“İncəsənət xalqı öz arxasınca aparmalıdır”

Aparıcı necə olmalıdır? Müasir televiziyanın siması necə olmalıdır? Reytinq ovçuluğu televiziyanın inkişafında yeganə meyardırmı? Suallar çoxdur. Bu sualları cavablandırmaq üçün uzun müddət AzTV-də çalışmış, indi isə Dövlət Torpaq və Xəritəçəkmə Komitəsinin mətbuat xidmətinin rəhbəri işləyən şair-jurnalist Eldar Sadıqa müraciət etdik.

-Azərbaycan Dövlət Televiziyasında işlədiyiniz müddətdə televiziya üçün və özünüz üçün etdiyiniz ən mühüm iş?

-Bilirsiniz televiziya elə bir məkandır ki, o çox böyük bir auditoriyadır, orada çoxlu ziyalılarla tanış olursan, orada yetişirsən, püxtələşirsən. Televiziya elə bir məkandır ki, o hamının evinə qonaq gedir. Ona görə də verilişlərin hazırlanmasında diqqətli və səbrli olmaq lazımdır ki, sənə irad tuta bilməsinlər. Yəni bu gün bizim bir neçə televiziyamız var ki, onlar AzTV-nin fəaliyyəti nəticəsində ortaya çıxıb. AzTV-də ənənə bu gün də var, sabah da olacaq. Çünki oranın fundamenti möhkəm qoyulub. Başqa televiziyalarda işləyən jurnalistlərin bəzilərinin jurnalist etikası yoxdur. Aparıcılar ağıllarına gələn nə varsa, jarqon ifadələr işlədirlər, nə istəyirlər danışırlar. Bu AzTV-də heç vaxt olmayıb və inanmıram ki, ola. Çünki AzTV-də verilişlər hazırlanıb efirə verilənədək dəfələrlə mətnlər oxunub ortaya çıxır. Ona görə də jarqon ifadələrə AzTV-də rast gəlmək mümkün deyil. Bu mənada İTV də öz sabitliyini qoruyub saxlayır. Çünki orada işləyənlərin əksəriyyəti AzTV-dən gəlib. Belə bir deyim var: “İncəsənət xalqı öz arxasınca aparır”. Yəni jurnalist, yazıçı, redaktor savadlı olmalıdır ki, onların yazdığını, ideyalarını həyata keçirmək üçün tamaşaçı onlara haqq versin. Amma elə bir vəziyyət yaranıbdır ki, televiziyanı sms yarışına çeviriblər. Kimin ağlına nə gəlir danışır. Televiziyaya müqəddəs bir məkan kimi baxılır. Ona görə də televiziyada işləyəndə o müqəddəsliyi qoruyub saxlamağı bacarmalısan. Bəzən verilişə hər hansı bir sahənin mütəxəssisini gətirirlər, amma ona söz vermirlər. Elə veriliş başlayandan qurtaranadək aparıcılar danışırlar. ”Bəs o eksperti niyə çağırmısan?” deyə soruşarlar. Aparıcının vəzifəsi verilişi nizamlamaqdır, yersiz müdaxilə deyil. Bax, bütün bunlar AzTV-də yoxdur. AzTV-nin müsbət tərəfi bax budur.

-Digər kanallardan hansının informasiya siyasətini bəyənirsiz?

-Ən ciddi informasiyanı AzTV və İTV-dən əldə etmək olar. Deyim kimi orada informasiyalar arxa kadrda oxunur, sonra efirə verilir. Ona görə də informasiya səhv verilə bilməz. Digər kanallar səhv verəndə deyirlər ki, o, müstəqil kanaldır. Amma AzTV dövlət kanalı olduğu üçün bütün bunlara diqqət etməlidir. Son vaxtlar AzTV rəhbərliyini tənqid edirlər ki, orada köhnə kadrları işdən çıxarıblar, orada özbaşınalıqdır. İşdən çıxarılanların əksəriyyəti iş yoldaşlarım olub. Televiziyada zamanla edilən dəyişikliklərə hər kəs uymur. Bilirik ki, artıq televiziyalarda kompüterlərdən, internetdən istifadə olunur. Yaşlı nəsil gənc nəsilə baxanda bu texnologiyalardan tam istifadə edə bilmir. Nə qədər öyrənsələr də, gənclər qədər öyrənə bilməzlər. Buna görə də mən o adamlara yaxşı baxmıram ki, irad tuturlar ki, yaşlı nəsli işdən çıxarıblar. Köhnələr indi də televiziyada var və yeni nəsil onlardan faydalanır.

-AzTV-də nə üçün fəaliyyətinizi dayandırmısınız?

-Bilirsiniz, hər bir yaşın öz dövrü var. Mən artıq o yaşda deyiləm ki, çəkilişlərə qaçıb gedim, kompüterin arxasında oturub yazı yazım. Nəsil dəyişir, bu gün dünyanın digər bucağında olan informasiyanı yeni nəsil internetlə götürüb üzərində işləyib saytlara yerləşdirirlər. Mən onlar kimi işləyə bilmərəm.

