“Azərbaycan həqiqətlərinin dünyaya çatdırılmasında diasporumuzun əvəzsiz rolu var”

“Diaspor quruculuğu sahəsində dövlət siyasətinin məqsədi xaricdə yaşayan soydaşlarımızın milli özünəməxsusluğunu qorumaq və inkişaf etdirməkdən, Azərbaycanla əlaqələrini genişləndirməkdən ibarətdir. Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi fəaliyyət göstərdiyi müddətdə bu məqsədə nail olmaq üçün xeyli iş görüb. İndi dünyanın əksər ölkələrində 370-dən çox Azərbaycan icması fəaliyyət göstərir və diasporumuzun təşkilatlanması prosesi bu gün də davam edir. Azərbaycan icmalarının strukturunun təkmilləşdirilməsi, işinin keyfiyyətcə yeni müstəviyə qaldırılması, müxtəlif ölkələrdə yeni Azərbaycan icmalarının təsis edilməsi, eyni ölkədəki icmaların fəaliyyətlərinin əlaqələndirilməsi məqsədilə onların vahid mərkəzdə birləşdirilməsi zəruridir. Bu sahədə əhəmiyyətli irəliləyişlər müşahidə olunmaqdadır”.

Bu barədə Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin (DİDK) sədri Nazim İbrahimov 2010-cu ilin dekabrında “Milli Məclis” jurnalına verdiyi müsahibəsində bildirib. Komitənin diaspor sahəsində gördüyü işlərdən danışan N.İbrahimov qeyd edib ki, diaspor qurumlarının təşkilatlanması, ayrı-ayrılıqda fəaliyyət göstərən azərbaycanlı icmalarının bir qurumda toplaşması, birlikdə və daha səmərəli işləmələri üçün vahid mərkəzdən koordinasiya edilməsi məqsədilə mühüm addımlar atılıb. Onun sözlərinə görə, diaspor və lobbi quruculuğunun genişlənməsi diaspor təşkilatlarımızın fəaliyyət göstərdiyi ölkələrin siyasi və dövlət xadimləri ilə əlaqələr qurmasına, qeyri-hökumət təşkilatları və dövlət orqanları ilə əməkdaşlıq yaratmasına səbəb olub: “Xarici dövlətlərdə fəaliyyət göstərən diaspor təşkilatlarımız ölkəmizin mənafeyinə zidd olan addımlara adekvat cavab verməklə mühüm işlər görürlər. Azərbaycan diasporu ölkəmizin milli maraqları ilə bilavasitə bağlı olan məsələlərə daim ciddi, operativ reaksiya verir. Lobbi quruculuğunun uğurlu təşkilinin ən vacib şərtlərindən biri isə müxtəlif ölkələrin parlament və hökumət üzvlərinin, eyni zamanda, dövlət orqanlarının nümayəndələri ilə əməkdaşlıq əlaqələrinin qurulmasına nail olmaqdır. Bu günə qədər Azərbaycan lobbisinin təşkilində yardım göstərə biləcək bir sıra ölkələrin nümayəndələri ilə keçirilmiş görüşlərdə soydaşlarımızın təşkilatlanması və onların hüquqlarının daha etibarlı qorunmasının təmin edilməsi məqsədilə geniş müzakirələr aparılıb”.

Komitə sədri onu da qeyd edib ki, lobbi quruculuğu işinin əsas istiqamətlərindən biri də milliyyətcə azərbaycanlı olmasa da, Azərbaycanı özünə yaxın sayan, ölkəmiz haqqında həqiqətlərin dünyaya çatdırılmasında fəal iştirak edən digər millətlərin nümayəndələriylə əlaqələrin inkişaf etdirilməsidir ki, soydaşlarımız bu istiqamətdə də yorulmadan fəaliyyət göstərirlər. DİDK dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşayan tanınmış siyasət adamları, ictimai xadimlər, ziyalılarla əlaqələrin inkişaf etdirilməsi, Azərbaycana dost münasibət bəsləyən insanlarla əməkdaşlığın genişləndirilməsi, güclü lobbinin formalaşdırılması istiqamətində tədbirləri davam etdirir. Komitə sədrinin sözlərinə görə, hazırda diaspor təşkilatlarının əməkdaşlığı yüksək səviyyədədir: “Həm Azərbaycan, həm Türkiyə üçün taleyüklü məsələlərin həllində diasporlarımız hər zaman bir-birinin yanındadır. Diaspor siyasətindəki ən mühüm nailiyyətlərdən biri də azərbaycanlı və türk diasporları arasında əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi istiqamətində atılmış addımlardır. Çünki Azərbaycan türk dünyası arasında birliyin təmin olunmasına, əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsinə böyük önəm verir”. Qeyd edək ki, 2007-ci ilin mart ayında Prezident İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə Bakıda təşkil edilmiş Azərbaycan və Türk Diaspor Təşkilatları Rəhbərlərinin I Forumunda hər iki ölkənin diaspor təşkilatlarının əməkdaşlığının konkret prinsip və istiqamətlərini müəyyənləşdirən “Azərbaycan və türk diaspor təşkilatlarının birgə fəaliyyət strategiyası” qəbul edilib. Azərbaycanlı və türk diasporlarının bir çox məsələlərdə ortaq mövqedən çıxış etdiklərini vurğulayan N.İbrahimov deyib ki, diasporumuzun digər xalqların diaspor təşkilatları ilə əməkdaşlığının ən əsas hədəfi dünyadakı şişirdilmiş erməni təbliğatının, erməni yalanlarının qarşısını almaq, bu sahədə konkret addımlar atmaqdır: “Xüsusilə vurğulamaq lazımdır ki, türk dövlətlərinin, xalqlarının, diaspor təşkilatlarının vahid məqsədlər uğrunda mübarizəsi, ideoloji məsələlərdə eyni mövqedən çıxış etməsi, erməni təbliğatına qarşı birgə mübarizəyə qoşulması Prezident İlham Əliyevin siyasətinin əsas istiqamətlərindəndir. Bu, bütövlükdə türkdilli xalqların dünya siyasətindəki yerini, təsir imkanlarını, nüfuzunu təmin etməyə yönəlmiş tarixi missiyadır”.

