Vergi cinayətləri daha çox tikinti sektoru və pərakəndə satışda baş verir

Vergi Cinayətlərinin İbtidai Araşdırılması Departametində “Açıq qapı” günü keçirilib

“Azərbaycanda vergi cinayətləri törədərək mühakimə olunan şəxslər cəzalarının çəkdikdən sonra da daimi olaraq vergi orqanlarının xüsusi nəzarətində olurlar. Bugünə qədər baş verən vergi pozuntularının təcrübəsi göstərir ki, bəzi vətəndaşlar vergi cinayətlərinə bilməyərəkdən yol verirlərsə, bəzi şəxslərsə davamlı şəkildə vergidən yayınma ilə məşğul olur. Son illər ölkədə müxtəlif sahələrdə fəaliyyət göstərərək, qanunsuz əməliyyatlar aparmaqla vergidən yayınan şəbəkənin böyük hissəsi aşkarlanıb. Hazırda bu şəbəkənin bəzi üzvləri həbsədədir”.

“Bəzi şirkətlər qəsdən real olmayan aşağı məbləğlər deməklə tenderi udur və bu sifarişi başqa şirkətlərə satırlar”

Bu barədə noyabrın 22-də KİV nümayəndələrini vergi xidmətinin mühüm fəaliyyət istiqamətlərindən biri olan vergi hüquqpozmaları ilə mübarizə sahəsində aparılan işlərlə tanış etmək məqsədilə Vergilər Nazirliyi yanında Vergi Cinayətlərinin İbtidai Araşdırılması Departametində (VCİAD) keçirilən “Açıq qapı” günündə departamentin rəisi, 3-cü dərəcəli dövlət ədliyyə müşaviri Vidadi Məmmədov bildirib. Onun sözlərinə görə, təcrübə göstərir ki, bəzi şəxslər vergi cinayətləri törədərək cəza alsalar da, cəzalarının çəkdikdən sonra da eyni hərəkətləri etməkdə davam edirlər.

“Onların kartotekası bizdə hazırdır. Biz bilirik ki, bunlar potensial vergi cinayəti törədən şəxslərdir və bunlar yeni müəssisəni də o niyyətlə açırlar ki, vergidən yayınacaqlar. Həmin şəxslərin sahibkarlıqla məşğul olmasına qadağa qoymaq olmaz, bu onların hüququdur, amma belə halların qarşısını almaq üçün onlar Departament tərəfindən xüsusi vergi nəzarətinə götürülür”-deyə departament rəisi qeyd edib.

V.Məmmədov bildirib ki, belə şəxslərin və onların yaratdığı şirkətlərin iqtisadi fəaliyyəti ciddi nəzarətdə olur: “Bundan başqa, belə şəxslərin yaratdığı şirkətlər dövlət orqanlarının tenderlərində iştirak edəndə Vergilər Nazirliyi yanında Vergi Cinayətlərinin İbtidai Araşdırılması Departamenti bu barədə həmin təşkilatlara xəbərdarlıq edir və həmin şirkətlərin təkliflərinin və onlara aid məlumatların daha ciddi araşdırılmasını tövsiyə edir. Çünki məlumatlar var ki, bəzi şirkətlər belə tenderlərdə qəsdən real olmayan aşağı məbləğlər deməklə tenderi udur və sonra bu sifarişi başqa şirkətlərə satırlar”.

“Azərbaycanda vergi cinayətləri törətməkdə təqsirli bilinən 29 nəfər beynəlxalq axtarışdadır”

Departament rəisi onu da qeyd edib ki, Azərbaycanda vergi cinayətləri törətməkdə təqsirli bilinən 29 nəfər barədə beynəlxalq axtarış elan olunub və həmin şəxslər İnterpolun xətti ilə axtarılır. Onun sözlərinə görə, vergi cinayətləri törədənlərin axtarışı ölkə daxilində uğurla aparılır ki, müxtəlif dövlət orqanları ilə əməkdaşlıq şəraitində həyata keçirilən axtarışlar nəticəsində ölkə daxilində belə şəxslərin hamısı tapılıb.

