““Diaspor” dediyimiz anlayış birləşdirici ünsür olmalıdır”

Zamiq Məmmədli: “Çexiya dövləti, rəsmi olaraq Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıyır, lakin ictimaiyyət arasında erməni təbliğatı üstünlük təşkil edir”

Praqa Universitetinin əməkdaşı, politoloq Zamiq Məmmədli bəzi diaspor nümayəndələrimizdən fərqli olaraq, müsahibə almaq istəyimizi çox sevərək qəbul etdi. Lakin bir şərt irəli sürdü ki, fikirlərini ixtisar etməyəcəyik. Biz də onun bu istəyini qəbul edərək, müsahibəni aldıq. Qeyd edək ki, Z.Məmmədli Bakı Dövlət Universitetini bitirib. Hal-hazırda Çexiyanın paytaxtı Praqada yaşayır, Çexiya vətəndaşıdır. İxtisasını Siyasi və Regional Coğrafiya üzərində qurub. O, Çexiyanın ən güclü partiyası olan Çexiya Sosial-Demokrat Partiyasında (CSSD) çalışıb və Avropa sosial-demokrat hərəkatının fəal üzvüdür. Həm də müsahibimiz Avropa və dünyadakı gənclərimizin şəbəkələşməsində böyük rolu olmuş FACE-nin (Azərbaycanlı Vətəndaşların Avropa Forumu) Çexiyadakı fəallarındandır. Elə, ilk sualımız da FACE ilə bağlı oldu.

-Artıq, FACE Avropanın müxtəlif mərkəz şəhərlərində forumlar təşkil edib. Bəs, FACE-nin Praqada növbəti forumunun keçirilməsi nə dərəcədə mümkündür? Və ya FACE-nin Çexiya parlamentində, eləcə də digər vacib rəsmi orqanlarda görüşlərini təşkil etmək mümkündürmü?

- FACE çox gənc təşkilatdır, FACE Avropada yaşayan azərbaycanlıları birləşdirən yeganə müstəqil qurumdur. FACE-də yaş məhdudiyyəti yoxdur, amma bir neçə il ərzində Avropanın müxtəlif ölkələrində yaşayan və təhsil alan intellektual gəncləri öz ətrafında birləşdirməyə nail olub. Öz-özlüyündə belə bir qurumun formalaşması gələcəyi olan çox perspektivli və çox uğurlu bir proyektdir. FACE İdarə Heyətinin sədri, doktor Qurban Ələkbərovun təşkilatçılığı ilə Berlindəki rəsmi forum çox uğurlu və maraqlı keçdi, orada Almaniyanın Ombudsmanı və Almaniya parlamentinin deputatları iştirak edirdilər. Biz öz şəxsi təşəbbüsümüz ilə bir neçə ay öncə FACE-nin Praqada qeyri-rəsmi görüşünü keçirmişik və mən ümid edirəm ki, İdarə Heyəti tərəfindən Praqada rəsmi görüşün keçirilməsi haqda qərar çıxarıldığı təqdirdə, Çexiyanın rəsmi orqanları və parlament üzvləri ilə də görüşlərin keçirilməsi mümkündür, burada heç bir problem görmürəm.

-Erməni terrorizminin Çexiyada ifşa edilməsi, Azərbaycan həqiqətlərinin Çexiyada təbliğ olunmasında ermənilər qarşınıza maneələr çıxarmırlar ki?

- Əlbəttə, Dağlıq Qarabağ problemi harada yaşamasından asılı olmayaraq, hər bir azərbaycanlının bir nömrəli problemidir. Biz bütün görüşlərimizdə bu haqda avropalılara geniş məlumat veririk. Bir neçə dəfə erməni lobbisinə işləyənlərin Xocalı faciəsi ilə əlaqədar təşkil olunmuş tədbirdə təxribat törətməyə cəhdləri olub, amma qarşısını almışıq.

- Ümumiyyətlə, Ermənistanın işğalçı dövlət olmasına çexiyalılar nə dərəcədə inandırıbsınız? Bu baxımdan Siz və ya diasporumuz hansısa addımlar atıbsınızmı?

