Diasporumuz sosial şəbəkələrdən düzgün bəhrələnə bilirmi?

“Bəzi zamanlar çox gözəl bəhrələnirik, amma bəzən də bəhrələnmək o yana qalsın, adamı peşman edirlər...”

Sosial şəbəkələr əsl XXI əsr hadisəsi - internet fenomenidir. Sosial şəbəkə - sosial qarşılıqlı əlaqələr, sosial obyektlər (insanlar və ya təşkilatlar) və kommunikasiyalar arasında sosial struktur düyünlərindən ibarət olan qrupdur. 2010-cu ilin iyun ayı üçün 132 milyon istifadəçi Facebook.com -a baş çəkmişdir və 117 milyon portal Myspace.com-un xidmətlərindən öz xeyrinə istifadə etmişdir. Synovate qlobal tədqiqat şirkəti dünyanın 17 ölkəsindən 13.000 respondent arasında sorğu aparmışdır. Tədqiqat ərzində, sosial şəbəkələrin istifadəçilərinin əsasən kimlər olduğu, onların maraq dairələri və bu kimi digər oxşar resurslar haqqında maraqlı məlumatlar əldə olundu.

İnternet cəmiyyəti (birlik) sosial şəbəkələrin yaxşı nümunəsidir. Bu növ sosial şəbəkə XX əsrin 90-cı illərində internetin inkişaf etdiyi və genişləndiyi bir dövrdə daha da çox genişləndi. Belə xidmətin müştərisinə öz haqqında fotoşəkillərini, özünün və arzu olunan partnyorun anket sorğusunu doldurmaq təklif edilir, sonra xidmətlə əlaqə üçün ad və parol seçilir. Bu növ internet xidmətinin istifadəçilərinə oxşar partnyoru tapmaq üçün vacib imkanı verilmişdir.

Azərbaycan həqiqətlərinin təbliğində müasir informasiya texnologiyalarının tətbiqi diaspor quruculuğu işinin keyfiyyətcə təkmilləşdirilməsi, xalqımızın tarixi və müasir həyatı ilə bağlı məlumatların dünya ictimaiyyətinə çatdırılması mexanizmlərinin müasirləşdirilməsi məqsədlərinə xidmət edir. İnformasiya-kommunikasiya texnologiyalarının ictimai həyata təsir imkanlarının yüksələn xəttlə inkişafı diaspor quruculuğu prosesində bu tarixi nailiyyətin daha geniş miqyasda tətbiqini zərurətə çevirir. Maraqlıdır ki, soydaşlarımız diaspor siyasətinin həyata keçirilməsi işində İKT-dən nə kimi yararlana bilirlər? Azərbaycan İnternet Forumunun sədri Osman Gündüzə görə, Azərbaycanın təbliği və tanınması istiqamətində internetdən istifadə olunması daha aktualdır. İnternetin minlərlə xidməti və imkanları olduğunu deyən O.Gündüzün fikrincə, diasporumuz Azərbaycanın tanınması istiqamətində bunlardan istifadə etməlidir. Onun sözlərinə görə, Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi (DİDK) internetin daha faydalı istiqamətlərini üzə çıxarmalıdır: “ Bundan başqa DİDK elektron formada xidmətlər təklif edə bilər”. AİF rəhbəri həmçinin müxtəlif ölkələrdəki diaspor qurumlarının özlərinin də saytlarının yaradılmasının vacibliyini qeyd etdi: “Bu saytlar da şəbəkələşməlidir. Bunların saytlarının kataloqu olmalıdır ki, diasporla məşğul olan insanlar üçün ələçatımlı olsun”.

Bildiyimiz kimi hazırda ən fəal virtual təbliğat formalarından biri də sosial şəbəkələrdir. Diasporumuz bu metoddan istifadəsinə gəlincə O.Gündüz bildirdi ki, nəinki diaspor təşkilatlarımız, bütün dövlət qurumlarımız sosial şəbəkələrin imkanlarından səmərəli istifadə etməlidirlər: “Ancaq məncə indiki səviyyədə bu qənaətbəxş deyil. Prezidentin saytının “Twiter”lə bağlı versiyası var. Ondan başqa yadıma gəlmir ki, hansısa dövlət qurumu sosial şəbəkələrə inteqrasiya olunub, ya yox. Ümumi olaraq dövlət qurumlarının öz fəaliyyətlərinin sosial şəbəkələrə inteqrasiyası ilə bağlı gördükləri işlər yetərli deyil”.

“Sosial şəbəkələrdə bizdə prioritet müzakirələr daha çox ictimai-siyasi xarakter daşıyır”

Həmsöhbətimizin fikrincə, xüsusi olaraq, DİDK-nin sosial şəbəkələrə inteqrasiyası qurulmalıdır: “İkinci burada təşviqat üçün müxtəlif qruplar təşkil oluna bilər. Burada müxtəlif müzakirələr, informasiya mübadiləsi aparmaq mümkündür”.

