“Korrupsiyanı törədənlərlə mübarizə aparılmalıdır”

QHT rəhbərinin fikrincə, dövlət qurumlarında müəyyən ödənişlərin, rüsumların və s. elektron sistem vasitəsilə aparılması korrupsiyanı aradan qaldıracaq

Korrupsiya kimi böyük bir problemin azaldılması üçün mühüm layihələrin icrasında vətəndaş cəmiyyətinin fəal iştirakı zəruridir. Vətəndaş cəmiyyəti “Şəffaflığın artırılması və korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə Milli Strategiya”nın həyata keçirilməsi ilə bağlı Fəaliyyət Planının icrasına ictimai nəzarət funksiyasını yerinə yetirir. Bununla da III sektor bu planın icrasında üzərinə məsuliyyət qoyulmuş icra strukturlarının fəaliyyətlərinin daha şəffaf və açıq olmasını təmin etmiş olur. Bu istiqamətdə Neftçilərin Hüquqlarını Müdafiə Təşkilatı da reallaşdırdığı layihələrdə, apardığı monitorinqlərdə əhəmiyyətli işlər görür.

Təşkilatın sədri Mirvari Qəhrəmanlı bizimlə söhbətində bildirdi ki, korrupsiyaya qarşı mübarizə korrupsiyanı törədənlərlə aparılmalıdır: “2005-ci ilin iyununda Azərbaycan Prezidenti tərəfindən “Vəzifəli şəxslər tərəfindən maliyyə xarakterli məlumatların təqdim edilməsi qaydaları” haqqında qanun imzalanaraq qüvvəyə mindi. Qanuna əsasən, yüksək rütbəli dövlət məmurları hər il Korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə Komissiyasına gəlirləri barədə bəyannamə təqdim etməlidirlər. Bu sənəddə məmurlar gəlir, əmlak, əmanət, mülkiyyət payı və digər maliyyə xarakteri məlumatlarını əks etdirməlidirlər. Qanunun icrası ilə bağlı vəziyyətlə tanış olmaq məqsədilə etdiyimiz müraciətlər nəticəsində aldığımız cavablar və apardığımız müsahibələr bu qanunun icra edilmədiyi qənaətinə gəlməyə tam əsas verir”.

M.Qəhrəmanlı apardıqları monitorinqlər zamanı qarşılaşdıqları korrupsiya faktlarından da danışdı. O qeyd etdi ki, Bakı şəhəri Nəqliyyat Departamenti əməkdaşının sözlərinə görə, taksi sürməyin iki yolu var: “Biri hər ay gəlib idarəyə 55 manat pul ödəməkdir. Özü də bu əməkdaş açıqca bu 55 manatın yalnız 25 manatının dövlət rüsumu olduğunu, qalanın isə “hörmət” sayıldığını bildirdi. İdarənin divarına isə bu barədə məlumatın olduğu lövhə vurulmamışdı. İkinci yol isə 5 illik lisenziya almaqdır. Bunun üçün dövlətə 150 manat köçürmək və xüsusi kurslar keçmək lazımdır. Amma departament rəsmisi hələlik lisenziyanın verilməsi işinin müvəqqəti dayandırıldığını dedi. Bunun səbəbini soruşanda isə o bildirdi ki, lisenziyanın dayandırılması qanunların ratifikasiyası ilə bağlıdır və dəqiqliyini heç o özü də bilmir. O, bütün sürücülər təklif olunan birinci yol əsasında taksi sürdüyünü dedi və bizə də bu yolu tövsiyə etdi”.

Həmsöhbətimiz sürücülük vəsiqəsi almaq üçün tibbi arayışın əldə olunması zamanı yol verilən korrupsiya əməllərindən danışdı. Bildirdi ki, bu arayışları qeyri-leqal yolla Baş Yol Polisi İdarəsindən əldə etmək və ya Səhiyyə Nazirliyi yanında fəaliyyət göstərən xüsusi poliklinikadan almaq olar: “Bu arayışı almaq üçün poliklinikaya 30 manat dəyərində olan rüsum ödəmək və 12 həkimin müayinəsindən keçmək lazımdır. Bura göz, ürək, əsəb və başqa həkimlər daxildir. Onlardan yaxşı rəy almaq üçün isə hər birinə mütləq ən azı 5 manat ödənilməlidir. Bu yoxlamalardan keçmək istəməyənlər isə poliklinikanın qapısında duran gözətçidən arayış almağın asan yolunu öyrənə bilər. Amma bunun üçün 80 manat ödəməlidir. Yəni dövlət qiymətindən 50 manat artıq. Əksər sürücülər bu yola üstünlük verir. Sürücülər müxtəlif analizlər və ya həkimlərə 5 manat vermək yerinə 80 manat ödəməyə üstünlük verirlər. Beləliklə istənilən adam, həmçinin ürək çatışmazlığı, epilepsiyadan əziyyət çəkənlər və narkomanlar belə asanlıqla tibbi arayış ala bilərlər”.

