TURİZM SAHƏSİ SÜRƏTLƏ İNKİŞAF EDİR

Azərbaycan turizm sənayesinin inkişafı üçün zəngin ehtiyatlara malikdir. Bu, hər şeydən əvvəl onun çox əlverişli iqtisadi–coğrafi mövqeyə malik olmasıdır. Belə ki, Azərbaycan iki dünya sivilizasiyasının qovşağında Transqafqaz nəqliyyat dəhlizinin mərkəzində yerləşir ki, bütün infrasturuktur – Avropanı, Qafqaz və Mərkəzi Asiya ölkələri ilə birləşdirən hava və dəniz daşımaları, magistral avtomobil və nəqliyyat yolları buradan keçir.

Öz dövlət müstəqilliyini bərpa etmiş Azərbaycan Respublikasının qarşısında olan strateji məqsədlərdən biri — ölkənin bazar iqtisadiyyatına keçməsindən sonra qarşıya çıxan bir sıra sosial–iqtisadi məsələlərin həllində onun mütərəqqi formalarından səmərəli istifadə yollarını müəyyən etməkdir. Bu baxımdan turizm bazarı əsaslarının bərqərar edilməsinə yönəldilmiş dövlət siyasətinin prinsiplərin işlənib hazırlanması, turizm fəaliyyətinin əsas istiqamətlərinin müəyyən edilməsi və turizm sahəsində meydana çıxan münasibətlərin tənzimlənməsi, eləcə də sosial–iqtisadi inkişafı təmin edən vasitələrdən biri kimi turizm ehtiyatlarından səmərəli istifadə olunması ölkəmizin iqtisadiyyatı üçün çox böyük əhəmiyyətə malikdir.

Turizm və sosial–mədəni servis xidməti fəaliyyət növü kimi əhalinin asudə vaxtının səmərəli istifadə edilməsinə, ekskursiya, səyahət və turist marşrutlarının təşkilinə, həmçinin turistlərin başqa xidmət növlərindən istifadəsinin gücləndirilməsinə təkan verir. Turizm xidmətləri bilavasitə turist təşkilatlarının fəaliyyətinin nəticəsidir. Bu sfera əməyin spesifik xüsusiyyətlərini və məzmununu müəyyənləşdirən milli iqtisadiyyatın müstəqil sahəsidir. Turizmdə əmək məhsuldarlığının artım sürəti üçün xidmətin səviyyəsinin yüksəldilməsi, əməyin təşkili və stimullaşdırılmasının forma və üsullarının təkmilləşdirilməsi, turizm və sosial–mədəni servis xidmətlərinin təşkilinin yenidən qurulması istiqamətində dövlətimiz tərəfindən bir çox layihələr həyata keçirilir.

Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyev qeyd etmişdir: “Mən hesab edirəm ki, bu gün Azərbaycan və Bakı artıq dünyada sürətli inkişaf edən ölkə və şəhər kimi tanınır. Yüksək səviyyəli infrastrukturun mövcudluğu imkan verir ki, biz daha çox yüksək səviyyəli turizm imkanlarımızı təqdim edək və edirik”.

Ölkəmizin dünyada turizm ölkəsi kimi tanınması üçün geniş imkanlar mövcuddur. Son illər Azərbaycanda turizm sahəsində beynəlxalq əlaqələrin yaradılması və inkişaf etdirilməsi, turizm imkanlarının təbliği, milli turizmin inkişafı və turizm infrastrukturlarının yeniləşməsi sahəsində konkret istiqamətlərdə planlı şəkildə genişmiqyaslı işlər görülür. Dövlət başçısı cənab İlham Əliyev tərəfindən keçən 2011–ci ilin “Turizm ili” elan edilməsi turizm sektorunun ölkə iqtisadiyyatının aparıcı sahələrindən birinə çevrilməsi istiqamətində görülən işlərə təkan vermiş, ölkənin müxtəlif regionlarında, o cümlədən Qəbələ, Balakən, Qax, Şəki, Qusar, Naftalan, Qobustan, Füzuli, Lənkəran və Lerikdə yeni turizm və mədəniyyət obyektlərinin açılışı olmuşdur.

