“Moskvada Azərbaycan ədəbi mühiti formalaşır”

Afaq Şıxlı: “Tarixi kökləri bu qədər zəngin olan bir xalq üçün yazıb-yaratmaq çox böyük səadətdir”

-Afaq xanım, müsahibəmizin başlanğıcında oxucularımızı maraqlandıran bir suala cavab verməyinizi istərdim. Neçə müddətdir, doğma vətənimiz Azərbaycandan uzaqda yaşayırsınız. Deməzsiniz, bu ayrılığın səbəbi nə idi?

- Tale elə gətirdi ki, 1999-cu ildən bəri, mən Rusiya Federasiyasının paytaxtı Moskva şəhərində yaşamalı oldum. Biz yeni nəsillərdən fərqli olaraq, iki rejimin bir bədəndə yaşamağa məcbur olmuş zamanının övladlarıyıq. Və bu zalım zaman hər kəsə öz istədiyi taleni, qədəri diqtə etdi. Bizi arxasınca çəkən tale, nə yazıq ki, hər zaman bizdən bir addım qabaqda olur. Mənim də qismətimə qürbət düşdü - soyuğu bitməyən, baharını gözləməklə gəlməyən, günəşə həsrət olduğumuz bir qürbət.

Dostlarım, mənə də bahar göndərin,

Çiçəkli, günəşli bir bahar olsun!

Kəsilsin arası soyuq günlərin,

Nə boran, nə sazaq, nə də qar olsun!

Qürbətdə ömürdən ömür azalar,

Bənizin açılmaz, canın sozalar.

Yazanda qisməti elə yazalar -

Hər insan elində bəxtiyar olsun!

-Siz ixtisasca həkimsiniz. Bilmək istərdim, orada bu sahə üzrə işləyirsinizmi?

- Bu sahədə 12 illik iş stajım var. Azərbaycanda ən gənc tələbə və ən gənc həkim olmuşam. 20 yaşından həkim-terapevt işləmişəm. Hazırda isə ədəbiyyat bütün vaxtımı və duyğularımı özündə cəmləşdirib. Sözlə müalicəni dərmanla müalicədən daha çox sevirəm.

-Deyirlər, ağ səhifədə yazmağa başlamaq ən çətinidir.

- Mən heç zaman şeiri yalnız yazmaq xatirinə yazmamışam. Şeir axıcı və tam olaraq süzülüb gəlməsə, mən onu kağıza köçürmürəm. Yalnız o zaman yazdığımı üzə çıxarıram ki, ilk tənqidçisi olaraq özüm ondan razı qalım. Bir ana öz övladlarını sevən kimi, mən də şeirlərimi sevirəm. Əslində belə də olmalıdır. Çünki bir misrası şairin bir kiçicik parçasıdır, bir zərrəsidir. Qəlbindən ayırdığı, hisslərini hopdurduğu, cilalayıb üzə çıxardığı xəzinəsidir.

-Azərbaycan ədəbiyyatını Rusiyada, daha doğrusu, Moskvada necə tanıyırlar, bu haqda nə kimi təsəvvürə malikdirlər?

- Bu suala cavab vermək elə də asan deyil. Moskva olduqca böyük və çoxmillətli bir şəhərdir. Hər kəsin öz düşüncə və maraq dairəsi var. Rus oxucusu savadlı və hər əsərə həqiqi dəyərini verə bilən oxucudur. Onu deməyi lazım bilirəm ki, rus toplumu hindlilərlə birlikdə dünyada ən çox mütaliə edən toplum kimi ad çıxarıb. Bir də onu deyə bilərəm ki, indiyə kimi moskvalı oxucular Azərbaycan ədəbiyyatını Xaqaniyə, Nizamiyə, M.F.Axundova, sonralar Səməd Vurğuna, Anara, Çingiz Hüseynova, Məmməd İsmayıla və s. görə tanıyırdılarsa, artıq müasir dövrdə Rusiyada yaşayan azərbaycanlı yazarlara: Tofik Məlikliyə, Nəsib Nəbioğluna, Sultan Mərziliyə və s. görə də tanımağa başlayıblar və daha yaxşı tanıyacaqlar. Dediyim odur ki, artıq Moskvada da bir Azərbaycan ədəbi mühiti formalaşır.