O qeyd edib ki, dünyadakı Azərbaycan diasporunu azərbaycançılıq məfkurəsi ətrafında birləşdirən Ulu öndər Heydər Əliyevin layiqli davamçısı Prezident İlham Əliyev də diaspor quruculuğuna ən mühüm məsələlərdən biri kimi yanaşır. Bu yöndə ardıcıl və sistemli tədbirlərin həyata keçirilməsini təmin edən dövlət başçısı müxtəlif ölkələrə səfərləri çərçivəsində soydaşlarımızla keçirdiyi görüşlərdə milli diaspor təşkilatlarının vahid, mütəşəkkil qüvvə kimi təşkilatlanması zərurətini önə çəkir, bunun ideoloji-siyasi konturlarını müəyyənləşdirir: “Dövlət başçısı müasir dövrdə bu sahəyə xüsusi diqqət ayırmadan xarici siyasətdə ciddi uğur qazanmağın qeyri-mümkünlüyünü çıxışlarında dəfələrlə vurğulayıb. Azərbaycan diasporunun vəziyyəti, inkişafı və dünyada real gücə, söz sahibinə çevrilməsi dövlət başçısının daim diqqətindədir. DİDK, Prezident İlham Əliyevin tövsiyələri əsasında diaspor təşkilatlarının fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi işinin təkmilləşdirilməsi, ölkə həqiqətlərinin, xalqımıza qarşı törədilmiş terror və soyqırımı aktları ilə əlaqədar çoxsaylı faktların dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasının daha müasir metodlarının hazırlanması, digər xalqların diaspor təşkilatları ilə əlaqələrinin gücləndirilməsi sahəsində müntəzəm tədbirlər həyata keçirir. Azərbaycan diasporu artıq daha geniş və əhatəli fəaliyyət göstərir. Formalaşmış və tam təşkilatlanmış diasporumuz indi praktiki işlər görmək mərhələsindədir... Azərbaycan diaspor təşkilatları artıq müasir iş üsulları ilə çalışırlar, inkişaf etmiş informasiya texnologiyalarını öz fəaliyyətlərinə tətbiq edirlər. Bu da Azərbaycanın haqq səsinin daha geniş və əhatəli duyulmasına şərait yaradır. Artıq Azərbaycanın qarşılaşdığı problemlər dünya ictimaiyyətinə daha tez çatdırılır. Azərbaycan həqiqətlərinin dünyaya çatdırılmasında diasporumuzun əvəzsiz rolu var”. Diaspor quruculuğunun konkret zamanla məhdudlaşmayan, daimi fəallıq və zəhmət tələb edən uzunmüddətli proses olduğunu deyən komitə sədri bildirib ki, diasporumuzun imkanlarından geniş istifadə olunması, ölkə həyatının müxtəlif sahələrində meydana çıxan problemlərin həllində onun fəal iştirakının gerçəkləşdirilməsi istiqamətində hələ çox işlər görməyə ehtiyac var. O, Prezident İlham Əliyevin bu sahədə ardıcıl, məqsədyönlü və prinsipial siyasət aparması nəticəsində qarşıdakı illərdə Azərbaycan diasporunun daha da güclənəcəyi, ölkənin taleyüklü problemlərinin həllində daha yaxından iştirak edəcəyini vurğulayıb. N.İbrahimov xaricdə yaşayan soydaşlarımızın müəyyən dövrdən sonra tam assimilyasiya olmasının, öz milli kimliyini və dilini unutmasının qarşısını almaq məqsədilə Komitəsinin gördüyü işlərdən də danışıb. Azyaşlı soydaşlarımızın, yeniyetmələrin, gənclərin milli-mənəvi ruhda tərbiyə olunması, ana dilinə mükəmməl şəkildə yiyələnməsi məqsədilə Komitə xarici ölkələrdə yeni “Həftə sonu” məktəblərinin yaradılması istiqamətində işlər görür: “2005-ci ildən etibarən Rusiyanın ayrı-ayrı regionlarında, Qazaxıstanın Astana, Karaqanda, Almatı şəhərlərində, Özbəkistanın Daşkənd, Səmərqənd şəhərlərində və Qırğızıstanın Kant və Bişkek şəhərlərində, eləcə də Ukrayna, Latviya, Estoniya, Çexiya, Böyük Britaniya, Niderland, İsveç, Finlandiya, Kanada və ABŞ-da “Həftə sonu” məktəbləri açılıb. Komitə onların hamısına ibtidai sinif dərslikləri və tədris vəsaitləri çatdırıb, digər zəruri əyani vasitələrlə təmin edib və bu proses mütəmadi olaraq davam etdirilir. Sevindirici haldır ki, bəzi şəhərlərdə “Həftə sonu” məktəblərə azərbaycanlılarla yanaşı digər xalqların nümayəndələri və yerli sakinlərin övladları da maraq göstərirlər. Bundan başqa, bir neçə ildir Moskvada 157 saylı etnoməktəb fəaliyyət göstərir. Daha bir Azərbaycan dili təmayüllü məktəbin açılması ideyası da var ki, onun reallaşdırılması üzərində işlər gedir. Bu məktəbdə Azərbaycan dili ilə yanaşı digər mühüm dillər də tədris olunacaq”. Onun sözlərinə görə, müxtəlif ölkələrdə Azərbaycan dilinin, tarixinin və mədəniyyətinin öyrədildiyi 200-dən çox müxtəlif tədris müəssisəsi var. Ukrayna, Fransa, Almaniya və Koreyanın bir neçə ali təhsil müəssisəsində də Azərbaycan dili və tarixinin tədrisi ilə bağlı bölmələr fəaliyyət göstərir. Onun fikrincə, əsas məqsəd həmin universitetlərin tələbələrinə dilimizi, tariximizi və mədəniyyətimizi öyrətməkdir və bu işlə məhz Azərbaycan diasporunun fəal simaları, tanınmış ziyalılar məşğul olurlar.