Azərbaycanın qədim tarixə malik olması, Xəzər dənizi sahilində yerləşməsi, tarixi abidələrlə zənginliyi, dünyanın on bir iqlim qurşağından doqquzunun burada mövcudluğu və insanların qonaqpərvərliyi turizmin inkişaf etdirilməsinə geniş imkanlar yaradır. Ölkəmizdə on iki təbii və tarixi qoruq, on yeddi müvəqqəti qoruq və ovçuluq təsərrüfatı mövcuddur. Müxtəlif regionlarda altı mindən artıq memarlıq və mədəniyyət abidələri qorunub saxlanılır. YUNESKO tərəfindən qeydiyyata alınan “İçəri şəhər”, Qız qalası, Şəki Xan sarayı, Möminə Xatun türbəsi və digər mədəniyyət abidələri artıq bütün dünyada məşhurdur. Bütün sərvətlərdən səmərəli istifadə etməklə, turizmi inkişaf etdirmək məqsədilə turizm sahəsində sahibkarlığı, ilk növbədə kiçik və orta sahibkarlığı inkişaf etdirməklə rəqabətə davamlı turizm bazarını yaratmaq, turistlərə xidmətin keyfiyyətinin yüksəldilməsini, onun beynəlxalq standartlara uyğunluğunu təmin etmək, turizm fəaliyyətinin dövlət tənzimlənməsini həyata keçirmək, turizmdən dövlət və yerli büdcələrə daxil olan vəsaitin həcmini artırmaq, turizmin infrastrukturunu, onun maddi–texniki bazasını möhkəmləndirmək, turizm müəssisələrinin beynəlxalq turizm proqramlarında iştirakı üçün əlverişli şərait yaratmaq, xarici investorları turizm sferasına cəlb etmək kimi əsas vəzifələr uğurla yerinə yetirilir.

Azərbaycan Respublikası nadir təbii–iqlim xüsusiyyərlərinə malik bir ölkədir. Bazardüzü, Şahdağ, Babadağın qarlı zirvələri, Böyük Qafqazın cənub ətəklərindən axan çaylar, çoxsaylı şəlalələr, büllur kimi şəffaf Göy–Göl, Maral gölün firuzəyi səthi, Qobustanın sərt və eyni zamanda mənzərəli palçıq vulkanları, Lənkəranın nadir qoruqları, Abşeron və Nabran bölgəsinin müalicəvi əhəmiyyətli narın qumlu çimərlikləri – bütün bunlar Azərbaycanın zəngin turizm potensialının əhəmiyyətli tərkib hissəsidir.

Flora aləmi özünün parlaqlığı və rəngarəngliyi ilə gələn turistləri məftun edir. Burada Qafqaz florasının, demək olar ki, bütün növlərinə təsadüf edilir. Son 13 milyon ildə dünyada baş verən relyef və iqlim dəyişikliklərinə duruş gətirən Eldar şamı yalnız Azərbaycanın təbii şəraitində qorunub saxlanmışdır. Azərbaycanda 1200–dən çox irili–xırdalı çay axır. Dağlardan axan bir çox çaylar səsli–küylü, əzəmətli şəlalələr yaradır.

Təbii palçıqlardan 100 ildən çoxdur ki, dayaq–hərəkət aparatı, əsəb sistemi və digər xəstəliklərin müalicəsi üçün səmərəli istifadə olunur. Bunların arasında Naftalan müalicəvi nefti xüsusi yer tutur.

Abşeron yarımadasının Bakı şəhəri ətrafında yerləşən dünyada misli–bərabəri olmayan qumsal çimərlikləri turistlər arasında geniş şöhrət qazanmışdır. Eyni zamanda respublikanın şimal–şərq sahilində, Yalama–Xaçmaz zonası çimərlikləri birbaşa sahil zolağında bitən enli yarpaqlı meşələr özünün sərtliyi ilə turistləri cəlb edir.

Respublikamızda turizmin bütün növlərinin inkişafı üçün daha bir əlverişli amil — Azərbaycan xalqının səmimiyyəti, ənənəvi qonaqpərvərliyidir.

Ölkəmizin zəngin turizm resurslarını təhlil etdikdə aydın olur ki, respublikamızda, xüsusilə yaxın gələcəkdə, dağ–xizəkçilik turizmi, qolf turizmi, müalicəvi–balneoloji turizm, ixtioloji turizm (balıqçılıqla bağlı turizm), ornitoloji turizm (quşların inkişafı ilə bağlı turizm), elmi turizm (elmi–sualtı müşahidələr, nadir dəniz florası və faunası ilə tanışlıq, elmi–vulkanoloji turlar), konqres turizmi, speloturizm (mağara turizmi), etnoqrafik turizm (müxtəlif xalqların mədəniyyəti və məişəti ilə tanışlıq), ovçuluq turizmi, raftinq turları (coşğun dağ çaylarında qayıqla üzmə) kimi turizm növləri inkişaf etdiriləcəkdir.

