“Yeni İttifaqın ən vacib işi kinomuzun inkişafı üçün işlək mexanizm yaratmaqdır”

Müşfiq Hətəmov : “Bu gün Azərbaycan kinosunun problemini və həlli yollarını sənətkarlardan çox prodüserlər yaxşı bilirlər”

Arayış : Müşfiq Hətəmov 6 may 1969-cu ildə anadan olub. 1986-cı ildə M.Əliyev adına Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunun dram və kino aktyoru fakültəsinə daxil olub. 1992-2002-ci illərdə Əhməd Cavad adına Bakı Mədəni Maarif Texnikumunda gənc nəslə rejissor və aktyor sənətini tədris edib. 2000-ci ildə təsis etdiyi “MM” MMC-də 100-ə yaxın konsert və televiziya proqramlarının, reklam kampaniyalarının rəhbəri, 12 video-filmin prodüseri, bir çox televiziya layihələrinin müəllifi olub. 2002-ci ildən 2006-ci ilə qədər Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin Kinematoqrafiya şöbəsində inspektor, 2006-cı ildən Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin Kinematoqrafiya şöbəsində filmlərin dövlət reyestri sektorunun müdiri, 2010-cu ildən isə Kinematoqrafiya şöbəsinin müdir müavini vəzifəsində çalışıb. 2011-ci ilin dekabr ayından C.Cabbarlı adına “Azərbaycanfilm” kinostudiyasına rəhbərlik edir.

- Siz yeni yaradılan Azərbaycan Respublikası Kinematoqrafçılar İttifaqının təşəbbüs qrupunun və idarə heyətinin üzvüsünüz. Yeni yaradılan İttifaqı necə qiymətləndirirsiniz? Bu İttifaqın kinonun gələcək inkişafında nə kimi xidmətləri olacaq?

- Bilirsiniz, bu, demokratik bir cəmiyyətdir. Təbii olaraq vaxtilə kinoya görə birləşən insanlar bu gün kinoya görə də ayrıldılar. Bu adamların baxışları başqadır, onlar kinonun inkişafında daha da radikal addımlar atmağa hazır olan, praktiki iş görmək istəyən adamlardır. Bu İttifaqda gənc, orta, yaşlı nəslin nümayəndələri var ki, onlar da Azərbaycan kino tarixində böyük xidmətləri olan insanlardır. Soruşa bilərsiniz ki, “Niyə məhz Şəfiqə xanım İttifaqın sədri oldu?” Bilirsiniz, sənətdə belə bir fikir var. O insan sənətinə xəyanət edibmi? O insan sənətini ucuzlaşdırıbmı? Şəfiqə xanım Azərbaycanda azsaylı sənətkarlardandır ki, heç zaman öz sənətinə xəyanət etməyib. Məhz buna görə də biz Şəfiqə xanımı seçdik və inanıram ki, həqiqətən, doğru qərar vermişik. Əvvəllər deyirdilər ki, kino üçün maliyyə yoxdur, kinoya qayğı yoxdur, amma bu gün isə dövlət deyir, mən sənə maliyyə verirəm, bəs sən mənə hansı nəticəni təqdim edirsən? Buna cavab olaraq məhz bu İttifaq yarandı. Bu baxımdan biz- peşəkarlar, düzdür, mən özümü o böyük sənətkarların yanında peşəkar saymıram, amma bir prodüser kimi deyə bilərəm ki, peşəkarlar artıq öz fikirlərini deyə biləcək. Təkcə, bir ittifaq deyil, beş-altı ittifaq da yaransa, bu yalnız təqdirəlayiq hal olar. İnsanlar öz sərbəst fikirlərini deyər və təşkilatlanarlar ki - bu da onların konstitusiya ilə müəyyən olunan hüququdur. Bu, özü bir rəqabət deməkdir.

- Alternativ adla bağlı nə deyə bilərsiniz?

- Bu insanlar özləri ənənəvi İttifaqı yaradan insanlardan biri olub. Məncə, burada belə bir ciddi problem yoxdur. Qeyri-peşəkar adamlar bu adda İttifaq yaradıb və ondan istifadə etsəydi, bu o zaman ciddi problem ola bilərdi. Amma indi yaranan İttifaqın idarə heyətində təmsil olunanlar kinoda öz sözlərini demiş insanlardır. Əsas odur ki, iki İttifaq arasında da yaradıcı rəqabət olacaq.

“Əgər biz bunu edə bilsək, Azərbaycan dünya kinosunda tanınmış, qəbul edilmiş bir məkana çevriləcək”

- İttifaqın kinomuza töhfəsi nə olacaq?