-Rusiyada Azərbaycan ədəbiyyatı haqqında məlumat əldə etməkdə çətinlik çəkmirsiniz ki?

- Kapitalizmin məngənəsində boğulan başqa şəhərlərdən fərqli olaraq, Moskvada möhtəşəm və çoxsaylı kitab dükanları var. Kitaba meyl də azalmış sayılmaz, əksinə artmaqdadır. Kitab mağazalarında istənilən qədər rus dilinə tərcümə olunmuş Azərbaycan ədəbiyyatı nümunələri tapmaq mümkündür. Bundan başqa, internet vasitəsilə də naşirlərimizin bazaya daxil olunmuş əsərlərini (rus dilində) tapmaq və oxumaq çətin deyil.

“Vətəndən hər dönüşümdə özümlə xeyli kitab gətirirəm”

-Son dövr nəşr olunan ədəbi nümunələrimizdən oxumusunuzmu? Ümumiyyətlə, Azərbaycanda yaşayan ədəbi mühit adamları ilə əlaqələriniz varmı?

- Bu sualı mənə çox verirlər. Bəli, oxuyuram. Heç elə ola bilərmi ki, öz ədəbiyyatımızdakı yeniliklərlə tanış olmayım, oxumayım, izləməyimə Azərbaycanda yaşlı nəsil və gənc nəsil yazarlarımız arasında dostlarım, tanışlarım, qələminə dərin hörmət bəslədiklərim və əsərlərini diqqətlə, maraqla oxuduğum insanlar çoxdur. Adlarını sadalamayacam, lakin onu demək istəyirəm ki, Vətəndən hər dönüşümdə özümlə xeyli kitab gətirirəm, aldıqlarım da olur, bağışlananlar da. Bəzən də, yeni kitablardan mənə göndərirlər. Elə bu ay, redaktoru olduğum “Sən məni yuxuda çağır bir axşam” adlı şeirlər toplusu işıq üzü gördü və bir neçə gün ərzində onu mənə - Moskvaya çatdırdılar. Kitabın müəllifi qələm dostum Elman Tovuzdur.

-Vətənimizdən kənarda yaşayan hər bir azərbaycanlı yaşadığı ölkədə öz ölkəsinin təmsilçisi sayılır. Siz vətənimizi, onun tarixi gerçəkliklərini, acılarını orada necə tanıdırsınız?

- Vətənindən kənarda yaşayan hər bir yaradıcı insan, istər-istəməz ilk öncə öz elini-obasını, xalqını tərənnüm edir. Əlbəttə ki, bu yolda bir nəfərin səyi azdır, necə deyərlər, “tək əldən səs çıxmaz”. Amma bu da həqiqətdir ki, hər bir insan birinci özündən başlamalıdır. Mən, sən, o - bu artıq çoxluq deməkdir və burada yaşayan hamımız: müəllimi, həkimi, şairi - bütün ziyalılarımız Vətən naminə yaşamalıyıq. Yad millətə xalqımızı sevdirə bilməliyik, adət-ənənələrimizi unutmamalıyıq. Öz vətənini sevən xalqa daha çox hörmət edirlər, dünya intellekt ailəsinə daha yaxşı qəbul edirlər. Çünki hamı bilir ki, özününkünü sevə bilməyən, özgəninkini heç sevə bilməz, səmimi və dürüst ola bilməz. Bu sarıdan, Rusiyada yaradılan ədəbi-mədəni və diaspor cəmiyyətlərinin çox böyük rolu var. Pərakəndə deyil, bir toplum olaraq biz daha güclü oluruq. Bu bir başlanğıcdır. Və harada başlanğıc var, orada davamiyyət də, keyfiyyət də olacaq. Mən buna inanıram!