NHMT-nın sədri dedi ki, böyrək çatışmazlığı olan xəstələrə pulsuz dializdən istifadə üçün arayışın nə dərəcədə şəffaf verilməsini öyrənmək üçün monitorinq qrupu bir dialez şöbəsində olub: “Bildiyimiz kimi hər bir böyrək çatışmazlığı olan vətəndaşın pulsuz dialez xidmətindən bəhrələnmək hüququ var. Dövlət büdcəsi hesabına Bakının və bölgələrin əksər xəstəxanalarına dialez aparatları alınıb. Amma bu aparatlardan bəhrələnmək üçün mütləq lazımi sənədləri Respublika xəstəxanasında yerləşən dialez şöbəsinə təqdim etmək və buradan göndəriş almaq lazımdır. Bu göndərişi almaq üçün 2000 manat vermək lazımdır. Bunun 500 manatı avans olaraq bəri başdan alınır. Qalan hissə isə göndəriş veriləndən sonra təqdim olunur. Nəzərə alsaq ki, pullu dialezin qiyməti hər dəfə üçün 150-200 manat məbləğindədir və böyrək çatışmazlığı olan adamlar həftədə 2 dəfə belə prosedurdan keçməlidir xəstələrin 2 min manat verməyə üstünlük verməsi qəribə deyil. 2 min manatı olmayan xəstələr isə ölümə məhkumdur. Onların arasında isə nəinki orta yaşlı, həmçinin uşaq və qocalar da var”.

O dedi ki, korrupsiyanın ən çox baş alıb getdiyi idarələr arasında dövlət notariuslarının adını çəkmək olar: “Burada əhaliyə ümumiyyətlə heç bir xidmət növü üzrə dövlət rüsumuna uyğun olaraq xidmət göstərilmir. Amma başqa idarələrdən fərqli olaraq burada divara dövlət rüsumları ilə bağlı məlumatın yazıldığı lövhə vurulur. Məsələn, bizim nümayəndələr Xətai rayonu ərazisində yerləşən notariusdan sadəcə 5 illik avtomobil üçün etibarnamə almaq istəyib. Əvəzində 10 manat pul ödəmələrini tələb ediblər. Halbuki divarda yazılan məlumata görə, bu xidmətin dəyəri 1 manat 50 qəpik idi. Belə hallara Suraxanı, Nizami, Yasamal rayon ərazilərində yerləşən natorial kantorlarında da rast gəlinib”.

M.Qəhrəmanlı, QHT-lərin korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində fəaliyyətindən narazılığını da qeyd etdi: “Təəssüf ki, Azərbaycanda korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində özəl sektor ilə vətəndaş cəmiyyəti institutlarının, QHT-lərin əməkdaşlığı demək olar ki, yox səviyyəsindədir. QHT-lərin bütün səylərinə baxmayaraq özəl sektoru bu prosesə aktiv cəlb etmək təşəbbüsləri nəticə vermir”. Onun fikrincə, xüsusilə özəl sektor nümayəndələri QHT-lərin korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində fəaliyyətinin genişlənməsində maraqlı olmalıdırlar: “Çünki, korrupsiyaya qarşı mübarizənin böyük vüsət alması son nəticədə özəl sektorun inkişafını şərtləndirən amillərdəndir. Beynəlxalq donorların da korrupsiyaya qarşı mübarizə sahəsində QHT-lərin təşəbbüslərinin dəstəklənməsi istiqamətində daha fəal olmaları gərəkdir”.

F.ABIOĞLU

Paritet.-2011.- 12-14 fevral.- S.5.