- İttifaqın ən vacib işi Azərbaycan kinosunun inkişafı üçün işlək mexanizm yaratmaqdır. Bu mənim həm də “Azərbaycanfilm” kinostudiyasının və Prodüserlər Gildiyasının rəhbəri kimi də ilk işlərimdən biridir. Bundan başqa, Azərbaycan kinosunu dünya kinosuna inteqrasiya etmək, Azərbaycan kino üslubunu dünyaya çatdırmaq və müştərək layihələr hazırlamaq da qarşıya qoyulan vəzifələrdəndir. Qeyd edim ki, kadr hazırlığı məsələsi də önəmlidir. Bu gün Azərbaycana film çəkmək üçün gəlmək istəyən çoxlu qüvvələr var. Ancaq biz onları qarşılaya, onların tələblərinə cavab verə bilmirik. Əgər biz o xidmətləri qura bilsək, Azərbaycana böyük sərmayələr gələ bilər. Çünki Azərbaycan məkan, təbiət etibarı ilə pavilyona bənzəyir.

- Bizə əsas nə mane olur?

- Texniki bazamız yaxşılaşdırılmalıdır. Bilirsiniz ki, cənab Prezident tərəfindən kinonun inkişafına aid dövlət proqramı imzalanıb. Və bundan irəli gələrək proqramın həyata keçirilməsi üçün işlər görmək və texniki bazamızı, kadr hazırlığımızı, müasir dövrün tələblərinə uyğun olaraq kinostudiyanın statusunun formalaşdırılması, özəl şirkətlərin bizimlə müştərək işlər görməyini təmin etmək lazımdır. Bizdə çox gözəl studiyalar var ki, onlara təkan vermək lazımdır. Və inandırıram ki, əgər biz bunu edə bilsək, Azərbaycan dünya kinosunda tanınmış, qəbul edilmiş bir məkana çevriləcək. Amma bunu düzgün istifadə etmək üçün çox böyük zəhmət tələb olunur. İttifaqın da qarşıdakı işləri bunlar olacaq.

- İttifaq kadr məsələsinin həlli istiqamətində hansı təşəbbüslə çıxış edəcək?

- İttifaq layihələr verə biləcək. Mən təklif edirəm ki, biz elə qanun layihəsi hazırlayaq ki, xaricilərə bütün şəraitlər yaradılsın, yalnız bir şərt olsun ki, film çəkilişində 40 faiz yerli kadrlar çalışsın. İran kinosu məhz bu kursla inkişaf etdi.

- Gənclərə nə kimi şərait yaradılacaq?

- Bilirsiniz ki, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin həyata keçirdiyi çoxsaylı layihələrin hesabına son beş ildə kinoya yeni nəsil gəldi. Bu uşaqlar potensialları olduğunu sübuta yetirdilər. Əlbəttə ki, İttifaq tərəfindən proqram işlənməlidir. Başqa Gildiyalar, təşkilatlarla əməkdaşlıq edilməlidir. Artıq kinonun inkişafına dair dövlət proqramında bu nəzərdə tutulur. Ancaq bunun həyata keçirilmə mexanizmini tapmaq lazımdır. Biz onun bütün detallarını bilirik və həll etməliyik.

- İttifaqın yer problemi həll olundumu?

- Yaxın günlərdə həll olunacaq. Hələlik, “Nizami” Kino Mərkəzində görüşüb, müzakirələr aparırıq.

- İttifaqa üzvlük necə həyata keçiriləcək?

- Çox sadə qaydada. Kinoda xidmətləri olan insanlar bu İttifaqa üzv ola bilərlər.

“Azərbaycanfilm”in direktoru yerli filmləri görmək istəyənlərə xoş xəbər verir

- Yerli filmlərin nümayişi baxımından həm İttifaq, həm rəhbəri olduğunuz kinostudiyada hansı işlər görülür?

- Sentyabr ayından etibarən “Azərbaycanfilm”in son beş ildə çəkdiyi filmlərinin “Nizami” Kino Mərkəzində nümayişi təşkil ediləcək. “Nizami” ilə paralel olaraq, başqa kinoteatrlarda da reklamı həyata keçirməyə başlayacağıq. Gələcəkdə çalışacağıq ki, filmin çəkiliş boyu reklam işləri ilə məşğul olaq. Bu həmin film haqda əhalinin məlumatlı olmasını təmin edəcək. Dünya praktikasında film çəkiləndən sonra onu reklam etmək o qədər də qəbul edilmiş hal deyil.

- Bu yaxınlarda siz Prodüserlər Gildiyasının yaradılmasını elan etdiniz. Bu barədə nə deyə bilərsiniz?