- Bilirsiniz ki, Çexiya dövləti, rəsmi olaraq Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanıyır, lakin ictimaiyyət arasında erməni təbliğatı üstünlük təşkil edir. Onlarda olan məlumat birtərəflidir və qeyri-obyektivdir. Çexiya hökuməti ilə Ermənistan arasında imzalanmış hərbi müqaviləyə əsasən, erməni hərbiçiləri Çexiyanın Vişkov hərbi bazasında təlimlər keçirlər, buna mən, şəxsən məktubla etiraz etmişəm, amma bu iş Azərbaycanın rəsmi orqanları, eləcə də səfirlik və Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi səviyyəsində həll olunası bir məsələdir. Bu çox ciddi problemdir. Azərbaycan hökumətinin bundan xəbəri varmı, deyə bilmərəm.

-Lobbiçilik baxımından Siz öz işinizdə hansı metodlara üstünlük verirsiniz?

- Mən Azərbaycan hüdudlarından kənarda yaşayan hər bir soydaşıma yaşadığı ölkədə o dövlətin vətəndaşı olmaq və ictimai-siyasi proseslərdə aktiv iştirak etməyi tövsiyə edərdim. Baxın, mən Çexiyada 8 il iqtidarda olan, parlament və bələdiyyə seçkilərini udan, Avropa Parlamentində və senatda ən çox səs qazanan 130 illik bir partiyanın gənclər təşkilatının xarici əlaqələr üzrə katibi işləmişəm, Avropadakı bir çox beynəlxalq tədbirlərdə Çexiyanı təmsil etmişəm və məqsədim ictimai-siyasi fəaliyyətimi özünüidarəetmə və parlament səviyyəsində qurmaqdır. Biz, beləliklə, Avropada öz səsimizi eşitdirə bilərik. Biz, necə ki, yaşadığımız ölkələrdə səsvermə hüququ da daxil, digər siyasi hüquqlara sahib olacağıq, o zaman bizimlə hesablaşacaqlar. Baxın, bu gün Fransada yaşayan 500 min erməni əsilli vətəndaşın səsini qazanmaq üçün Sarkozi hansı iyrənc yollara əl atır, amma o ölkədə 550 mindən çox türk və azərbaycanlı yaşayır. Amma fərq ondadır ki, orada yaşayanların əksəriyyəti siyasi hüquqlara malik deyil, bir çoxları çalışma və ya oturum izni alıb kifayətləniblər, amma vətəndaş olmaq lazımdır, seçib-seçilmək hüququna malik tam hüquqlu vətəndaş! Vətəndaşla Avropada hər kəs hesablaşır.

- Yeri gəlmişkən, sizcə, Fransada qondarma erməni soyqırımı məsələsi nə məqsədilə gündəmə gətirilmişdi?

- Fransa parlamentinin “inkar qanunu” əvvəldən söz və ifadə azadlığına qarşı yönəlmiş mürtəce bir akt idi. Hamıya məlumdur ki, bu, Sarkozi hakimiyyətinin, yaxınlaşan prezident seçkilərində sosialistlərin namizədinə açıq-aydın uduzmaq təhlükəsi ilə qarşılaşdığı üçün on minlərlə erməni əsilli Fransa vətəndaşının səsini qazanmaq ümidi ilə atılan çarəsizlik addımı idi. Amma Fransa Senatında sosialistlərin imzası ilə bu qanun Konstitusiya Məhkəməsinə verildi və Konstitusiya Şurası bu qanunu insan hüquq və azadlıqlarının məhdudlaşdırılması kimi dəyərləndirdi və ləğv etdi. Bu, təkcə sosialistlərin deyil, bütün azad düşünən, demokratiya və ifadə azadlığının keşiyində duran insanların qələbəsi, bir sözlə, məntiqin qələbəsi idi. Bu gün Sarkozi istəsə belə, ikinci dəfə bu qanun layihəsi öz təsdiqini tapmayacaq. Çünki, ikinci qanun layihəsinin qəbulu prezident seçkilərinə qədər çatdırılmayacaq və əgər qəbul olunsa belə, yenə sosialist senatorların müqaviməti ilə rastlaşacaq. Hesab edirəm ki, öz ekstremist mövqeyi ilə artıq nüfuzdan düşən, seçkilərdə öz xalqının deyil, erməni lobbi təşkilatlarının puluna və gücünə güvənən Sarkozi, yaxınlaşan prezident seçkilərində tam məğlubiyyətə uğrayacaq.

