Təhsildə informasiya texnologiyaları

Təhsil sahəsində informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqi bir neçə ildir ki, uğurla davam etdirilir. Bunun üçün ölkəmizdə həm hüquqi baza, həm də texniki-iqtisadi əsaslar yaradılıb. Hələ 1999-cu ildə ümummilli liderimiz Heydər Əliyev tərəfindən təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasının təhsil sahəsində İslahat Proqramı” ilə bu sahənin dövlət siyasətində prioritet olduğu müəyyənləşmiş və həmin proqramda gənc nəslin informasiya-kommunikasiya texnologiyalarından istifadə vərdişlərinə yiyələnməsini təmin etmək ən mühüm vəzifələrdən biri kimi qarşıya qoyulmuşdur. Son illər bu istiqamətdə görülən işlər, atılan addımlar daha da intensivləşmiş, təhsil sahəsində yeni proqramlar və layihələr həyata keçirilməyə başlamış, uğurlu nəticələr əldə edilmişdir.

Hörmətli prezidentimiz İlham Əliyev cənablarının 21 avqust 2004-cü il tarixli Sərəncamı ilə 2005-2007- ci illər üçün “Azərbaycan Respublikasında ümumtəhsil məktəblərinin informasiya və kommunikasiya texnologiyaları ilə təminatı proqramı” təsdiq olundu və Dövlət Proqramı çərçivəsində genişmiqyaslı işlərə başlandı.

Ölkədə yeni informasiya texnologiyalarından istifadə etməklə təhsilin keyfiyyətini yüksəltmək, təhsil informasiya sisteminin dünya təhsil sisteminə inteqrasiyasına imkan verən vahid təhsil informasiya mühitini yaratmaq və əhalini informasiyalaşdırılmış cəmiyyətə hazırlamaq məqsədi daşıyan bu proqram həyata keçirildikdən sonra təhsil sisteminin vahid informasiya məkanının qurulması,kompüter texnikası əsasında qurulan yeni informasiya texnologiyalarının mənimsənilməsi və onun imkanlarından istifadə olunması, ölkənin təhsil sisteminin səmərəli idarə olunmasının təmin edilməsi, elmi-metodiki işlərin səmərəliliyinin artırılması,beynəlxalq informasiya şəbəkələri vasitəsi ilə dünya ölkələrinin təhsil müəssisələri ilə səmərəli əlaqələrin yaradılması təmin olundu, müəllim və şagirdlər müasir informasiya texnologiyalarının imkanlarından bəhrələnməyə başladılar, ümumtəhsil məktəbləri kompyuterlə təchiz edildi, minlərlə yeni iş yeri yaradıldı.

Gənc nəslin müasir informasiya texnologiyalarından maksimum bəhrələnməklə inkişaf etməsinə, gələcəyin bacarıqlı kadrları kimi yetişməsinə xüsusi qayğı ilə yanaşan ölkə başçısı 10 iyun 2008-ci il tarixdə yeni bir Sərəncamla “2008-2012-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında təhsil sisteminin informasiyalaşdırılması üzrə Dövlət Proqramı”nı təsdiq etdi.

Proqram müasir təhsil texnologiyalarının genişmiqyaslı tətbiqini, ilk növbədə, təhsil müəssisələrinin kompyuter avadanlığı ilə təminatının köklü şəkildə yaxşılaşdırılmasını nəzərdə tutur. Dövlət Proqramının əsas məqsədi təhsilin bütün pillələrində müasir informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının səmərəli tətbiqi və istifadəsi ilə vahid ümummilli təhsil mühitinin formalaşdırılması və bu zəmində əhalinin bütün təbəqələri üçün keyfiyyətli təhsil almaq imkanlarının təmin edilməsi, habelə ölkənin təhsil sisteminin dünya təhsil məkanına inteqrasiya olunması üçün şərait yaradılmasıdır.

Biliklərə əsaslanmış iqtisadiyyatın təşəkkül tapdığı şəraitdə informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının inkişafı ölkənin intellektual və elmi potensialının vacib göstəricilərindən biri olduğunu nəzərə alsaq, adı çəkilən Dövlət Proqramının tarixi bir sənəd kimi Azərbaycan vətəndaşlarının müasir biliklərə və bacarıqlara malik olan yeni nəslinin formalaşmasına, bütövlükdə gələcəkdə inkişaf etmiş Azərbaycanın meydana gəlməsinə hesablandığını başa düşmək çətin olmaz.

Dövlət Proqramı çərçivəsində ölkənin ümumtəhsil məktəbləri İKT ilə təmin edilmiş, hər 20 şagirdə bir kompyuter nisbəti təmin olunmuşdur. Halbuki 2004-cü ildə hər 1063 şagirdə bir kompyuter düşürdü.

Ötən müddət ərzində 500 təhsil müəssisəsi Azərbaycan Təhsil Şəbəkəsinə (İntranet) və internet şəbəkəsinə qoşulmuş, inzibati, pedaqoji və texniki heyət əhatə olunmaqla 40000 nəfər müvafiq treninqlərdən keçərək İKT bacarıqlarına yiyələnmiş, təhsil tariximizdə ilk dəfə olaraq fənlər üzrə elektron tədris resursları hazırlanıb məktəblərə verilmişdir.