Xarici ölkələrdə Azərbaycan dilində elektron medianın inkişafına gəlincə son illərdə bu sahədə də irəliləyişlər olduğunu deyən komitə sədri artıq Nyu-York, Srtasburq, Tallin və digər bir neçə şəhərdə müxtəlif radioların tərkibində Azərbaycan dilində mütəmadi verilişlər yayımlandığını deyib: “Təbii ki, bunun sayının artmasını və gələcəkdə televiziyada efir vaxtının olmasını da arzu edirik və bu istiqamətdə işləri davam etdiririk. Azərbaycan dilinin, tarixinin, mədəniyyətinin dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşayan soydaşlarımız arasında təbliğini gücləndirmək, onların milli-mənəvi dəyərlərimizə bağlılığını qorumaq və möhkəmləndirmək məqsədilə yeni, mühüm bir layihə üzərində işi başa çatdırmışıq. Soydaşlarımız yaşadıqları cəmiyyətdə nə qədər yüksələ bilsələr, nə qədər ictimai-siyasi baxımdan fəal olsalar dövlətimizin səsi bir o qədər lazımi dairələrə çatar, beynəlxalq aləmdə xalqımızın problemlərinə, tarixi gerçəkliklərimizə bir o qədər zəruri diqqət yönəldə bilərik... İstərdik ki, soydaşlarımız Qərb ölkələrinin parlamentlərində və yerli seçkili orqanlarda təmsil olunsunlar və bunun üçün Dövlət Komitəsi bundan sonra da səlahiyyətləri çərçivəsində hər bir dəstəyi göstərməyə hazırdır”.

