Gənc rəssamın sirli aləminə kiçik səyahət

“Mən və dörd divar, bir də qaranlıq və soyuq otaq”

Gənc rəssam Vüsal Rahimlə tanışlığımızdan təxminən bir il keçir. Tanış olduğumuz ilk gündən onun fərqli bir dünyası olduğunu anlamışdım. Xaraktercə səmimi, həmişə gülərüz, həyat dolu olan gənc rəssamın emalatxanasında ilk dəfə olarkən çox təəccüblənmişdim. Onun dəsti-xətti, özünəxas üslubu gördüyüm gənc rəssamlardan çox seçilirdi. Heç unutmaram, gördüyüm ilk əsəri erotik səpkidə işlənmiş intim süjetləri özündə əks etdirən rəsmlər toplusu olmuşdu. Belə mövzulara dəfələrlə rast gəlməyimə baxmayaraq, Vüsalın yaradıcılığında bu mövzu ayrı bir formada qarşıma çıxdı. Onun əsərlərini nəzərdən keçirərkən gözlərimiz önündə yeni bir dünya açılır. O, öz yaradıcılığı ilə bizi başqa bir aləmə, tanımadığımız başqa bir dünyaya aparır. Bu aləmdə rəssam öz rənglərinin dili ilə bizimlə danışır. Sevinc, qorxu, təlaş və ehtirasla kətana köçürülən əsər beynimizdə qısa bir şok yaradaraq qəlbimizə enir, sonra hər şey dəyişir və doğmalaşır. Gözlərimizdəki qaranlıq pərdə qalxır, əvvəlcə bizə anlaşılmaz gələn gerçək həyati obrazlar bir anlıq gözlərimiz qarşısında metamarfoza uğrayır, görkəmi və şəkli dəyişmiş fiqurlar isə dərin mənaları ilə bizi dünya həqiqətlərinə dəyişik bir bucaqdan baxmağa vadar edir. Vüsal Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Akademiyasında təhsil aldığı müddətdə özünü müxtəlif üslublarda sınamış və hələ də yeni-yeni eksperimentlər aparmaqda davam edir, daim yeniliklər axtarışındadır. Tanışlığımızdan bu günə kimi heç nə dəyişməyib, Vüsal hələ də məni heyrətləndirməyi bacarır. Durmadan yeni mövzular üzərində ağlasığmaz biçimdə əsərlər yaradır.

Yaradıcılığının ilk mərhələsində hələ Akademiyada təhsil aldığı müddətdə “Yuxu” silsiləsi adlı rəsm əsərləri işləyir. Bu silsilə akvarellə işlənmiş, bir-birindən fərqli yeddi rəsmdən ibarətdir. Rəsmlərə verilən başlıq mövzunu anlamağa bizə kömək olur. Bir neçəsini nəzərdən keçirmək istəyirəm.“Onlar bir bədəndə birləşdilər, bir bədəndə qovuşdular. Çünki bir bədəndə yaradılmışdılar” və ya “İnsanların içini görmək mənim ən böyük özəlliyimdi, bəlkə də özünün bilmədiyi gərçəyi mən görürəm”. Bu silsilədə gənc rəssamın həyatda yaşadığı hadisələrə qarşı emosional münasibəti, subyektiv yanaşması ifadə olunub. Təsvir olunmuş fiqurlar dağınıq kompozisiyada, statik formada işlənmiş olsa da, obrazlardakı gərginlik, daxili aləmə qapanma, həyat mübarizəsi, gerçəklik axtarışı asanlıqla duyulur. "Yuxu" silsiləsinə daxil olan “Mən və dörd divar, bir də qaranlıq və soyuq otaq” əsəri diqqətimi xüsusilə çəkdi. Əsərdə tənhalıqdan əzab çəkən obrazın ümidsiz və məyus halda başını aşağıya əyməsini, dörd divarla əhatələnmiş soyuq otaqda təsəlli axtarışını görürük. Rəssam bu təsvirdə özünün tənhalıqdan necə əzab çəkdiyini, yalqızlıqdan yorulduğunu fırça və qələmin köməyi ilə izləyiciyə çatdırmağa çalışıb.

