandırırdılar. Ermənilərə sual verəndə ki, siz nə üçün kilsəyə getmirsiniz, cavab verdilər ki, bu kilsələr bizim deyil. Digər rus alimi Şavrov isə yazır ki, Qafqazda yaşayan 1,3 milyon erməninin 1 milyonunu biz (ruslar-B.C.) bura köçürmüşük. Bundan başqa 1930-cu ildə Voronejdə nəşr olunan kitabda Dağlıq Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsini istəyən ermənilərin bu iddialarını araşdıran komissiyanın qərarı verilib. Həmin qərarda göstərilir ki, Dağlıq Qarabağın mədəniyyət abidələri və mədəniyyəti ancaq və ancaq azərbaycanlılara aiddir. Burada heç bir erməni mədəniyyətindən söhbət gedə bilməz".

Əvvəlki illərlə müqayisədə Qarabağ abidələri ilə bağlı həqiqətlərinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasında böyük irəliləyişlərə nail olunduğunu deyən A.Xəlilov dövlətin, xüsusən də Heydər Əliyev Fondunun Qarabağ həqiqətlərinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması üçün çox böyük işlər gördüyünü xüsusi vurğuladı: "Tutarlı faktlar gətirməklə ermənilərin iç üzünü yavaş-yavaş açırıq. Saytımıza gələn məktublardan da görünür ki, ermənilər ortaya çıxartdığımız tutarlı faktlara qarşı cavab tapa bilmirlər, artıq təhqirə keçirlər. Çünki abidələrin istər memarlıq üslubu, istərsə də əvvəlki vəziyyəti onların azərbaycanlılara məxsus olduğunu sübut edir".

Birlik sədri dünya ictimaiyyətinin Azərbaycana məxsus abidələrin dağıdılmasına biganə qalmasından da gileyləndi: "Dünya ictimaiyyəti, beynəlxalq təşkilatlar ermənilər tərəfindən abidələrimizin vəhşicəsinə dağıdılmasına biganə yanaşması təəssüf doğurur. Əfqanıstanda talibanların budda məbədini dağıtmasından sonra dünya dövlətləri onlara qarşı müharibəyə başlasalar da, Qarabağda minlərlə dünya əhəmiyyətli tarixi abidənin vəhşicəsinə dağıdılmasına göz yumurlar. Buna baxmayaraq biz öz mübarizəmizi aparmalı, bu sahədə təbliğatımızı daha da gücləndirməliyik".

Qarabağ abidələri ilə bağlı layihə keçirən təşkilatlardan biri də Azərbaycanın İşğal Olunmuş Ərazilərindəki Tarix və Mədəniyyət Abidələrini Müdafiə Təşkilatı İctimai Birliyidir. Birlik keçən il Prezident yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurasının maliyə vəsaiti hecabına "Qarabağ abidələri tariximizin əbədi yaddaşıdır" adlı layihə həyata keçirib. Birliyin sədri Faiq İsmayılov "Paritet"ə bildirib ki, layihənin məqsədi, Ermənistan tərəfindən işğal olunmuş Azərbaycan torpaqlarında, Azərbaycanın bədii sənət nümunələrinin o cümlədən, memarlıq abidələrinin, süjet xarakterli oymaların və diğər dekorativ tətbiqi sənət nümunələrinin erməniləşdirilməsinin və eləcədə Azərbaycanın tarixi arxiv sənədlərinin ermənilər tərəfindən necə həssaslıqla saxtalaşdırıldığını ifşa etmək olub.

Layihə çərçivəsində Qarabağ probleminin təbliği prosesinin ictimaiyyət tərəfindən maraqla qarşılandığını deyən birlik sədrinin sözlərinə görə, 2009-cu il mayın 3-dən 2009-cu il sentyabrın 3-nə qədər davam edən layihə müddətində alimlər və ekspertlərlə 15 görüş, bir mətbuat konfransı, bir dəyirmi masa keçrilib. "Məcburən erməniləşdirilmə" adlı kitabın nəşr edilməsi isə xüsusi qeyd olunmalıdır. Kitabda, Azərbaycan ərazilərində müxtəlif dövrlərdə ermənilər tərəfindən qırğınların və soyqrımların törədilməsi, təkcə azərbaycanlı alimlərdən deyil, eləcədə erməni, rus və digər ölkələrdən olan tarixçilərindən gətirilən sitatlarla təsdiq edilir.