Xatırladaq ki, dövlət komitəsi “Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Xartiyası”na uyğun olaraq Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının İnformasiya Texnologiyaları İnstitutu ilə birlikdə “Virtual həftə sonu” məktəbi yaradıb. 2010-cı ilin noyabr ayının 27-28-də Almaniyanın Frankfurt şəhərində təqdimatı keçirilən məktəbin məqsədi xarici ölkələrdə yaşayan azərbaycanlı uşaqlara və gənclərə müasir informasiya texnologiyaları vasitəsilə Azərbaycan dilini, tarixini, mədəniyyətini, coğrafiyasını tədris etməkdən ibarətdir. Belə bir layihənin həyata keçirilməsi isə 2007-ci ilin noyabrın 17-19-da Bakıda keçirilmiş Türk Dövlət və Cəmiyyətlərinin XI Dostluq, Qardaşlıq və Əməkdaşlıq Qurultayında Prezident İlham Əliyev tərəfindən irəli sürülüb. N.İbrahimovun sözlərinə görə, ulu öndər Heydər Əliyev 1993-cü ilin yayında xalqın tələbi ilə hakimiyyətə qayıtdıqdan sonra Azərbaycanın hüdudlarından kənarda yaşayan soydaşlarımızın vahid ideologiya və milli-mənəvi dəyərlər ətrafında birləşməsinə, onların malik olduğu güclü potensialın milli problemlərin həllinə yönəldilməsinə xidmət edən bir sıra tədbirlər həyata keçirməyə başladı. Ümummilli lider bütün dünyada yaşayan soydaşlarımıza bu ideya ətrafında birləşməyi təlqin edir və bildirirdi ki, azərbaycançılıq öz milli mənsubiyyətini, milli-mənəvi dəyərlərini qoruyub saxlamaq, eyni zamanda, onların ümumbəşəri dəyərlərlə sintezindən, inteqrasiyasından bəhrələnmək və hər bir insanın inkişafını təmin etməkdən ibarətdir. 31 dekabr Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Gününün tarixi də Ulu öndər Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Bu tarix dünya azərbaycanlılarının birlik, həmrəylik günü kimi tarixə həkk olundu”. Komitənin fəaliyyətinin prioritet istiqamətlərindən biri də Gürcüstan azərbaycanlılarının cəmiyyətə inteqrasiyası sahəsində mövcud problemlərin aradan qaldırılması olduğunu diqqətə çatdıran N.İbrahimov bildirib ki, 2008-ci ildə Gürcüstanda fəaliyyət göstərən 124 Azərbaycan məktəbinin 50-də “Gürcü dili” kursları, 2009-cu ildə isə bu iş davam etdirilərək əlavə 34 Azərbaycan məktəbində də “Gürcü dili” kursu açılıb: “Həmin kursları bitirən şagirdlər ali məktəblərə qəbulda yüksək nəticələr göstəriblər. Bundan başqa, komitənin dəstəyi ilə gürcü dilinin tədrisi üçün hər biri 2000 nüsxə olmaqla “Gürcü dilini öyrənənlər üçün dərslik”, “Gürcücə-azərbaycanca danışıq lüğəti”, “Gürcü dilinin qrammatikası” kitabları, həmçinin gürcü dilinin qrammatikasına dair hər birində 44 ədəd olmaqla 300 dəst cədvəl hazırlanaraq azərbaycandilli məktəblərə və gürcü dili kurslarına təqdim edilib. Eyni zamanda, 20 min sözdən ibarət iki cildlik “Azərbaycanca-Gürcücə lüğət” nəşr edilib”. Onun sözlərinə görə, DİDK-nin Şimali Kiprin Yaxın Şərq Universitetinin rəhbərliyi ilə əldə etdiyi anlaşmaya əsasən hər il 20 azərbaycanlı gəncin həmin universitetdə ödənişsiz əsaslarla təhsil almasına şərait yaradılır: “Yaxın Şərq Universitetinə qəbul olunmuş tələbələrin əksəriyyətinin aztəminatlı ailələrdən olduğunu nəzərə alaraq, onların hər birinə 300 ABŞ dolları məbləğində təqaüd verilməsini öhdəmizə götürmüşük”.

N.İbrahimov qeyd edib ki, komitə Prezidentin tapşırıq və tövsiyələrinə, müvafiq qanunvericilik aktlarına uyğun olaraq, xaricdəki səfirlik və konsulluqlarımızla sıx əməkdaşlıq şəraitində dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşayan azərbaycanlıların problemlərini də daim diqqət mərkəzində saxlayır, səlahiyyətləri çərçivəsində onların həllinə çalışır, Azərbaycan həqiqətlərinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasına, xalqımızın zəngin mədəni irsinin və tarixinin təbliğ edilməsinə səy göstərir. O vurğulayıb ki, diplomatik korpuslarımız azərbaycanlıların təşkilatlanması, onların hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi, diaspor təşkilatlarının fəaliyyətinin koordinasiya olunması işində dövlət komitəsinə yaxından dəstək verir, bu sahədəki bütün tədbirlər birgə məsləhətləşmələr əsasında həyata keçirilir.

Asif Nərimanlı

Paritet.- 2011.- 12-13 may.- S. 8-9.