Ahıla hörmət et ki...
1 Oktyabr Beynəlxalq Ahıllar Günüdür
Uşaqlığın
sonu qocalıq... Bəlkə də ona görə ömrün
qocalıq çağını yaşayanlar uşaq kimi
kövrək olurlar. Müəyyən yaş həddində əmək
qabiliyyətli, normal insanlar belə, özlərini yaşı
keçmiş, qoca hesab edirlər. Statistik məlumatlar da bunu
göstərir. Əgər bu gün hansısa əcnəbi 95
yaşlı qarı akademiyaya qəbul olunursa, 70 yaşlı
qoca alpinistlik edirsə, deməli, hər bir yaşda bu cəmiyyətin
fəal üzvü ola bilərsən. Əgər insan
düşünmə və əmək qabiliyyətini itirməyibsə,
özünün cəmiyyətə lazım olduğunu dərk
edirsə, onda bu prosesin qarşısını da almaq
asanlaşar...
Kimsəsiz uşaq və
yaşlıların məsələsi son iki əsrin problemlərindən
biridir. İnkişaf etmiş Qərb ölkələri bu məsələni
həll etməyə çalışıblar. Sovet dönəmində
Azərbaycanda da həmin problem özünəməxsus şəkildə
həllini tapıb. İmtina edilən balacaların və
ahılla-rın internat və xüsusi evlərdə yerləşdirilməsi
humanizm əlaməti kimi görünsə də, indi məsələnin
həlli başqa cür qoyulur. Həmin kimsəsizlərin
topluma qaytarılması, onların himayədə yaşamaq vərdişlərinin
aradan qaldırılması istiqamətində addımlar
atılır. Hələlik isə bu kateqoriyadan olan vətəndaşlar
tam dövlət təminatında yaşamaqdadırlar.
Azərbaycan
Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi
Nazirliyi əlil, tənha və ahıllara sosial xidmətin təşkili
şöbəsinin müdiri Azad Tağızadə ilə
görüşümüz Beynəlxalq Ahıllar Günü ərəfəsinə
təsadüf etmişdi. O, söhbətinə başlayarkən,
ilk öncə, bu günün yaranması tarixindən
danışdı və qeyd etdi ki, Birləşmiş Millətlər
Təşkilatı Baş Assambleyasının qərarı ilə
1988-ci ildən etibarən hər il oktyabrın 1-i Beynəlxalq
Ahıllar Günü kimi qeyd olunur. Bu günün qeyd
olunmasında məqsəd bu kateqoriyadan olan insanların
sosial-məişət problemlərini, tibbi ehtiyaclarını
öyrənmək və ictimaiyyətin diqqətini onların
həllinə yönəltməkdən ibarətdir. Həmin
gün və bu ərəfədə ahıl vətəndaşlar
üçün bayram süfrələri açılır,
onlara maddi köməklik, digər sosial xidmət göstərilir.
Azad Tağızadə
onu da bildirdi ki, Azərbaycan Respublikasında tək ahıl vətəndaşlara
1982-ci ildən ictimai əsaslarla sosial xidmət göstərilməyə
başlanmışdır. 1984-cü ildən etibarən isə
bu xidmət sosial işçilərə rəsmi qaydada əmək
haqqı ödəmək şərti ilə həyata
keçirilir. Bir qayda olaraq rayon, şəhər əhalinin
sosial müdafiə mərkəzlərində tək ahıl vətəndaşlara
12 növ sosial xidmət göstərilir. Hazırda respublikada
14 mindən çox ahıl vardır. Onlara xidmət göstərən
so-sial işçilərin sayı 1300 nəfərdir.
Tək ahıl vətəndaşlara
sosial xidmətin bir növü onların internat evlərində
dövlət hesabına yaşamalarıdır. Əmək və
Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin nəzdində olan
bu tipli müəssisələrdə 500 nəfərə
yaxın tək ahıl vətəndaş tam dövlət təminatında
yaşayır. Onlara burada hər cür şərait
yaradılmışdır. Hər bir otaq mebel, soyuducu, televizor
və digər avadanlıqlarla təchiz edilmişdir. Nazirlər
Kabineti tərəfindən müəyyən olunmuş qida
normalarına tam əməl olu-nur.