Azərbaycanda turizm sahəsi üzrə dövlət siyasəti həyata keçirilən zaman beynəlxalq əlaqələrin genişləndirilməsinə xüsusi diqqət yetirilir. Azərbaycan Respublikası hökuməti ilə 16 ölkə — Türkiyə, Pakistan, Özbəkistan, Qırğızıstan, Çin, Polşa, İtaliya, Gürcüstan, Ukrayna, Rumıniya, Bolqarıstan, Belarus, Yunanıstan, Moldova, Qazaxıstan və Qətər hökumətləri arasında turizm sahəsində əməkdaşlıq haqqında sazişlər imzalanıb. Azərbaycan bir sıra beynəlxalq və regional təşkilatlarda, o cümlədən Ümumdünya Turizm Təşkilatı, İslam Konfransı Təşkilatı, İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı, Beynəlxalq İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı, Qara dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı, GUAM, MDB üzv dövlətlərinin Turizm Şurası və digər regional təşkilatlar ilə turizm sahəsində əməkdaşlıq edir.

Turizmin inkişaf etdirilməsi əhalinin həyat səviyyəsinin yüksəldilməsində və xarici iqtisadi əlaqələrin möhkəmlənməsində də mühüm rol oynayır. Ölkəmizdə mineral suların, müalicə nefti və palçığın olması kurort yerlərinin əhəmiyyətini artırmaqla yanaşı buraya turist axınını da gücləndirir. Xəzər dənizi sahilləri, Quba–Xaçmaz, Lənkəran–Astara, Şəki–Zaqatala, Gəncə–Qazax iqtisadi rayonları turizmin inkişaf etdirilməsi üçün çox yararlıdır. Məhz bu zonalara turist axını daha çoxdur. Ümumiyyətlə, son illər Azərbaycana gələn xarici vətəndaşların və turistlərin sayı çoxalmışdır. Ötən il ölkəmiz ilk dəfə iki milyondan çox, yəni 2 milyon 239 min nəfər əcnəbi qəbul etmişdir. Bu, 2010–cu ilə nisbətən 14 faiz çoxdur. Respublikamızda 508 mehmanxana fəaliyyət göstərir, orada yerləşdirilmiş şəxslərin sayı 2010–cu illə müqayisədə 16,3 faiz artmışdır, onların da 50 faizdən çoxu xarici ölkə vətəndaşlarıdır. Xüsusi qeyd olunmalıdır ki, 5 il əvvəl ölkəmizdə fəaliyyət göstərən mehmanxanaların sayı 300–dən az idi. Təkcə ötən il Azərbaycanda 30 mehmanxana və mehmanxana tipli obyekt istifadəyə verilmişdir. Hazırda ölkə ərazisində 45 mehmanxana inşa edilir, 178 turizm şirkəti fəaliyyət göstərir. Ölkəmizdəki turistlərin əksəriyyətini Avropa ölkələrindən, qonşu dövlətlərdən və ABŞ–dan gələnlər təşkil edir. Cənab Prezident demişdir: “Biz Azərbaycanı müasir, yüksək səviyyəli və elitar turizm mərkəzinə çevirməliyik. Mən dünya turizm xəritəsində Azərbaycanın yerini belə görürəm. Beynəlxalq qurumlarla əlaqələrimiz güclənir. Müxtəlif tədbirlər keçirilmişdir. Bizim gözəl, təbii şəraitimizlə tanış olmaq üçün gələnlərin sayı da artmaqdadır”. Azərbaycanda dövlət tərəfindən turizmin inkişaf etdirilməsi üçün geniş imkanlar yaradılır və turistlərə xidmət yüksək səviyyədə təşkil olunur.

Son illər beynəlxalq turizmin inkişafı, respublikamızda turizm şirkətlərinin və mehmanxanaların sayının artması, ölkəmizdə turizm sektorunun dünya standartlarına uyğun səviyyədə inkişaf etdirilməsi Azərbaycan dövlətinin dünya turizm bazarına inteqrasiyası istiqamətində həyata keçirilən ardıcıl və uğurlu siyasətin bariz nümunəsidir.

Emin QASIMOV

Respublika.- 2012.- 18 avqust.- S. 1; 3.