Onun diplom işi üzərində böyük həvəslə çalışmasını bugünkü kimi xatırlayıram. Diplom işinin mövzusu Azərbaycanın milli dəyərlərindən olan “Koroğlu” operası idi. Bu mövzunun Vüsal üçün çox dəyərli xatirəsi var idi. Qəbul imtahanlarında bu mövzuya çəkdiyi eskizlə uğur qazanaraq Akademiyaya daxil ola bilmişdi. Ona diplom üçün verilmiş emalatxanada ilk sərbəst yaradıcılıq fəaliyyətinə də başlayır. O, qısa müddətə altı diplom eskizi və müxtəlif mövzuda işlənmiş yeddi əsər yaradır. Böyük nailiyyətlə 2011-ci ildə Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Akademiyasının Teatr Dekor fakültəsindən məzun olur. Qeyd etdiyim kimi, diplom mövzusu üzərində çalışarkən sərbəst yaradıcılığa da başlayır. Həmin işlərdən “Getmək”, “İdeal ailə”, “Qəfəsdəki yumaq”, “Mənim Madonnam”, “İnikas” əsərləri günümüzün çağdaş problemlərindən bəhs edir. Bu işlərdə daha çox tənha qalmış insanın əzabları, daxili sarsıntıları, amansız və təhlükələrlə dolu dünyada tək qalmış obrazın acizliyinin tərənnümünü görmək olar. ”İdeal ailə” və “Getmək” əsərlərinin süjetində parçalanmaqda olan ailə mənzərəsi canlanır. Kinayə xarakterli “İdeal ailə” əsəri obrazların daxili fırtınasını özündə əks etdirən ailə dramını yada salır. Kompozisiya üç fiqurdan ibarət olsa da, əsas qəhrəmanlar zəncirlənmiş qadın və kişi obrazıdır. Artıq ailəni bir-birinə bağlayan bütün bağlar uzun zamandır ki, qopub. Onlar həyat yoldaşı yox, sadəcə bir-birinə yad olan köhnə tanışlardır. Günahsız günahkar isə arxa fonda təsvir olunmuş uşaqdır. Əsərdə obrazların yerləşdirilmə forması, soyuq rəng koloriti təsvirdəki ailə faciəsini daha da qüvvətləndirir. “Getmək” əsəri mövzunun ikinci hissəsini açıqlayır. Tam qəti qərarla hər şeyi arxada qoyub yeni həyata başlamaq arzusunda olan kişi obrazını ön planda irəliyə doğru hərəkətdə görürük. Qapı önündə yeni həyat astanasında olan kişinin siması iki hissəyə bölünüb. Bir üzü yeni ümidlərlə gələcəyə doğru, digər üzü isə keçmişinə - qadına doğru yönəlib. Qırmızı rəngə boyanmış qadın fiquru heç bir işə yaramayan, yararsız bir əşyanı xatırladır. Günümüzdə də belə qadınlara az rast gəlinmir. Özlərini layiqincə qiymətləndirməyən, sevgini daim başqalarında axtaran qadınlar ömür boyu özlərini tənhalıq və qarşılıqsız sevginin köləsinə çevirirlər. Gənc rəssam da bu amilləri nəzərə alaraq qadını cansız maketi xatırladan formada təsvir edib. Əsər öz kəskin ekspessiyası, gərgin rəng koloriti ilə izləyicidə emosional duyğular oyadır. Yaradıcılığının sonrakı mərhələsində daha azad kompozisiyalara müraciət edərək yeni mövzular üzərində işləyir. Müxtəlif qaynaqlardan yararlanaraq fərqli əsərlər yaradır. “Veneralar”, “Qara qadınlar”, “Vücud”, “Qırmızı stul” bu dövrün məhsullarıdır. Qarışıq texnikada işlənmiş “Veneralar” silsiləsinin mövzusu qayaüstü petroqliflərdən götürülüb. Ana tanrısı olan Veneralar bolluğun, məhsuldarlığın rəmzi kimi çıxış edir. Bu qadınlar daha çox müstəqilliyi, gücü simvolizə etməklə, müasir günümüzdə müxtəlif sənətə yiyələnmiş, öz peşəsində böyük nailiyyətlər əldə edən qadınların prototipi kimi düşünülüb.

“Qara qadınlar” silsiləsi isə sərbəst işlənmə tərzi ilə seçilir. Silsilə primitiv tərzdə işlənmiş, qeyri-real təsvirlərdən ibarətdir. Vüsalla söhbətlərimizin birində bu qadınları niyə məhz bu formada çəkdiyini soruşdum. Cavabında dedi: "Belə qadınlar bütün ömürlərini - övladlarına, həyat yoldaşına, yaxınlarına həsr edən ana obrazlarıdır ki, heç vaxt özlərini düşünmürlər. Öz sosial həyatı olmayan, başqaları üçün yaşayan qadınlardır. Onların hər birinin daxilində böyük arzuları, istəkləri olsa da, bu arzuları doğmalarının xoşbəxtliyinə qurban verirlər. Ana övladını xoşbəxt görməyi arzulayır, “təki o xoşbəxt olsun, mən olmasam da olar” deyə düşünür”.

Bu məhsuldar dövrdə Vüsal, həmçinin, “Qaranlıqlar çiçəyi” serialında bir müddət quruluşçu rəssam kimi fəaliyyət göstərib. Bundan əlavə o, Şıxəli Qurbanov adına Azərbaycan Dövlət Musiqili Komediya Teatrının dəvətilə Molyerin “Skapenin kələkləri” adlı tamaşanın quruluşçu rəssamı kimi hal-hazırda fəaliyyət göstərir. Mən əminliklə deyə bilərəm ki, günümüzdə durmadan dəyişən incəsənətin nəbzini tuta bilən Vüsal gələcəkdə yaradıcılığı ilə özündən çox söz açacaq. Onun yaradıcılığı günü-gündən daha da zənginləşəcək, böyük kütlənin marağını özünə çəkəcək. Vüsalın sənətinə olan sevgi və bağlılığı qarşısına çıxacaq bütün maneələri asanlıqla qaldırmağa kömək olacaq. Mən də bu yolda ona böyük nailiyyətlər qazanmağı arzulayıram. Yolun açıq olsun!

Mənsurə MƏMMƏDLİYEVA

Paritet.-2012.-28-29 iyun.-S.14.