Uşaq turizmini necə inkişaf etdirməli?

Mütəxəssislərin fikrincə, bu sahədə irəliləyişə nail olmaq üçün tarixi və ekoloji dəyəri olan yerlərə ekskursiyalar təşkil edilməsi də orta məktəblərin tədris proqramına salınmalıdır

Bu gün cəmiyyətimizin əsas hissəsini təşkil edən uşaqların intellektli, savadlı, dünyagörüşlü olması, eyni zamanda öz ölkəsinin təbiətinə yaxından bələd olması, tarixini bilməsi, tarix-memarlıq abidələri, muzeyləri ilə tanışlığı çox vacibdir. Bu səbəbdən də uşaqlar həmin məkanlara ekskursiya etməli, o yerləri əyani olaraq görməlidirlər və həmin obyektlərə turlar təşkil olunmalıdır. Azərbaycan Turizm Şurasının baş mütəxəssisi, “Baki-tur” şirkətinin əməkdaşı Əlixan Mürvətov bizimlə söhbətində məktəblilər üçün bu cür turların təşkil olunması və ümumilikdə ölkəmizdə uşaq turizmin inkişafı haqqında məlumat verdi. O qeyd etdi ki, hazırda çalışdığı “Baki-tur” turizm şirkəti orta səviyyəli turizm işçiləri hazırlayan 11 saylı Bakı Peşə Liseyi ilə müqavilə bağlayıb:

-Bu liseyin tələbələri həftədə bir dəfə bizim şirkətə praktikaya gəlirlər və həm də onlara reklam məhsulları veririk ki, məktəblərə paylasınlar. Qeyd etdiyim həmin məlumat kitabçalarında məktəblilər üçün hansı ekskursiyaları təşkil etmək, hansı məkanlara aparmaq olar, nəqliyyat haqqında və məktəblilər üçün təşkil ediləcək əyləncəli turlar haqqında geniş və əhatəli məlumatlar verilib.

Ə.Mürvətov bildirdi ki, hansısa bir məktəb ekskursiya təşkili üçün müraciət etdikdə onlar üçün maraqlı bir gəzinti təşkil edirlər: ”Belə ki, “Atəşgah”a, Qobustana, İçərişəhərə, Bakı ətrafına, Qubaya və Şamaxıya və başqa bir sıra məkanlara bir günlük turlar təşkil edirik. Əlbəttə ki, bu cür turlar bilavasitə məktəbin rəhbərinin bizə müraciətindən sonra reallaşdırılır”. Bu gün ölkəmizdə uşaq turizminin o qədər yüksək səviyyədə inkişaf etmədiyini deyən turizm mütəxəssisinin fikrincə, uşaq turizminin daha da inkişaf etməsi üçün Təhsil Nazirliyi tərəfindən maliyyə ayırmalıdır. Nazirlik tərəfindən ancaq ekskursiya məqsədilə maliyyə ayrılsa, məktəbdənkənar ekskursiyalar təşkil etmək olar: “Məktəbdə tarix dərsində şagirdlər Qobustan haqqında keçirsə, bu zaman hər hansı bir turizm şirkətinə müraciət olunsa və onlar məktəblilərin bu məkana ekskursiyasını təşkil etdikdə, həmin məkanla əyani tanışlıq olur və öyrəndikləri şagirdin yaddaşında əbədi qalır. Hazırda bu cür ekskursiyalar pərakəndə formadadır. Buna baxmayaraq bizə müraciət edən məktəblər üçün hər zaman bu cür turlar təşkil edirik. Onu da qeyd edim ki, valideyn və müəllimlər də mütləq bu turlarda iştirak edirlər. Həmçinin uşaqları mütləq bələdçi müşayiət edir və onlara lazımi məlumatlar verirlər. Ancaq hələ ki bu iş pərakəndədir, çünki biz məktəbləri məcbur edə bilmərik, toplu halında ekskursiya etsinlər”.

“Məktəbdənkənar dərslərin keçirilməsi tədris proqramına salınmalı və mövzuya uyğun

ekskursiyalar təşkil olunmalıdır”

O bildirdi ki, məktəblər üçün turlar təşkil edərkən məkanlar və obyektlər uşaqların yaşına və dünyagörüşünə uyğun olaraq seçilir:” Belə ki, 4-7-ci siniflər və 8-11-ci siniflər üçün ekskursiya mövzuları müxəlifdir. Yəni onların dərketmə və qavrama qabiliyyəti nəzərə alınır. Məsələn, 5-ci sinif şagirdi üçün Qobustan haqqında danışılarkən onun bu tarixi abidə haqqında keçdiyi səviyyədə ekskursiya aparılır, əsatirlər, eyni zamanda onlara tanış olan cizgi filmlərinin qəhrəmanları haqqında söhbət açılır. Ancaq yuxarı sinif şagirdləri üçün bir azda tarixi mənbələrə əsaslanaraq daha geniş və əhatəli məlumat verilir”.