Dünyanın ən məşhur və istifadəçisi ən çox olan sosial şəbəkəsi “Facebook”dur deyə burada bu baxımdan müşahidələr apardıq. Axtarış etdikdə “Diaspora Azerbaijan”, “Azeri diaspora”, “Azərbaycanlı,” “Dünya azərbaycanlıları” və s. adda profil və qruplara rast gəlmək mümkündür. O.Gündüz dedi ki, təkcə qrupu yaratmaq şərt deyil. “Onun dəstəklənməsi, əlaqələrin qurulması, insanları müzakirələrə cəlb etmək, artıq ciddi iş tələb edir”. Onun sözlərinə görə, sosial şəbəkələrdə bizdə prioritet müzakirələr daha çox ictimai-siyasi xarakter daşıyır: “Sosial şəbəkə əlahiddə bir şey deyil. Bu, cəmiyyətin özünün virtual inikasıdır. Sosial şəbəkələrdə indiki müzakirələr şəxsən məni qane etmir. Təbii ki, biz buna müdaxilə edə bilmirik. Çünki insanları nə maraqlandırırsa ona uyğun istiqamətlənirlər”.

Biz, diasporumuzun sosial şəbəkələrdən təbliğat kimi nə dərəcədə düzgün bəhrələnməsini öyrənmək üçün elə “Facebook”da bu məsələni müzakirəyə çıxardıq. İki həmkarımızı çıxsaq bununla bağlı başqa heç bir fikir və rəy bildirən olmadı. Təxminən bir həftə sonra daha təşviqedici sözlərlə diasporumuza səslənib bu məsələni müzakirəyə çıxardıq. Bu dəfə isə təkcə İsveçdə fəaliyyət göstərən Vahid Azərbaycan Dərnəyinin sədri Aygün Coşqun səsimizə səs verdi. Onun rəyini isə olduğu kimi təqdim edirik: “Bəzi zamanlar çox gözəl bəhrələnirik, amma bəzən də bəhrələnmək o yana qalsın, adamı peşman edirlər... Sosial şəbəkələrdən insanlar bəzən çox süni şəkildə istifadə edirlər, sırf öz məqsədləri üçün, heç bir şeyi düşünmədən...”

“ArazTv”nin rəhbəri, prodüsser Rahim Sadıqbəyli diasporumuzun hələ də sosial şəbəkələrdən tam və lazımınca faydalana bilməməsindən təəssüflənir. Ayrı-ayrı insanlarımızda bir yaxınlaşma və canlanmanın hiss olunduğunu istisna etməyən soydaşımız bunun da məişət səviyyəsindən hələ də o tərəfə gedib çıxmadığını dedi: “Çox maraqlıdır ki, bütün dünyanın həm tanınmış və tanınmamış şirkətləri, biznes mərkəzləri , həm də hökumət və qeyri-hökumət təşkilatları bu şəbəkələrdən həddindən artıq çox istifadə edirlər. Bununla onlar ölkələrinin, şirkətlərinin, eləcə də təşkilatlarının həm tanınmasına, həm də inkişafına çox böyük dəstək olurlar. Yuxarıda da qeyd etdiyim kimi ayrı-ayrı diaspor nümayəndələri çox fəaldırlar, amma bunu sistemli şəkildə demək , çox çətindir”.

“Amerikanın səsi” teleradio şirkətinin əməkdaşı Dilşad Əliyarlının fikrincə isə, Azərbaycan diaspor üzvləri də tədricən bu imkandan daha geniş istifadə edəcəklər: “Bunun çox sadə və obyektiv səbəbləri var. Biz bir-birimizi tanımaq, bir-birimiz haqda daha çox məlumat almaq istəyirik”.

Məlumat üçün bildirək ki, ötən il dünyanın ən böyük sosial şəbəkəsi olmağa iddialı “Diaspora” fəaliyyətə başlayıb. “The Next Web” bildirir ki, “Diaspora” sosial şəbəkəsi sayta qeydiyyat ərizəsi yazmış hər kəsə dəvətnamə yollayıb. Ekspertlərin fikrincə, “Diaspora” yetərincə keyfiyyətli olsa da, istifadəçiyə nə isə unikal imkanlar təqdim etməyən yetərincə səthi məhsuldur.

“Diaspora”nın interfeysi “Facebook” və “Twitter”in qarışığına bənzəyir. Lakin yeni sosial şəbəkənin prinsipial fərqi odur ki, istifadəçinin məlumatları ümumi yenilənmə lentinə yerləşdirilmir, “aspekt”lərə bölünür. “Aspektlər” isə müxtəlif qruplardır. Bundan başqa, “Diaspora” istifadəçinin fərdi informasiyasının təhlükəsizliyinə təminat verir. “Anti-Facebook” imicinə rəğmən “Diaspora” artıq “Facebook” və “Twitter”lə inteqrasiya edilib. Xatırladaq ki, “Diaspora” layihəsini Nyu-York Universitetinin bir qrup tələbəsi yaradıb. Hər halda bu sosial şəbəkədə sözünü demək üçün Azərbaycan diasporu da özünü sınaya bilər.

Hüseyinzadə Fuad

Paritet.- 2011.- 21-22 iyun.- S.10.