“Bütün dövrlərdə şair və yazıçıların üzərinə daha böyük məsuliyyət düşüb”

- Belə başa düşdüm ki, tarixi gerçəkliklərin dünyaya çatdırılması aspektində ədəbiyyatın gücünə inanırsınız.

- Ədəbiyyat elə bir qüvvədir ki, onda sel gücü, vulkan yenilməzliyi, bahar ətri, qəlb çırpıntısı, qələm itiliyi və əsrlərin müdrikliyi var. Ədəbiyyatın ürəklərə yol açdığı kimi, şüurlara nüfuz etdiyi kimi, heç nə edə bilməz. Nə zorla, nə xoşla bir sözün verdiyi effekti almaq mümkün deyil. Odur ki, bütün dövrlərdə şair və yazıçıların üzərinə daha böyük məsuliyyət düşüb. Onlar xalqının danışan dili olmalıdırlar. Neçə ki, bir millətin incəsənəti, sözü yaşayır, yayılır və təbliğ olunur, o millətə zaval yoxdur. Odur ki, biz öz ana dilimizi sevməli, onu gözəl bilməli, yazıb-yaratmalı və bacardığımız qədər başqa xalqların dilinə də tərcümələr etdirə bilməliyik. Dünya ədəbiyyatına çıxış - Azərbaycanın dünyaya açılan qolları deməkdir.

-Ötən il Azərbaycanda şeir kitabınız nəşr olundu. Satışından razı qaldınızmı?

- Bəli, 2011-ci ilin avqust ayında mənim “Səni düşünürəm” adlı dördüncü şeirlər kitabım nəşr olundu. Düzünü desəm, kitabın satış məsələsində məni maraqlandıran yeganə şey - oxucuların marağıdır. Bu sarıdan da, şükürlər olsun ki, heç vaxt narahatlığım olmayıb. Mən yalnız xalqım üçün yazıram, yalnız onu sevirəm, qəlbimi ona açıram. Tarixi kökləri bu qədər zəngin olan bir xalq üçün yazıb-yaratmaq çox böyük səadətdir.

-Bildiyim qədər, roman üzərində işləyirsiniz. Bu haqda məlumat verə bilərsinizmi?

- Bəli, elədir. İnşallah, bu mənim ilk romanım olacaq. Adını hələ ki, deməyəcəm, çünki ondan öncə iki yeni şeir kitabımı nəşr etdirmək fikrim var. Hər ikisi tam hazırdır. Bunlardan biri vətənpərvərlik ruhunda yazılan növbəti şeir toplusu, digəri isə şair həmkarlarımla deyişmələr, qəzəllər və rübailərdir. Yalnız sonra romanımı oxucularımın ixtiyarına verəcəyəm. Mövzu real hadisələrə əsaslanıb. Sağalmaz xəstəliyi olan bir qızla evli bir yazıçının qəlb sızladan məhəbbət macərasıdır. Hələ ki, bu qədər...

“Həsrətə qarşı iki silahım var - qələmim və pianom”

-Vətən üçün çox darıxanda nə edirsiniz?

- Vətən üçün darıxmadığım vaxt olmur. Amma həsrət güc gələn zaman, piano çalıram. Çox yanğılı... İstər öz bəstələrim olsun, istər digər mahnılar...çalıb oxuyuram. İxtiyarsız gözlərimdən yaşlar axdığı da olur. Həsrətə qarşı iki silahım var - qələmim və pianom.

Bakım mənim!

Darıxmışam!

Bəs sən necəə Darıxmısan, əziz anamə

Axı, mən də sənin isti qucağında doğulmuşam,

mən də sənin övladınam.

Razı olma

küləyinə, yağışına həsrət olam.

Rəva bilmə

torpağına, günəşinə həsrət olam.

Sənin üçün bir olmalı övladların -

Sən anasan!