“Bugünə qədər departamentin həyata keçirdiyi işlər nəticəsində 108 milyon manat vəsaitin dövlət büdcəsinə ödənilməsi təmin edilib: Bunun 41,8 milyon manatı 2011-ci ildə, noyabrın 22-nə olan müddətdə isə 10 milyon manatdan artıq vəsait ödənilib. Ümumilikdə isə, hazırda araşdırılan vergi cinayətləri üzrə büdcədən yayındırılan məbləğ 180 milyon manat təşkil edir ki, dövlət büdcəsinin gəlirlər hissəsi ilə müqayisədə bu MDB ölkələri arasında ən aşağı göstəricidir”-deyə o, bildirib.

Daha sonra VCİAD haqqında məlumat verən V.Məmmədov bildirib ki, departamentin yaradılmasından 11 ildən artıq bir vaxt keçir. Departamentin VN-nin sistemində cinayətlərin ibtidai araşdırılmasını və əməliyyat-axtarış tədbirlərini həyata keçirən struktur olduğunu deyən V.Məmmədov qeyd edib ki, VCİAD-ın yaradılmasının ilk təşəbbüskarı ümummilli lider Heydər Əliyev olub.

“Ulu öndər Heydər Əliyev 2000-ci ildə prokurorluq orqanlarının rəhbər işçiləri ilə, habelə Vergi Məcəlləsinin layihəsinin müzakirəsi ilə əlaqədar keçirdiyi müşavirələrdəki çıxışlarında vergi hüquqpozmalarına və bu sahədə törədilən cinayətlərə qarşı mübarizənin aparılması üçün vergi orqanlarına əlavə səlahiyyətlərin verilməsinin zərurətə çevrildiyini vurğulamışdı. Məhz onun göstərişləri ilə 2000-ci ildə Vergilər Nazirliyinin tərkibində Hüquq-mühafizə orqanları ilə əlaqələndirmə Baş İdarəsi, sonra Vergi Cinayətlərinin İbtidai Araşdırılması İdarəsi, 2001-ci ilin iyun ayının 7-də isə Vergilər Nazirliyi yanında VCİAD Departamenti yaradılıb. Beləliklə də, həmin dövrdə VN-də hüquq-mühafizə orqanlarının səlahiyyətlərini həyata keçirən qurumun təməli qoyuldu, respublikanın hüquq-mühafizə orqanları ilə vergi orqanlarının işgüzar əlaqələndirmə sistemi yaradılıb. Belə ki, 2001-ci ilin yanvar ayının 1-dən qüvvəyə minmiş Vergi Məcəlləsinin 23-cü maddəsinə əsasən, vergi orqanlarına əməliyyat-axtarış fəaliyyətinin həyata keçirilməsi ilə bağlı müvafiq səlahiyyətlər verilib, sonralar departamentin səlahiyyətləri daha da genişləndirilib. Bu illər ərzində departament tərəfindən vergi cinayətlərinin vaxtında aşkar edilməsi və qarşısının alınması məqsədilə ciddi işlər həyata keçirilib”-deyə V.Məmmədov vurğulayıb.

“Son 11 ildə 108 milyon manata yaxın məbləğdə vergilər dövlət büdcəsinə ödətdirilib”

VCİAD-ın İstintaq idarəsinin rəis müavini Miri Bağırov 1990-cı illərdə ölkədəki vəziyyət və ümummili lider Heydər Əliyevin ölkə rəhbərliyinə gəlişindən sonra dövlət quruculuğu prosesində həyata keçirdiyi işlərdən danışıb. Bildirib ki, həmin dövrdə vergi orqanlarının tərkibində istintaq və təhqiqat aparan, habelə əməliyyat-axtarış fəaliyyətini həyata keçirən qurumun yaradılması çox böyük əhəmiyyət kəsb edirdi.

VCİAD haqqında danışan M.Bağırov diqqətə çatdırıb ki, 2001-ci ildə departamentin tərkibi dörd şöbədən, bir bölmədən və cəmi 49 nəfər əməkdaşdan ibarət olub: “Ulu öndərin həyata keçirdiyi siyasəti uğurla davam etdirən Prezident İlham Əliyevin xüsusi diqqəti və etimadı, eləcə də vergilər naziri Fazil Məmmədovun yorulmaz zəhməti nəticəsində departament bu illər ərzində böyük və möhtəşəm struktura çevrilib, hüquq-mühafizə sahəsində xüsusi nailiyyətlər əldə edib. Artıq bu gün departament yeni inşa edilmiş və müasir xüsusi avadanlıqlarla təchiz olunmuş işıqlı binada yerləşir. Bugün departamentin tərkibinə İstintaq, Əməliyyat, İqtisadi sahədə mütəşəkkil cinayətkarlığa qarşı mübarizə idarələri, Təhqiqat, Təşkilat-analitik, Təsərrüfat, Mühafizə və xidmət şöbələri, Məxfi və Kriminalistika və uçot bölmələri daxildir. Burada müxtəlif vəzifələrdə 159 nəfər əməkdaş çalışır”.

