Azərbaycanlı cazmen dünyanı fəth edir

Əminə Fiqarova: “Qürbətdə yaşasam da, Azərbaycanı canım qədər sevirəm”

Dünyada mövcud olan bütün musiqilərin kökü muğama gedib çıxır deyəndə çoxları bu fikrə qısqanclıqla yanaşır. Xüsusən caz, rep kimi sonradan inkişaf etmiş musiqi növlərinin vətəni hesab olunan ABŞ və Avropa dövlətləri muğamın sözügedən musiqilərə heç bir adiyyatı olmadığını iddia edirdilər. Bu streotip, azərbaycanlı cazmen Əminə Fiqarova dünyada tanınana qədər davam etdi. O, nəinki musiqinin əcdadının muğam olduğunu sübut etdi, həm də istənilən musiqi sahəsində Azərbaycanla rəqabət aparmağın mümkünsüz olduğunu göstərdi. Bu dəfə də qəhramanımız barədə yazı hazırlamağımızın əsas səbəbi onun qürbətdə yaşamasıdır. Bəlkə də kimsə xaricdə yaşayanda həmvətənləri onun qədrini daha çox bilir. Amma Əminə xaricdə yaşayan həmvətənlilərimizin çoxundan fərqli olaraq, vətəni maddi ehtiyac üzündən tərk etməyib. Caz aləminin dərinliklərinə yiyələnmək üçün onun Avropaya getməsi zərurəti yaranmışdı. Bunu sonralar özü də etiraf edəcəkdi. Amma bunlara keçməmişdən öncə Əminə Fiqarovun həyatına ötəri də olsa nəzər salaq.

Bakıda anadan olan cazmen ilk dəfə piano arxasına keçdiyi zaman heç beş yaşı da tamam olmamışdı. Valideyinləri Əminənin musiqiyə bu qədər həvəs göstərdiyini nəzərə alaraq, onu Bülbül adına Orta İxtisas Musiqi Məktəbinə qoyurlar. İlk əsərlərini də məhz burada təhsil aldığı illərdə yazıb. Yaratdığı qeyri-adi əsərlərə görə bir neçə dəfə məktəb üzrə qalib olur. Buradakı uğurlarını davam etdirmək üçün Üzeyir Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasına daxil olur. Tələbəlik illərində yazdığı “Hələ dünən” əsərini mərkəzi televiziyanın “Raduqa” verilişində elan olunan müsabiqəyə təqdim edir. Televiziya rəhbərliyi Əminəni qalib edib, mükafatlandıranda, gənc bəstəçi Rafiq Babayevin diqqətini cəlb edir. O, Əminənin bütün bəstələrinin lentə alınmasına nail olur. 1988-95-ci illərdə Azərbaycan televiziyasının “Xəbərlər” proqramı və digər ictimai-siyasi verilişləri Əminənin yazdığı musiqi ilə başlayır. Amma nədənsə o zaman musiqinin müəllifinin adını çəkməyə ehtiyac duymamışdılar. Çox güman ki, sıradan bir tələbənin yazdığını ən yüksək səviyyədə nümayiş etdirməyə qısqanclıqla yanaşırdılar. Bu üzdən də Əminə Bakıda təhsil aldığı müddətdə qazandığı uğurlardan yalnız özü xəbərdar oldu. O zaman onun efirə çıxması da mümkünsüz idi. 1987-ci ildə Konservatoriyanın Fortopiano fakültəsini bitirən Əminə Fiqarov Moskvaya getməyi qərara alır. O, dünya miqyasına çıxmaq üçün Moskvanı açar kimi görürdü.

Sovet İttifaqının paytaxtında Əminənin istedadlı olduğuna əmin olan bəstəkarlar onu Gənc Bəstəkarlar İttifaqına qəbul edirlər. Burada yazdığı “Durnalar” əsəri o zamankı cazmenləri heyrətə salır. Bu hadisədən bir neçə gün sonra təsadüfən Moskva kinoteatrlarından birinə gedən Əminə filmdən əvvəl göstərilən kinojurnalda öz əsərinin ifa olunduğunu görür. Burada da müəllifin adı çəkilmir. Amma artıq azərbaycanlı cazmen üçün bunların o qədər də önəmi yox idi. O, dünya musiqisinə yeni nəfəs gətirdiyinə əmin idi. Bundan sonra gənc bəstəkar Sovet İttifaqının müxtəlif yerlərində solo konsertlər verməyə başlayır.

İtaliya televiziyalarının birinin diqqətini cəlb edən Əminə onları maraqlandırmağa başlayır. “Rauna” verilişi bütünlüklə azərbaycanlı ifaçıya həsr olunur. Bu proqramın bütün Avropaya yayılması gənc cazmenin sonrakı həyatına böyük təsir edir. Ona Avropadan çoxsaylı təkliflər gəlir. Artıq Sovet İttifaqı dağıldığından Əminənin qarşısını kəsəcək hər hansı bir maneə qalmamışdı.