Qayğıya, köməyə
ehtiyac duyan tək ahıl vətəndaşların problemlərinin
həlli məsələsində müəssisə və təşkilatlar
fəal mövqedə dayanır. Məsələn,
Bakının Bilgəh qəsəbəsində yerləşən
əmək və müharibə veteranları
üçün pansionat uzun illərdir ki, Xəzər Dəniz
Gəmiçiliyi tərəfındən hamiliyə
götürülmüşdür. Müəssisənin
kollektivi milli və dövlət bayramlarının geniş
şəkildə qeyd olunması, buranın sakinlərinin həyat
şəraitinin yaxşılaşdırılması, üzləşdikləri
çətinliklərin aradan qaldırılması məsələlərində
öz köməyini əsirgəmir. Xalq arasında
"Qocalar evi" kimi tanınan pansionatın sakinləri ilə
Xəzər Dəniz Gəmiçiliyinin kollektivi arasında
böyük bir səmimiyyət,
doğmalıq yaranıb.
Hər bayramda onların yolunu səbirsizliklə gözləyən
yaşlıları görmək üçün dənizçilər
özləri də az tələsmirlər. Pansionat rəhbərliyinin
qaldırdığı hər bir məsələ operativ həllini
tapır. Hamilik öz yerində, Xəzər Dəniz Gəmiçiliyinin rəhbərliyi gördükləri
işin savab bir iş
olduğunu çox gözəl
dərk edir, buraya pənah gətirib özünə yeni isti
ocaq tapan, dünyanın hər üzünü
görmüş insanlara maddi və mənəyi dəstək
göstərməyi həm də müqəddəs borc bilir.
Azad müəllimdən öyrənə bildik ki, əlil,
tənha və ahıllara sosial xidmət bunlarla bitmir. Tək
ahıl vətəndaşlar
ehtiyac duyduqda sanator-kurort
müalicəsi almaq üçün yollayışları təmin
olunurlar. Bu yollayışlar onlara statusundan asılı olaraq
müəyyən
imtiyazılarla pulsuz verilir. Növbəlilik əsasında
müharibə iştirakçısı olan 9 nəfər yüz yaşlı əlilə
"OKA", "Slavuta", Koreya istehsalı olan
maşın təqdim olunmuşdur. Bu isə dövlət
qayğısının daha bir təzahürüdür.
Daha bir önəmli məsələdən
danışarkən Azad Tağızadə dedi ki, bu gün
dünyada ahıllaşma prosesi getməkdədir.
İnkişaf etmiş ölkələrdə yaşlı əhalinin sayı durmadan artır.
Bu isə yeni doğulanların azlıq təşkil etməsi
ilə bağlıdır. Avropa ölkələrində təqaüd
vaxtı uzadılır. Məsələn, Almaniya vətəndaşları
67 yaşda təqaüdə
getmək hüququna malikdirlər. Həmin ölkələrdə həmçinin qocalar evlərinə
ehtiyacı olanların da sayında artım var. Azərbaycan vətəndaşları
60-62 yaş həddində təqaüdə
çıxır və ayrı-ayrı inkişaf etmiş ölkələrdən fərqli
olaraq, böyük ailə məfhumu,
ahıla, valideynə, ağsaqqala, ağbirçəyə
hörmət qorunub saxlanılmaqdadır. Lakin buna baxmayaraq,
internatlarda yaşayan, doğmaları tərəfindən
unudulan insanlarımız da var. Onlara nə qədər
qayğı, nəvaziş göstərilsə də, cəmiyyət arasında olmaq, doğmalarının əhatəsində
yaşamaq istəkləri hər
şeyi üstələyir.
Son illər internat və
uşaq evlərində yaşayan sakinlərin ailələrə
verilməsi istiqamətində işlər görülür.
Deinstitutlaşdırma Dövlət
Proqramı həyata keçirilsə, ahılların da ailələrini tərk etməyə ehtiyac
qalmayacaq. Gün ərzində qayğı mərkəzlərinin
təşkili onlara hər cür sosial xidmət göstərməyə
imkan yaradacaq və beləliklə
də ailələr öz tamlığını qoruyub
saxlayacaqdır.
Yaşlı və yaxud uşaq olmasından
asılı olmayaraq, hər kəsə ailəsi, doğmaları daha
əzizdir. Dövlətimizin imkanları artdıqca, nəzərdə
tutulan layihələr də tezliklə reallaşacaqdır.
Azərbaycan cəmiyyətində
ağsaqqala, ağbirçəyə ehtiyac həmişə
duyulub. Odur ki, mərhəmətinizi onlardan əsirgəməyin.
Ahıla hörmət et, çünki...
Zümrüd QURBANQIZI
Respublika.- 2010.- 1 oktyabr.- S. 7.