Yarandığı gündən departamentin vergi hüquqpozmalarına qarşı mübarizə sahəsində bir çox işlər gördüyünü və büdcə daxilolmalarının artmasında fəal iştirak etdiyini deyən M.Bağırov bildirib ki, 2000-ci ildən 2006-cı ilədək, yəni 5 il ərzində departamentdə cəmi cəmi 747 cinayət işi başlanb. Onun sözlərinə görə, 2006-cı ildən 2011-ci ilədək olan dövrdə başlanmış cinayət işlərinin sayı isə 2063-ə çatıb.

“Ümumilikdə, ötən illər ərzində cari il nəzərə alınmaqla departament tərəfindən 3057 cinayət işi başlanıb. Bu illərdə Cinayət Məcəlləsinin müvafiq maddələri ilə başlanmış cinayət işləri üzrə 2155 nəfər cinayət törətmiş şəxs müəyyən edilmiş və onlardan 904 nəfəri məsuliyyətə cəlb edilib. Departamentin icraatında olan işlər üzrə 2001-ci ildə 3,7 milyon manat, 2011-ci ildə isə 41,8 milyon manat dövlət büdcəsinə ödətdirilib.

Ümumilikdə son 11 ildə Departamentin icraatında olmuş işlər üzrə 108 milyon manata yaxın məbləğdə vergilər dövlət büdcəsinə ödətdirilib. Departamentin icraatında olan işlərdən bir çoxu külli miqdarda vergilərin dövlət büdcəsinə ödənilməkdən yayındırılması faktlarına dair olub”-deyə o, diqqətə çatdırıb.

Qeyd edib ki, dövlət büdcəsinə külli miqdarda ödənilməsindən yayınmalardan fiziki şəxs İsmayılov Əlimürsəl Nəsrəddin oğlunun 28,5 milyon manat məbləğində vergiləri ödəməkdən yayındırması faktı üzrə cinayət işi 2011-ci ildə tamamlanaraq məhkəməyə göndərilib: “Həmin iş üzrə İsmayılovun və onun qardaşlarına məxsus olan “Vüsal”, “Zirvə MV”, “Cənnət” mənzil tikinti kooperativlərində və “Fəxri S” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətdə yayındırılmış vergilərdən 2.000.000 manat naqd qaydada ödətdirilib və 3,1 milyon manat məbləğində əmlakın üzərinə həbs qoyulub. Həmin işə məhkəmədə mahiyyəti üzrə baxılaraq İsmayılov Əlimürsəl 6 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib”.

“Vergi cinayətləri törədənlərin əksəriyyəti ali təhsillilərdir”

VCİAD-ın kriminalistika və uçot bölməsinin rəisi İlqar İbadov isə bildirib ki, Azərbaycanda 2000-2011-ci illərdə vergi hüquqpozmaları ilə bağlı cinayət əməlləri törədənlərin əksəriyyəti ali təhsillilərdir. Onun sözlərinə görə, bu dövrdə 2 155 şəxs vergi cinayəti törədib ki, onlardan 1 481-i və ya 68,7 faizi ali təhsillilər, 37,3 faizi isə orta təhsillilər olub: “Vergi cinayəti törədən ali təhsillilər əsasən müəssisə rəhbərləri, şirkət və firmaların direktorlarıdır. Ölkədə cinayət törədən şəxslərin əksəriyyəti yerli vətəndaşlardır - 2 155 şəxsdən 2 089-u və ya 96,9 faizi Azərbaycan vətəndaşları, 66-sı və ya 3,1 faizi isə əcnəbilərdir. Cinayət törədən əcnəbilərin isə əksəriyyəti MDB ölkələrinin vətəndaşlarıdır”.