Kitabda yer alan faktlardan danışan F.İsmayılov ermənilərin öz məqsədlərinə çatmaları üçün hətta erməni qızlarını fahişəliyə cəlb etdiklərini də söylədi: "Ermənilər çox qədim zamanlardan çalışırdılar ki, dünyada parəkəndə halında yaşayan erməniləri bir yerə cəmləyərək onlardan bir erməni dövləti yaratsınlar. Bunun üçün onlar erməni əhalini marifləndirmək üçün kilsələrin sayını artırmaq qərarına gəldilər ki, bu da layihədə diqqətdən yayınmamışdır. Çünki ermənilərin bu məqsədlə istifadə etdikləri üsullar öz eybəcərliyi və iyrəncliyi ilə tarixdə qaldı ki, bu da hətta bir qrup mütərəqqi fikirli erməni ziyalıları tərəfindən də tənqid hədəfinə çevrildi.

Ermənilər öz həmcinslərinin müxtəlif ərazilərdə oturaq həyata cəlb edilməsi məqsədi ilə erməni kilsələrinin tikintisi üçün erməni qadınlarının fahişəlikdən əldə etdikləri gəlirlərdən istifadə edirdilər. Bir çox tarixi mənbələrdə göstərilir ki, erməni dini məbədlərində gənc qızların fahişəliyə verilməsi və bu fahişələrdən gələcəkdə erməni siyasətinin həyata keçirilməsində, eləcə də digər xalqların və millətlərin fiziki cəhətdən erməniləşdirilməsi işlərində istifadə edilməsi həyata keçirilməyə başladı".

"Məcburən erməniləşdirilmə" adlı kitabın məzmununun mütəxəsislər tərəfindən yüksək qiymətləndirildiyini deyən birlik sədri sözügedən kitabın çex dilində də nəşr olunacağını diqqətə çatdırdı: "Bu kitab sözün həqiqi mənasında cəmiyyət tərəfindən böyük maraqla qarşılandı. Kitabda təsvir edilən problemlərin aktuallığını qeyd edən çexiyalı professor, Çexiyadakı Azərbaycan Diasporasının rəhbəri Azər Kərimov bu kitabın artıq Çex dilinə tərcümə edilməsinə başlandığını bizə elan etdi. Zəlzələ Proqnoz İnstitunun əməkdaşı fizika elmləri namizədi Bəylər Aslanov bu kitabın sayıtının işlədiyi İnstitutun əməkdaşları tərəfindən yaradılacağını bildirdi və bizimlə əməkdaşlıq edəcəklərinə söz verdi".

F.İsmayılov apardıqları tədqiqatın nəticələri barədə də məlumat verdi. Bu tədqiqatlara görə, işğal altında olan Azərbaycan torpaqlarındakı tarix və mədəniyyət abidələrimizin vəziyyəti aşağıdakı kimidir (01 Dekabr 2009-cu il tarixə olan məlumat):

1. 600 müsəlman dini abidəimiz (məscid, türbə, qəbirüstü abidələr, at-qoç fiqurları, inanc yerləri və digər ibadətgahlar) ermənilər tərəfindən dağıdılıb;

2. 1700 tarix və mədəniyyət abidəsinin (bura aiddir xristianlığa qədər olan dövr və eləcədə xristianlıq dövrü alban abidələri) üzərindəki tarixlər, divar yazıları götürülərək erməni mətnləri ilə əvəzlənib;

3. Erməni işğalı altında qalan 27 muzey və şəkil qalereyasından qarət olunan yüz min eksponatın taleyinə aydınlıq gətirilmədi.

4. 500 sayda Qafqaz Albaniyası dövrü sovmə, bazilika və digər memarlıq abidələrinə erməni kilsəsi statusu verildi.

5. 200 qəbirstanlıq tamamilə 600 qəbirstanlıq isə qismən dağıdılıb.

6. 300 monomental abidə və bağ-parklar tamamilə məhv edilib.

7. İşğal dövrü xaraba kəndlərimizdə 15 erməni kilisəsi tikilib.

8. İşğal ərazilərinə Ermənistanda yonulub hazırlanmış 2000 ədəd erməni xaç daşları basdırılıb.

9. İşğal dövrü Azərbaycan ərazilərində 27 arxeoloji qazıntı işləri aparılıb.

10. 128 bədii daş nümunəsi işğal ərazilərindən götürülərək İrəvana aparılıb.

Babək Cahandarov

Paritet.- 2010.- 8-10 may.- S. 11.