Görülmüş işlər nəticəsində 20 məktəb “elektron məktəb” layihəsinə qoşulmuş, IX siniflər üçün “İnformatika” dərslikləri hazırlanmış, bütün siniflərdə informatikanın tədrisinə başlanmışdır.

Təhsillə bağlı məlumat və resursların toplanması, onların təhlükəsizliyinin təmin edilməsi məqsədilə Məlumat və Resurs Mərkəzi, ictimaiyyəti təhsil sahəsindəki yeniliklərlə operativ məlumatlandırmaq və elektron tədris resurslarından istifadəni təmin etmək məqsədilə Milli Təhsil Portalı, təhsil sahəsində çevik idarəetmə sisteminin qurulması məqsədilə Milli Təhsil Məlumat Bazası yaradılmışdır.

Həyata keçirilən məqsədyönlü tədbirlər bir şagirdə bir kompyuter (1:1) konsepsiyasının reallaşdırılmasına imkan yaratmış, bu məqsədlə İntel şirkəti ilə birlikdə 400 şagirdə noutbuklar verilmiş,“Xalq kompyuteri” layihəsi çərçivəsində 5000 müəllim kompyuterlə təmin olunmuş, kompyuter istehsal edən KÜR MMC ilə birgə layihələrin icrasına başlanmışdır.

Bu istiqamətdə işlər 2010-cu ildə də davam etdiriləcək. Bu il ərzində İntel şirkəti tərəfindən 1000, Təhsil Nazirliyi tərəfindən isə 3000 olmaqla ümumilikdə 4 000 şagirdə noutbuklar veriləcək.

Dövlət Proqramına əsasən inzibati, pedaqoji və texniki heyət əhatə olunmaqla, 2009-cu ildə 23000 nəfər müvafiq treninqlərdən keçərək, İKT bacarıqlarına yiyələnmişdir. Bakı şəhərinin 20 məktəbində “Elektron məktəb” pilot layihəsi davam etdirilmiş, həmin məktəblər 336 netbuk və CİSCO şəbəkə avadanlığı ilə təmin edilmiş, 290 təhsil müəssisəsi CİSCO şəbəkə avadanlığı ilə təmin edilmiş və şəbəkəyə qoşulmuşdur.

Respublika üzrə təhsil müəssisələri 300 yeni NEXSUS markalı personal kompyuter, 200 noutbuk və 200 LCD proyektorla təchiz olunmuşdur.

Məktəblərə verilmiş kompyuterlər üçün 32 min lisenziyalı proqram təminatı alınmış, 500 təhsil müəssisəsi Azərbaycan Təhsil Şəbəkəsinə (İntranet) və İnternet şəbəkəsinə qoşulmuş, təhsil müəssisələrinin korporativ şəbəkə infrastrukturu, onun idarəetmə və texniki nəzarət sistemi yaradılmışdır.

“2008-2012-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında təhsil sisteminin informasiyalaşdırılması üzrə Dövlət Proqramı” çərçivəsində görülmüş işlər, əldə edilmiş nailiyyətlər təhsil sahəsində İKT-nin geniş tətbiq olunduğunu, ümumtəhsil məktəblərində gənc nəslin müasir informasiya texnologiyaları üzrə yüksək biliklərə yiyələndiklərini sübut edir. Xüsusilə qeyd etmək lazımdır ki, Braziliyanın Salvador şəhərində dünya üzrə “İnnovativ məktəblər” proqramı çərçivəsində keçirilən müsabiqədə iştirak edən 31 məktəb arasında Bakı şəhəri 7 nömrəli məktəb I yerə layiq görülmüşdür.

Qarşıda isə daha böyük işlər gözləyir. Bu il Azərbaycan Təhsil Şəbəkəsinə (İntranet) və İnternet şəbəkəsinə 500 təhsil müəssisəsinin qoşulması və onların yüksək sürətli internetə çıxışının təmin edilməsi, 25000 nəfər ali və orta təhsil müəssisələrinin pedaqoji, 4000 nəfər inzibati-idarəetmə və 500 nəfər texniki heyətin İKT üzrə treninqlərdən keçirilməsi, “Bir müəllim-bir kompyuter”, “Bir şagird - bir kompyuter” layihəsinin əhatə dairəsinin genişləndirilməsi, ümumtəhsil məktəblərinə əlavə netbukların verilməsi, “Elektron məktəb” layihəsinə əlavə məktəblərin cəlb edilməsi, 2009/2010 tədris ili üçün TİMS elektron məlumat bazasının yeniləşdirilməsi, cari tədris ilində IX və XI sinfi bitirəcək şagirdlərə veriləcək şəhadətnamə və attestların seriyaları və nömrələrinin TİMS məlumat bazasına daxil edilməsi, məktəbəqədər, orta ixtisas, ali təhsil pillələri və təhsil şöbələri üzrə TİMS bazasının yaradılması, TİMS serverinin Vahid Təhsil Şəbəkəsinə qoşulması və “Təhsil sisteminin informasiyalaşdırılması Dövlət Proqramı” çərçivəsində intranet şəbəkəsində birləşdirilmiş 500 məktəbdən məlumatların on-line rejimində toplanılmasının təmin edilməsi görüləcək işlər siyahısındadır.

Camaləddin Dostəli

Rabitə dünyası.- 2010.- 12 fevral.- S.4.