“Cari ildə 9 milyon 102,6 min manat məbləğində vəsaitin dövlət büdcəsinə ödənilməsi təmin olunub”

Vergilər nazirinin müşaviri Günay Cəfərli isə vergi xidmətində açıq hökumətin qurulması sahəsində həyata keçirilən tədbirlər barədə danışaraq, vergi xidmətində aparılan islahatlarda başlıca prinsiplərdən biri kimi prosesin şəfaflığının təmin olunmasını, onun ictimai müzakirələrinin aparıldığını qeyd edib. Onun sözlərinə görə, demokratik prinsiplər əsasında qurulmuş Azərbaycan Respublikasının cinayət qanunvericiliyinə əsasən, Cinayət Məcəlləsinin 213-cü maddəsi ilə nəzərdə tutulmuş əməli ilk dəfə törətmiş şəxs dövlətə vurduğu ziyanı tamamilə ödədikdə məsuliyyətdən azad olunur. G.Cəfərli vergi hüquqpozmaları ilə mübarizə sahəsində 2012-ci ilin 9 ayı ərzində aparılan işlər barədə məlumat verib. Qeyd edib ki, vergi ödəməkdən yayınma, qanunsuz sahibkarlıq və aksiz markaları ilə markalanmamış malların satılması faktı üzrə ümumilikdə 322 cinayət işi başlanıb. 262 cinayət işi üzrə ibtidai istintaq tamamlanıb ki, bu da 2011-ci ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 27 iş çoxdur.

“Hesabat dövründə istintaqı tamamlanmış cinayət işlərindən külli miqdarda gəlir əldə etmə və vergidən yayınma, xeyli miqdarda vergidən yayınma, aksiz markaları ilə markalanmamış malların satılması, qanunsuz sahibkarlıq, özgə əmlakını mənimsəmə yolu ilə talama faktı üzrə ümumilikdə 62 nəfər barəsində 58 iş baxılması üçün ittiham aktı ilə aidiyyəti məhkəmələrə göndərilib, 204 işin icraatına xitam verilib. İcraatına xitam verilmiş cinayət işlərindən 150 iş üzrə bir sıra müəssisələrin rəhbərləri və fiziki şəxslər yayındırdıqları vergiləri (23 iş üzrə külli miqdarda) ibtidai istintaq zamanı tamamilə ödədiklərinə görə barələrində olan cinayət işinə xitam verilib, 9 milyon 102,6 min manat məbləğində vəsaitin dövlət büdcəsinə ödənilməsi təmin olunub”-deyə o, diqqətə çatdırıb.

Daha sonra media nümayəndələri departamentinin bir il əvvəl istifadəyə verilmiş yeni binası, İstintaq və Əməliyyat idarələri, Təhqiqat, Mühafizə və xidmət şöbələri, Kriminalistika və uçot bölməsi ilə tanış olublar. “Açıq qapı” günü çərçivəsində KİV nümayəndələri üçün VCİAD-ın fəaliyyəti, eləcə də açıq hökumətin qurulması sahəsində Vergilər Nazirliyinin gördüyü işlərlə bağlı təqdimatlar keçirilib. İştirakçılara, həmçinin, Prezidentin sərəncamı ilə təsdiq edilmiş Açıq Hökumətin təşviq edilməsinə dair Milli Fəaliyyət Planı və Korrupsiyaya qarşı mübarizə üzrə Milli Fəaliyyət Planı və bu sənədlərlə bağlı Vergilər Nazirliyində aparılan işlər barədə məlumat verilib. Bildirilir ki, departament vergi cinayətlərinə qarşı mübarizə sahəsində vergi cinayətlərini törətmiş fiziki və hüquqi şəxsləri aşkarlayaraq, dəymiş ziyanın dövlət büdcəsinə ödənilməsini təmin etmək, cinayət törətmiş və istintaqdan qaçıb gizlənən şəxsləri axtarıb tapmaq, sübutların toplanmasında kriminalistik metodlardan istifadə etməklə təhqiqat və istintaq aparmaq, xüsusi uçot bazalarını formalaşdırmaq və araşdırma ilə bağlı digər vəzifələri həyata keçirir.

Asif NƏRIMANLI

Paritet.-2012.-24-26 noyabr.-S.10.