Hələ də təhsilini inkişaf etdirmək barədə düşünən həmvətənimiz Hollandiyaya getməyə qərar verir. O, burada cazı lap dərinliklərinə qədər öyrənəcəyinə əmin idi. Çünki həmin ərəfədə Hollandiyada bu musiqi növü çox sevilirdi. O, heç bir çətinlik çəkmədən Rotterdam Şəhər Konservatoriyasına qəbul olur. Bunu da qeyd etməliyik ki, Əminə sözügedən Universitetdə təhsil alan ilk azərbaycanlı idi. Və Hollandiyaya gələnə qədər artıq onu tanıyırdılar. Diskləri ən çox satılan bəstəkarlardan idi. Düşdüyü qaynar mühit onun daha da formalaşmasına səbəb olur. Mütəmadi olaraq Avropanın müxtəlif yerlərinə dəvət olunur. Konservatoriyanın ən istedadlı tələbəsi kimi onu Bostona-xüsusi caz məktəbinə göndərirlər. Altı ay “Acbin” caz məktəbində oxumağı ilə bərabər konsertlər verməyə davam edir. Əminə Fiqarova ilk vaxtlar səfər etdiyi yerlərdə Azərbaycan adının eşidilmədiyini etiraf edirdi. Amma onun məşhurlaşması Azərbaycanın da tanıdılması ilə müşahidə olunurdu. Caz həvəskarları Əminənin doğulub, boya-başa çatdığı məmləkətlə maraqlanmağa başladılar. Çünki azərbaycanlı bəstəkar heç bir halda holland kimi təqdim olunmasına razılıq vermirdi. Müsahibələrində etiraf edirdi ki, səhnədə “azərbaycanlı cazmen Əminə Fiqarova çıxış edir” deyəndə hər kəs təəccüblənirdi. Çünki Azərbaycan onlara tanış deyildi. Amma artıq Əminə pərəstişkarları onun vətənini, xüsusən Bakını çox yaxşı tanıyırlar.

Bəstəkar rus, ingilis, italyan, ispan, fransız, alman, holland dillərində sərbəst danışdığından ən məhşur cazmenlərlə sərbəst münasibət qura bilirdi. Bütün bu əlaqələr Azərbaycan musiqisinin qüdrətinin dünyada tanıdılmasına səbəb oldu. Cazı yalnız Avropa, Amerika ifaçıları mükəmməl çala bilər deyə düşünən cazmenlər Əminəylə rəqabət apara bilmədiklərini etiraf etməyə məcbur olurdular.

Hollandiya tarixində ilk dəfə olaraq, Konservatoriyanı bitirməmiş bəstəkarın əsərləri dərs vəsaiti kimi istifadə olunmağa başladı. Onun bütün bəstələri öz ifasında disklərə köçürülüb Universitetin kitabxanasına təqdim olundu. Əminə musiqiyə qəlbən bağlı olduğundan, musiqiçi ilə ailə qurur. Əslən Belçikadan olan tələbə yoldaşı fleytaçı Bartla evlənən azərbaycanlı cazmen Hollandiyanı ikinci vətən kimi seçib, orada yaşayır.

Bir neçə gün öncə həmvətənlimiz “Bloomberq” agentliyinə müsahibə verib. Müsahibənin bəzi hissələrinə diqqət yetirmək oxucular üçün də maraqlı olacağını düşünüb, diqqətinizə çatdırırıq.

-İlk dəfə ifa etdiyiniz musiqini xatırlayırsınızmı?

-Bu çox çətindir. Çünki piano arxasında oturanda çox balaca idim. Amma konkret əsərləri ifa etmədiyimi dəqiq xatırlayıram. Harda hansı musiqini eşitsəm yadımda saxlayıb, ifa edirdim. Amma bir qədər keçdikdən sonra klassik musiqilərə meylim artdı. Bundan sonra demək olar ki, fasiləsiz musiqiylə məşğul oldum.

-Hazırda Hollandiyada yaşayırsınız. Amma çıxışlarınızda azərbaycanlı olduğunuzu deyirsiniz. Niyə?

-Çünki mən gerçəkdən azərbaycanlıyam və vətənimi çox sevirəm. Bununla belə Hollandiya da məni özününkü hesab edir. Buna görə çox xoşbəxtəm. Harada konsert verməyimdən asılı olmayaraq, həmin ölkədə fəaliyyət göstərən Azərbaycan, Hollandiya və Belçika səfirləri konsertimə gəlir. Bu mənə əlavə ruh verir. Demək harda yaşamağımdan asılı olmayaraq vətənimdə məni unutmayıblar.

-Bu vaxta qədər sənətinizdə qazandığın ən böyük uğur hansıdır?

-Bir neçə il öncə ABŞ-nın ən populyar jurnallarından biri, “Bu disk sübut edir ki, Əminə Fiqarova əsrin ən yaxşı, aparıcı bəstəkarlarından biridir” deyə yazı hazırlamışdı. Söhbət “Buludların üstündə” diskindən gedirdi. Bunu anamı itirəndən sonra yazmışdım. Beş ay ərzində bu disk ABŞ-nın ilk iyirmiliyinə başçılıq etdi. Bunu mən böyük uğur hesab edirəm.

Məhəmməd TAĞIYEV

Paritet.- 2011.-14-15 aprel.-S.9.