- Bu il Bakıda keçiriləcək “Avroviziya-2012”nin əhəmiyyəti Çexiyadan necə görünür?

- “Avroviziya” kimi möhtəşəm bir musiqi yarışmasında Azərbaycan təmsilçilərinin qalib gəlməsi, əlbəttə ki, böyük uğurdur. Yarışmanın, ilk növbədə əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, Azərbaycanı Avropaya və dünyaya yaxından tanıdacaq. Təəssüf ki, Avropada Azərbaycan haqqında məlumatlı insanların sayı çox azdır. Bildiyimiz kimi, dünyanın bir çox aparıcı televiziya kanalları, artıq Azərbaycanla maraqlanmağa və ölkəmiz haqqında müxtəlif proqramlar yayımlamağa başlayıb.

Bakıda keçiriləcək bu beynəlxalq musiqi yarışması Azərbaycanı dünyaya hərtərəfli tanıdacaq. “Avroviziya-2012” Qərb ölkələrinin diqqətini ölkəmizə yönəldib, buna ancaq sevinmək lazımdır. Belə gözəl fürsətdən hamımız lazımınca istifadə etməyi bacarmalıyıq.

- Diasporumuz Çexiya mətbuatında çexcə Azərbaycanı tanıdan yazıların verilməsi işini necə aparır?

- Çexiyadakı rəsmi diaspor təşkilatının işi çox yarıtmazdır. “Azərbaycan Evi” adlanan qeyri-müəyyən bir qurumun fəaliyyəti şübhələr doğurur. Əlbəttə ki, oradakıların nə işlə məşğul olduğu mənə və digərlərinə açıq-aydın məlumdur. Bu işi Azərbaycanın Çexiyadakı Səfirliyi bu yöndəki tədbirləri çox yüksək səviyyədə təşkil edir. Bu da şəxsən cənab səfir Tahir Tağızadənin yüksək professionallığının nəticəsidir. Baxmayaraq ki, mən səfirliyin tədbirlərinə artıq dəvət almıram, bu da Səfirliyin deyil, “Azərbaycan Evi” deyilən qeyri-müəyyən qurumdakı bəzi adamların bilərəkdən ayrı-seçkilik yaratmaq cəhdləridir. Bu işdə hamımız bir olmalıyıq və həmrəy olmalıyıq.

- Ümumiyyətlə, diasporumuzun təbliğat işindən razısınızmı? Sizcə, çatışmayan hansı cəhətlərimizdir?

- Qətiyyən razı deyiləm, Çexiyadakı rəsmi diaspor rəhbəri tamamilə bu işdən uzaqlaşdırılmalı və bu iş professionallara verilməlidir. Mən, şəxsən, həm konsulluğun, həm də səfirliyin fəaliyyətindən razıyam, amma onların əməkdaşlıq etdiyi diaspor cəmiyyəti tamamilə iş qabiliyyətini itirmiş, azərbaycanlılar arasında ayrı-seçkilik salan, şəxsi mənafelərini güdən adamlardan ibarətdir. Bu da dərhal həll edilməlidir. “Diaspor” dediyimiz anlayış birləşdirici ünsür olmalıdır, ayırıcı, intriqa yaradıcı, dağıdıcı deyil! Ümid edirəm ki, bu məsələ gecikmədən, tezliklə həllini tapacaq.

Fuad HÜSEYNZADƏ

Paritet.-2012.-10-12 mart.- S.5.