Bir çox ölkələrdə təhsil sistemində məktəbdənkənar dərslər (tarix, ekologiya, təbiətşünaslıq və s.) keçirildiyini deyən baş mütəxəssis bildirdi ki, bunu təhsil proqramına salırlar:” Məktəbdənkənar dərslərin keçirilməsi tədris proqramına salınmalıdır. Məsələn, Bakının tarixi tədris olunursa, bu həm məktəbdə, həm də İçərişəhərdə və muzeylərimizdə də tədris olunsun”.

“Sizin çalışdığınız turizm şirkətində uşaqlar üçün turların təşkili qiymətləri neçəyədir?”-sualını həmsöhbətim belə cavablandırdı:” Adi turistlərlə məktəbli turistlərin ekskursiya qiymətlərində yarıbayarı fərq olur. Muzeylərimiz də bu işdə bizə dəstək göstərir, yəni məktəblilər üçün muzeyə giriş qiyməti aşağıdır. Bizdə məktəblilər üçün turların təşkilindən minimum gəlir götürürük. Əminəm ki, 2011-ci ilin “Turizm ili” elan olunması ölkəmizdə uşaq turizminində inkişafına təkan verəcək və bu il bu sahədə inkişaf əldə olunacaq”.

Respublika Gənc Turistlər və Diyarşünaslıq Mərkəzi (RGTDM) tərəfindən uşaqların elmi dünyagörüşünün formalaşdırılması, şagirdlərin asudə vaxtalarını, istirahətlərini mənalı, səmərəli qurmaq üçün maraqlı layihələri əsasında bir sıra ekskursiyalar təşkil edilir. RGTDM direktor müavini Səlimə Allahverdiyeva bildirdi ki, mərkəzin əsas məqsədi məktəblərə turizm-diyarşünaslıq və ekskursiya işlərinin təşkili üçün metodiki köməklik göstərmək, məktəblilər arasında kütləvi turizmi təbliğ və inkişaf etdirmək müxtəlif turist tədbirləri keçirmək, məktəblilərin asudə vaxtlarını, istirahətlərini səmərəli təşkil etməkdir:

-Mərkəzdə fəaliyyət göstərən dərnəklərə Bakının rayonlarının ümumtəhsil məktəblərində təhsil alan gənc və yeniyetmələr cəlb olunmuşdur. Bu dərnəklərdə məşğələlər müxtəlif profillər üzrə aparılır. “Tarix-diyarşünaslıq”, “ Ədəbi -diyarşünaslıq”, “Coğrafiya-diyarşünaslıq”, “Xalçaçılıq”, “ Piyada -turizm”, “Gənc-turist”, “Gənc-bələdçi”, “Gənc-ekoloq” dərnəkləri öz fəaliyyətlərini daima genişləndirirlər. Bu dərnəklərə üzv olanların əl işləri, tapıntı, rəsm işlərindən ibarət “Eko turizm”, “Diyarşünaslıq” guşəsi təşkil edilib.

Həmçinin “2002-2005- ci illərdə turizmin inkişafına dair” Dövlət Proqramı çərçivəsində “Babaların tarixi zəfərə və şəhadət yolu” layihəsinin hazırlanmasında mərkəzimizin böyük rolu olub. Onu da qeyd edim ki, RGTDM -nin Bakının və bir çox rayonlarda yerləşən Uşaq Yaradıcılıq Mərkəzləri ilə sıx əlaqəsi var.

O bildirdi ki, son illər uşaqlar və gənclər üçün ekskursiyaların daha dolğun və əhatəli təşkili üçün RGTDM tərəfindən bir sıra maraqlı tövsiyələr hazırlanıb:” Belə ki, “Doğma diyara ekskursiya (soraq kitabçası); məktəbdənkənar tərbiyə və təhsil müəssisələrinin turizm və diyarşünas profilli dərnəklərinin nümunəvi tematik planları; məktəblilərin çoxgünlük yürüşlərinin təşkili; məktəbdənkənar müəssisələrdə turizm və diyarşünaslıq, ekskursiya işinin təşkili və keçirilməsi haqqında metodiki məsələlər; Suraxanı rayonunda yerləşən “Atəşgah” məbədinə ekskursiya; Azərbaycan şifahi xalq nümunələrinin diyarşünaslıq üçün əhəmiyyəti; Azərbaycanı sev və öyrən” turist-diyarşünaslıq ekspedisiyası. Qobustan canlı yaddaş; “Qədim mədəniyyətin İzi ilə” və s.”.