İstəyirəm mənimçün də az da olsa darıxasan.

İstəyirəm nəvazişlə öz qoynuna çağırasan..

Səncə, bütün əzablara dözə bilən canammı mənə

Gərək elə qürbətlərin soyuğunda donammı mən,

həsrətinin alovunda yanammı mənə

Səslə məni, Bakım mənim!

İsit məni üşüyəndə,

ikinci bir nəfəsim ol,

bu dolanbac yollarda mən

yorulanda, tövşüyəndə.

Məlhəm eylə

ürəyimin “Vətən” adlı yarasına!

Qoy, küləyin sığal çəksin

saçlarımın həsrətindən dən-dən olmuş sırasına.

Çağır məni, əziz Bakım!

Əziz anam!

Axı, mən də sənin isti qucağında doğulmuşam!

Mən də sənin övladınam!

- Ötən ay Çanaqqalada dəniz zəfəri bayramında iştirak etmisiniz. Türkiyə Şeir ailəsi Mədəniyyət və Ədəbiyyat Akademiyasının diplomu ilə təltif olunmusunuz. Bildiyimiz qədər, bu, sizin birinci mükafatınız deyil.

- Mart ayında, 18 mart dəniz zəfəri günü ilə əlaqədar tədbirlərdə iştirak etmək üçün Akademiyadan dəvət aldım. Öncə İstanbulda, sonra isə Çanaqqalada oldum. Möhtəşəm tədbirlərdə iştirak etmək mənə də nəsib oldu. Türk xalqının Vətən sevgisi onsuz da dillər əzbəridir, lakin bunun canlı şahidi olmaq bir başqadır. Böyükdən kiçiyə hər kəsin zəfər gününü necə böyük həvəs və ehtiramla qeyd etməsi insanın qəlbinə sirayət edir. Türk olduğunla qürur duyursan. Bu, mənim Türk ədəbiyyatı ilə bağlı keçirilən tədbirlərdə aldığım ikinci diplom idi. İlk diploma 2011-ci ilin sonlarında “Səni düşünürəm” adlı kitabıma görə layiq görülmüşdüm. Bunlar məni çox sevindirir, amma sevincimin səbəbi yalnız uğurlarım deyil, uğurlarımla Azərbaycan qadınının, Türk qadınının adını yüksək tutmaq istəyim, xalqımın adını qərib ellərdə yaşatmaq istəyimdir. Xalqım böyük xalqdır, biz də harada oluruq olaq, onun adına layiq olmalıyıq.

Nərmin MURADOVA

Afaq Şıxlı 1969-cu ildə Bakı şəhərində anadan olub. Orta təhsilini Bakı şəhəri 12 saylı orta məktəbdə alıb, 1984-cü ildə həmin məktəbi qızıl medalla başa vurduqdan sonra Azərbaycan Tibb İnstitutunun müalicə-profilaktika fakültəsinə daxil olub və 1990-cı ildə təhsilini tamamlayıb. Hazırda Rusiya Federasiyasının Moskva şəhərində yaşayan Afaq xanım ailəlidir, iki övladı var. Həkimlikdən əlavə, musiqi, rəssamlıq və psixologiya ilə məşğul olur. 4 kitab müəllifi olan Afaq Şıxlı çoxsaylı şeirlərin, hekayələrin, nəğmələrin müəllifidir. Kitablarının adı da rəngarəng və maraqlıdır: “Qəlbimin dedikləri”, “Sevərsənmi”, “Məndən uzaqda”, “Səni düşünürəm”. A.Şıxlı Şairələr Məclisinin, Rusiya “Şəhriyar” Ədəbi Mədəni Cəmiyyətinin və Beynəlxalq Yazıçılar və Publisistlər Assosiasiyasının üzvüdür.

“...soyuğu bitməyən, baharını gözləməklə gəlməyən, günəşə həsrət olduğumuz bir qürbət”

Paritet.-2012.-19-20 aprel.- S.13.