Ədilə Hüseynzadənin 95 illiyi qeyd olunub

Aprelin 28-də Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının Üzeyir Hacıbəyli adına Konsert Salonunda tanınmış bəstəkar, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar İncəsənət xadimi Ədilə Hüseynzadənin 95 illik yubileyinə həsr olunmuş xatirə gecəsi keçirilib. Tədbiri açan Bəstəkarlar İttifaqının sədri, xalq artisti, professor Firəngiz Əlizadə Ə.Hüseynzadənin həyat və yaradıcılığından söhbət açmış və onun Azərbaycan musiqisinin inkişafında əvəzolunmaz xidmətlər göstərdiyini qeyd edib. “Qeyd etmək lazımdır ki, Ədilə xanım öz musiqi karyerasını, musiqi həyatını dahi bəstəkarımız Üzeyir bəyin xeyir duası ilə başlayıb və bilavasitə onun tələbəsi olub. Ə.Hüseynzadə müxtəlif janrlarda çoxsaylı əsərlər yaradıb. Amma onların arasındaca ən məşhurları romanslarıdır və bu sahədə çox gözəl incilər yaradıb ki, dönə-dönə ifaçılarımız tərəfindən səsləndirilib”, -deyə xalq artisti bildirib.

F.Əlizadə Ədilə xanımla bağlı uşaqlıq xatirələrini tədbir iştirakçıları ilə bölüşüb: “Bülbül adına orta ixtisas musiqi məktəbinin şagirdi olarkən onun tələbəsi olmaq xoşbəxtliyi mənə nəsib olub. Hələ 7 yaşım olanda bəstəkarlığa meylimi görəndə Qopenhauz valideynlərimə məsləhət gördü ki, məni Ədilə xanımın yanına aparsınlar və o mənim ilk əsərlərimə qulaq assın. Mən atamla Ədilə xanımgilə getdik. Mənim qarşıma son dərəcə gözəl nurlu siması olan bir xanım çıxdı və mən birinci görüşümüzü heç vaxt unutmuram. Çünki mənim cəmisi 7 yaşım vardı, amma bu gözəl insan mənimlə elə danışırdı ki, sanki illərlə bir-birimizi tanıyırdıq. Mənə çox gözəl faydalı məsləhətlər verirdi. O deyirdi ki, qadın üçün bəstəkarlıq çətin sənətidir, əgər bu yolu seçirsənsə, əvvəlcədən yaxşı-yaxşı düşün. Məndən soruşdu ki, hansı əsərləri yazmısan? Mən də təvazökarlıqdan çox uzaq formada dedim ki, “Hamlet” operasını yazıram. Bu sözləri deyəndən sonra onun üzünün ifadəsinin bir anda necə dəyişməsi hələ də gözlərimin qarşısından getmir... Və beləliklə onunla birlikdə hazırlaşmağa başladıq. Yadımdadır, onun rəhbərliyi altından bir çox əsərlər yazdım. Bülbül adına Orta İxtisas Musiqi Məktəbinin bəstəkarlıq şöbəsinin son sinfini “Simli kvartet”lə bitirdim. Bu kvartetin də yazılmasında Ədilə xanım çox fəal iştirak edirdi. Ədilə xanım doğrudan da mənim həyatımda böyük rol oynayıb. Ona görə də, hər mərhələdə mən ona zəng vurub hesabat verməyi özümə borc bilirdim. Onunla həm sevincimi, həm də kədərimi bölüşmək mənim üçün çox gözəl idi”.

Çıxışının sonunda F.Əlizadə Şərqin ilk peşəkar bəstəkarı ilə bağlı arzusunu dilə gətirdi: “Ədilə xanımın əsərləri bizim qurultaylarımızda, plenumlarımızda, festivallarda ifa olunur. Mən görürəm ki, bizim böyük bəstəkarlar onun barəsində gözəl sözlər deyir, musiqişünaslar onun əsərlərini yüksək qiymətləndirirlər. Bununla belə, çox istərdim ki, Ədilə xanımın musiqisinə daha çox diqqət yetirsinlər və onun tərcümeyi halı, çox maraqlı taleyi barədə gözəl kitab yaransın. Bəstəkarlar İttifaqı olaraq, biz bu kitabın nəşr olunmasına dəstək verməyə hazırıq”.

Sonra söz musiqiyə verildi. Azərbaycan Dövlət Simli Kvarteti- xalq artisti Uran Seyidov (I violino), Vaxtanq İmanov (viola), Vadim Sandler (II violino), Aleksey Miltıx (violonçel) bəstəkarın “Simli kvartet”ini ifa etdilər.

Beynəlxalq müsabiqə laureatı Fəridə Məmmədova və Ramil Qasımov Ə.Hüseynzadənin “Günəşdən gənclik istədim”, “Bül-bül”, “Qarayazı meşəsində”, “Vəslin həvəsi”, “Yadigar” romanslarını ifa etdilər. Tanınmış bəstəkar Elnarə Dadaşova isə onun “Fuqa”sını fortepianoda səsləndirdi.

Qeyd edək ki, Ədilə Hacıağa qızı Hüseynzadə XX əsrin 40-cı illərində Üzeyir Hacıbəyovun təşəbbüsü və xeyir-duası ilə musiqi aləminə gəlib. O, Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasını 1953-cü ildə bəstəkarlıq ixtisası üzrə bitirmiş ilk azərbaycanlı qadındır. Ə.Hüseynzadə bir çox janrlarda uğurla çalışaraq simfonik poema, simli kvartet, kantata, xor miniatürləri yaradıb. Lakin bəstəkarın yaradıcılığında romans janrı daha çox üstünlük təşkil edir. Ə.Hüseynzadənin Nizami, Nəsimi, Füzuli, Natəvan, Səməd Vurğun, Nəbi Xəzri, Bəxtiyar Vahabzadə, Rəsul Rza, Nigar Rəfibəylinin şeirlərinə bəstələnmiş romansları və şəksiz nailiyyəti olan “Duyğular” vokal silsiləsi musiqimizin inciləridir.

Hüseynzadə gözəl səsə malik bir vokal ustası kimi də sənət tariximizdə iz qoyub. O, Ü.Hacıbəyovun “Arşın mal alan” operettası əsasında çəkilmiş bədii filmdə (1945) Asya rolunu səsləndirib.

Ə.Hüseynzadə yaradıcılığından uzaqlaşmadan uzun illər Bülbül adına orta ixtisas musiqi məktəbində qabiliyyətli uşaqlara kompozisiyanın əsaslarını tədris edib. Ədilə xanım uzun illər (1953-1988) Bülbül adına orta ixtisas musiqi məktəbində “bəstəkarlıq” fənnindən dərs demiş, gənc istedadların aşkarlanması işində əlindən gələni əsirgəməyib. Hazırda Azərbaycan musiqi mədəniyyətimizi yüksək səviyyədə təmsil edən SSRİ xalq artisti Müslüm Maqomayev, Azərbaycanın xalq artisti Firəngiz Əlizadə, Sevda İbrahimova, Elnarə Dadaşova məhz Ədilə xanımın rəhbərliyi altında sənətdə ilk kövrək addımlarını atıblar.

Azərbaycan Respublikasının əməkdar incəsənət xadimi, dahi Ü.Hacıbəyovun son və sevimli tələbələrindən biri, qocaman bəstəkar, Ədilə xanım Hüseynzadə ömrünün 90-cı ilində vəfat edib.

AYNUR

Paritet.- 2011.- 3-4 may.- S. 13.