- Sovet İttifaqı dağılandan sonra bu istiqamətdə yaradılan yeni qurumdur. Prokatın, kinoteatrların işləməməsi Azərbaycan prodüser məktəbinə çox böyük zərbə vurdu. Şükürlər olsun ki, bu problem artıq aradan götürülür. Dünyada kinonun inkişafı əsasən prodüserlərin üzərindədir. Onlar həm yaradıcılıq, həm istehsalat, maliyyə sahəsini özündə birləşdirə bilən şəxslərdir. Bu gün Azərbaycan kinosunun problemini və həlli yollarını sənətkarlardan çox prodüserlər bilirlər. Ona görə ki, onlar film istehsal edəndə qanunlarda olan bəzi boşluqları, bütün texniki vəsaiti, kadr problemlərini daha yaxından hiss edirlər. Biz heç bir şey kəşf etməli deyilik. Prodüserlər Gildiyasını yaratmaqda əsas məqsədimiz bu insanların özlərində hiss etdikləri problemləri həll etməyin yollarını tapaq. Bu gün bizim prodüserlərimiz var, kinoya vəsait də ayırırlar. Amma gördükləri işdən stimul almırlar.

- Necə alsınlar? Kinoteatr və prokatın vəziyyəti hamıya məlumdur.

- Amma sizə deyim ki, vaxtilə Azərbaycanda kassa gəliri gətirən filmlər çəkilib. Onları film adlandırıb-adlandırmamaq isə başqa söhbətin mövzusudur. Bu gün prodüser cəmiyyətin psixoloji dəyişikliyini hiss etməlidir. Əgər o bunu öncədən hiss etmirsə, demək, ondan bir fayda olmaz. Prodüser cəmiyyətin psixoloji, mənəvi tələbini bilməli, kinonun estetikasına xəyanət etmədən tamaşaçının tələbatını ödəməlidir. Hazırda kinonun Azərbaycan dövlətçiliyinin təbliğatında rolu əvəzsizdir. İncəsənətin heç bir digər sahəsi dövlətçiliyin təbliğində bu qədər rol oynaya bilməz. Kino bir sənətdir və burada insan psixologiyasına təsir daha güclüdür.

“Nə vaxtsa tamaşaçı aldadılıb”

- Bildiyim qədər, siz özünüz də yerli filmlərin yayım işini həyata keçirmisiniz.

- Hələ ondan əvvəl mən Bakı Mədəni Maarif Texnikumunda rejissor və aktyor sənətindən dərs deyirdim. 1997-ci ildə başa düşürdüm ki, bu işlə dolanmaq çətindir. Bir tərəfdən də kinodan ayrılmaq istəmirdim. Sonra mən Rusiya şirkətləri ilə əlaqələr yaradırdım. Bu əlaqələr hərdən alınırdı, hərdən yox. Mən təklif edirdim ki, “Məhəllə” tipli kommersiya filmlərinin olması bizə lazımdır. Ondan başlaya-başlaya yüksək film çəkməliyik. Bu faktı müsahibələrimdə dəfələrlə qeyd etmişəm, 1993-94-cü illərdə ruslar hind filmlərinin ssenarisini götürür, adlarını dəyişir, hadisələri Rusiyaya uyğunlaşdırıb ucuz filmlər istehsal edirdilər. Və özlərinə haqq qazandıraraq deyirdilər ki, “Biz bunu çəkə-çəkə yaxşı filmə doğru getməliyik. Film özü pul qazanmalıdır”. İndi biz çalışmalıyıq ki, “Azərbaycanfilm” çəkdiyi filmlərin hesabına gəlir əldə etsin. Buna imkanımız da var. Təmir işlərini başa çatdırandan sonra tam gücümüzü səfərbər edəcəyik.

- Məncə, filmlərin reklam işləri lazımi səviyyədə qurulsa, nəticə əldə etmək çətin olmaz.

- Burada başqa məsələ də var. Bu gün bəzi mədəniyyət ocaqlarımız çox gözəl təmir olunub, var gücü ilə də işləyir, amma tamaşaçı yoxdur. Bu o deməkdir ki, nə vaxtsa tamaşaçı aldadılıb. Tamaşaçını aldatmaq olmaz. Bu gün “Azərbaycancanfilm”də çox gözəl filmlər çəkilir. İnanıram ki, Elxan Cəfərovun “Dolu” filmi Qarabağa aid fərqli bir film olacaq. Bilirsiniz, istedadlı olmaq peşəkar olmaq deyil. Bizim çox istedadlı gənclərimiz var, amma onların bəzilərinin peşə problemi var. Aktyor sənətini bilmək, aktyorlarla işləmək böyük bir məktəbdir. Bunu bilmədən rejissorlar aktyorlarla işləyə bilməzlər. İşləsələr də, uğurlu nəticə olmur. Biz bunu tədricən həll etməliyik.

Nərmin MURADOVA

Paritet.-2012.-30 iyun-2 iyul.-S.10.