Onun sözlərinə görə, mərkəz öz işini “Azərbaycanı sev və öyrən” Respublika Turist Diyarşünaslıq ekspedisiyasından irəli gələn tapşırıqları nəzərə alaraq 7 istiqamətə uyğun olaraq fəaliyyətini davam etdirir. Belə ki, yürüş, səyahət, ekskursiya və gəzintilərdə iştirak edən yeniyetmələr xalqımızın qədim və zəngin mədəni irsinə bələd olur və öyrənirlər: “Hər il and yerimiz olan “Şəhidlər xiyabanı”na ziyarət təşkil edirik. Ötən ildə bu ənənəni davam etdirərək yeniyetmə və gənclərin vətənpərvərlik tərbiyəsini daha da gücləndirmək üçün Ordubadinin ev muzeyində “Şəhidlər unudulmur”, fevral ayının 25-də isə Mübariz İbrahimov və “İgidliyinə görə” medalı almış şəhidlərimizə həsr olunan “Mübarizləri olan Vətən basılmaz” adlı tədbiri II Fəxri Xiyabanda təşkil etmişdik. Bundan başqa “Azərbaycanı sev və öyrən” ekspedisiyası üzrə “Bizim irs” bölməsindən irəli gələn tapşırıqlar “Milli mənəvi irsimiz bizim tariximizdir” diyarşünaslıq olimpiadasında öz əksini tapmışdır. Bu tədbirdə respublikada fəaliyyət göstərən turizm-diyarşünaslıq mərkəzlərinin dərnək üzvləri cəlb olunublar ( 8820 nəfər bu dərnəklərdə məşğul olur). Olimpiada 80 nəfərdən 40 nəfər iştirak edib, qaliblər mərkəzin diplom və hədiyyələri ilə mükafatlandırılıb”.

“Ötən il 1790 nəfər uşaq muzeydə, 540 nəfər uşaq ekskursiya gəzinti, tamaşalarda olub”

Ötən il yazıçı, şair, elm və incəsənət xadimlərinin həyat və yaradıcılıq fəaliyyətini öyrənmək, tarixi abidələrə ekskursiya,gəzinti işini davam etdirmək, maddi mədəniyyət nümunələrinin öyrənilməsi məqsədiylə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin tabeçiliyində olan Bakı şəhərində yerləşən ev, xatirə, memorial muzeylərlə müqavilə bağlandığını deyən S. Allahverdiyeva bildirdi ki, həmçinin AMEA Milli Azərbaycan Tarix Muzeyi, Qız Qalası və Şirvanşahlar Saray Kompleksi, R.Mustafayev adına İncəsənət Muzeyi ilə də bir illik müqavilə bağlanmışdır:” Belə ki, il ərzində müqaviləyə əsasən 1790 nəfər uşaq muzeydə, 540 nəfər uşaq ekskursiya gəzinti, tamaşalarda olmuşdur. C.Cabbarlının “Aydın” pyesi və N.Gəncəvinin “Xeyr və şər” əsərinin tamaşasına 40 nəfər, “Yatmış gözəl “ tamaşasına 13 nəfər baxmışdır. Eyni zamanda ekskursiya və gəzinti zamanı ana dilimiz və milli-mənəvi dəyərlərimizin qorunması, qədim mədəniyyətimizin keçdiyi yolllar haqqında məlumatlar dərnək üzvlərinə çatdırılaraq milli dəyərlərimizə hörmət aşılanıb, abidələrin mühafizəsi yönümündə gənclərin böyük rolu olduğu qeyd edilib. Bədii estetik zövqün inkişaf etdirilməsi əsas götürülərək məktəblilər incəsənətimizin görkəmli xadimlərinin yaradıcılıq nümunələri ilə tanış olublar”.

Mərkəz tərəfindən “31 Mart Azərbaycanlıların soyqırımı” günü ilə əlaqədar İstiqlal Muzeyində tədbir keçirilib, 2010-cu ilin “Ekologiya ili “ elan edilməsi ilə bağlı, turizm diyarşünaslıq mərkəzləri ilə əlaqəni genişləndirmək məqsədilə “Təbiəti qorumaq hamımızın borcudur” adı altında əl işlərindən ibarət sərgi-müsabiqə təşkil olunub:” Bundan başqa T.İsmayılov adına “Uşaq dünyası” rəsm qalereysaında keçirilib. Bu tədbirə respublikanın bütün ümumtəhsil müəssisələrində təhsil alan şagirdlər cəlb olunub. “Azərbaycanın tikintiləri üzrə yürüşlərdə” bölməsindən irəli gələn tapşırıqları nəzərə alaraq yeni tikintilərin qorunub mühafizə edilməsi işini gücləndirmək məqsədi ilə “Səngəlçal terminal”ına 7 dəfə ekskursiya təşkil olunub. Ekskursiyada 210 nəfər şagird iştirak edib. Həmçinin “Kütləvilikdən turizm ustalığınadək” bölməsindən irəli gələn tapşırıqları nəzərə alaraq 27 sentyabrda 150 nəfər şagirdin iştirak etdiyi Beynəlxalq Turizm günü qeyd olunub.

Bu ilin ölkə prezidenti tərəfindən “Turizm ili” elan olmasını yüksək qiymətləndirən müsahibim qeyd etdi ki, bu istiqamətdə onlarda bir sıra işlər görəcəklər.

GÜNAY

Paritet.-2011.- 22-24 yanvar.- S.12.