-Hər hansı bir kanalda sosial problemlərə həsr olunmuş veriliş və ya şou proqramda aparıcı işləmək istərdiniz?

-Veriliş apara bilərəm, müəyyən məsləhət də vermək olar. Mən heç vaxt həvəs göstərməmişəm ki, gedib efirdə yenidən proqramlara çıxım. Nə mənə dəvət olunmayıb, nə də mən özüm cəhd etməmişəm.

-Sizin üçün hansı vacibdir: aparıcı olmaq ya mətbuat xidmətinin rəhbəri işləmək?

-Mənim üçün bu an mətbuat xidmətinin rəhbəri işləmək əsasdır. Artıq yaş da o yaş deyil. Dediyim kimi veriliş üçün gedib süjet çəkmək, ora-bura qaçmaq artıq mənə görə deyil.

-Son zamanların ən çox müzakirə olunan məsələsi: Jurnalistikada jurnalistlər işləməlidir. Bu məsələyə fikrinizi bilmək istərdim.

- Yanlış düşüncədir. Götürək, Çingiz Aytmatovu. O, peşəcə zootexnikdir, amma dünyanın ən məşhur yazıçısıdır. Və ya Şoloxovu və Qorkini nümunə götürək. Bu dahi rus yazıçılarının tam orta təhsilləri belə yox idi. Bu mütləq deyil ki, jurnalistikada yalnız jurnalistikanı bitirənlər işləsin. Bu, istedad insanın içində olmalıdır. Azərbaycanın ən yaxşı jurnalistlərindən olmuş mərhum Azad Şərif texniki təhsil almışdı. Elə ötən il Mətbuat Şurasının təqdim elədiyi Ali Media Mükafatının qaliblərinin diplom ixtisaslarına baxın: filoloqlar və bir texnik. Amma jurnalistikanı bitirən o qədər insanlar tanıyıram ki, heç iki cümlə yaza bilmirdilər. Bir ssenarini hər il eyni formada verirdilər.

-Bildiyimə görə, siz həm də yaradıcılıqla məşğulsunuz...

-Mən həm də şair kimi fəaliyyət göstərirəm. 20 kitabım nəşr olunub. Şeirlər, oçerklər, felyetonlar yazıram.

-Yazılarınızda daha çox hansı mövzulara toxunursunuz?

-Mən son vaxtlar portret-oçerklər yazıram.

-Kimlərin obrazını yaradırsınız?

-Çalışıram ki, hər kəsin obrazını yaradam. Haqqında yazdığım insan yazını oxuyanda özünü orada tapır. Təəccüblənir ki, onu orada necə də olduğu kimi təsvir etmişəm. Buna da müəyyən təcrübə lazımdır. Yalnız görkəmli şəxslərin deyil, adi kənd adamlarının, müəllimlərin, cərrahların, əczaçıların və s. obrazını yaratmağa çalışıram və bu, məndə alınır. Mövzunu biləndə onu sonadək tamamlamaq olur.

-Jurnalist kimi fəaliyyətə haradan başlamısınız? Qəzetdən yoxsa televiziyadan?

-Fəaliyyətə televiziyadan başlamışam. Amma bir müddət qəzetdə işləmişəm, amma özümü orada tam tapa bilmədim.

-AzTV-də yeni ənənəni necə qiymətləndirirsiniz?

-2006-cı ildə rəhbərlikdə edilən dəyişiklik AzTV-də mühüm rol oynamadı. AzTV öz ənənəsini lap başlanğıcdan qoyub. Rəhbər gəlib veriliş hazırlamır ki... Düzdür, rəhbərin də rolu böyükdür, amma əsas olan yaradıcı kollektivdir. AzTV-də təsadüfi rəhbərlər olmayıb. Bəzən deyirlər ki, Arif Alışanov jurnalist deyil. Mən Arif Alışanovu yaxşı tanıyıram. O gözəl qələm sahibidir. Bundan başqa o televiziyanı çox gözəl bilir.

-Televiziyadan neçə il olar ki, ayrılmısınız?

-Mən 1980-1995-ci illərdə işləmişəm.

-Televiziyanın ümumi mənzərəsini necə görürsünüz?

-Bəzi televiziyalar artıq öz trayektoriyasından çıxıb. Bilmirlər ki, efirə kimi çıxarsınlar. Məsələn, “Toy olsun” kimi verilişləri buna misal gətirmək olar. Bu, Azərbaycan mentalitetinə uyğun deyil. Qoy digər kanallar AzTV-yə baxıb ondan yararlansınlar. AzTV-nin hazırladığı muğam verilişlərindən ibrət götürsünlər. Eləcə də İTV-dən yararlansınlar.

Aynur BAXŞƏLİYEVA

Mərkəz.-2011.-15-16 mart.-S.8.