AZƏRBAYCANDA SAHİBKARLIĞIN İNKİŞAFINA BÜTÜN ŞƏRAİT YARADILIB

Azərbaycanın sürətli sosial–iqtisadi inkişafının gerçəkləşdirilməsində özəl sektorun, sahibkarlığın əhəmiyyətli rolu vardır. Dövlətimiz tərəfindən həyata keçirilən uğurlu iqtisadi siyasət və sahibkarlığa göstərilən diqqət və qayğı sayəsində sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan iş adamları üçün mükəmməl hüquqi baza yaradılıb. Ölkədə biznes mühitinin yaxşılaşdırılması istiqamətində islahatlar aparılır, zəruri tədbirlər kompleksi vahid bir sistem şəklində reallaşdırılır. Hazırda Azərbaycanda biznes fəaliyyəti olduqca gəlirli müstəqil təşəbbüskar təsərrüfat sahəsinə çevrilib. Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyev sahibkarlığın inkişafını xüsusi diqqət mərkəzində saxlayır. Biznesin geniş spektrini əhatə edən, demək olar ki, bütün bölmələrdə fəaliyyət göstərən sahibkarlara dövlət yardımı, güzəştli kreditlərin verilməsi buna bariz sübutdur. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycanda sahibkarlığın inkişafı yolu regional sahibkarlığın inkişafından keçir. Bu da ölkə iqtisadiyyatının tarazlı inkişaf etdirilməsində olduqca önəmli faktorlardan biridir. Respublikamızda hər regionun öz iqtisadi resurslarından, təbii ehtiyatlarından, iş qüvvəsindən və digər imkanlarından son dərəcə səmərəli istifadə edilir. Təsadüfi deyil ki, ümummilli liderimiz Heydər Əliyev Azərbaycanda siyasi rəhbərliyə qayıdışının ilk dövründə demişdi: “Sahibkarlığın inkişaf etdirilməsi, sərbəst iqtisadiyyata yol verilməsi, bazar iqtisadiyyatının yaradılması bizim strateji yolumuzdur”.

Azərbaycan iş adamları üçün ölkəmizdə bütün zəruri şərait yaradılıb. Müstəqilliyimizin iyirmi bir ili ərzində sahibkarlarımız məhdud resurslardan istifadənin daha mütərəqqi üsullarının axtarılıb tapılması, az xərclə və keyfiyyətli məhsul istehsalı, satışın səmərəli təşkili, istehlakçıların araşdırılması, xarici rəqiblərin hərtərəfli öyrənilməsi və digər məsələlərin həllində böyük uğurlar əldə edə biliblər. İş adamları, sahibkarlar, onların öhdəsinə düşən bütün funksiyaları yerinə yetirməkdə Azərbaycan dövlətinin dəstəyinə arxalanır.

Ümumiyyətlə, ölkəmizdə sahibkar olmaq istəyən hər bir kəs mənfəət əldə etməkdən əlavə, ictimai rifaha töhfə vermək, öz fəaliyyət sahəsində Azərbaycanda yeni texnologiyaları tətbiq etmək, innovativ idarə üsullarına əsaslanan firma, yaxud şirkət yaratmaq, azad fəaliyyət göstərmək, cəmiyyətdə özünü təsdiq etmək kimi məqsədlərə çatmaq üçün yaradılmış geniş imkanlardan istifadə edə bilər. Bu gün respublikamızda miqyasına görə kiçik, orta və iri sahibkarlıq fəaliyyət növləri mövcuddur.

Bazar iqtisadiyyatına keçidi hələ bir neçə il bundan əvvəl uğurla başa vuran Azərbaycanda kiçik sahibkarlıq təsərrüfatının inkişafını, əhalinin məşğulluğunu, ümumiyyətlə, iqtisadiyyatın tərəqqisini müəyyən edən əsas iqtisadi amildir. Kiçik və orta sahibkarlığın ulu öndər Heydər Əliyevin müəllif olduğu milli inkişaf modelindəki yeri və rolu əhəmiyyətlidir. Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyev demişdir: “Kiçik, orta sahibkarlığın stimullaşdırılması prosesi gedir, həm Sahibkarlığa Kömək Milli Fondunun xətti ilə, həm digər xətlərlə. Eyni zamanda, iri müəssisələrin yaradılması, onlara dövlət tərəfindən dəstəyin verilməsi məsələləri də çox vacibdir”.

Qeyd etməliyik ki, Azərbaycanda iri müəssisənin buraxa bilmədiyi məhsulların istehsalı ilə məşğul olan məhz kiçik və orta biznesə aid olan müəssisələrdir. Onlar, həmçinin əhaliyə müxtəlif xidmətlər göstərir, pərakəndə ticarətlə məşğul olur. İş yerləri məhdud olan regionlarda işsizliyin qismən aradan qaldırılmasında, istehlakçıların bazarla təmin edilməsində, vergi ödəməklə büdcənin, eləcə də əhalinin müəyyən hissəsinin gəlirini artırmaqda, iri müəssisələrə nisbətən bazarın dəyişkən xüsusiyyətlərinə çevik reaksiya verməkdə, bir sözlə, cəmiyyətimizin ümumi həyat səviyyəsinin yüksəldilməsində böyük önəm daşıyır.

İqtisadiyyatı yüksək templə inkişaf edən Azərbaycanda elmi–texniki tərəqqi innovasiya sahibkarlığı ilə sıx bağlıdır. Ümumiyyətlə, ölkəmizdə müxtəlif yeniliklərin tapılması və tətbiqinə, yəni innovasiya sahibkarlığının inkişaf etdirilməsinə böyük önəm verilir. Bu gün əminliklə söyləyə bilərik ki, xalis bazar sahibkarlığı, yəni marketinq və istehsal sahibkarlığı ilə yanaşı, ən inkişaf etmiş ölkələrə xas olan innovasiya sahibkarlığı respublikamızda davamlı tərəqqi yolundadır. Elmi–texniki nailiyyətlərin istehsala tətbiqi sahəsində Azərbaycan sahibkarlığı böyük uğurlara nail ola bilmişdir.

Sirr deyil ki, innovasiya prosesi, hər şeydən əvvəl, yeni məhsulların mənimsənilməsini, buraxılan məhsulun modernləşdirilməsini, yeni istehsal vasitələrinin istehsal prosesinə cəlb edilməsini, yeni texnologiya və məhsul istehsalı üsullarından istifadə edilməsini, istehsalın təşkili və idarə olunmasının daha mütərəqqi formalarının tətbiq olunmasını tələb edir. Məhz bunun sayəsində Azərbaycanda istehsal edilən məhsulun çeşidi təzələnir, rəqabət qabiliyyəti və istehsalın səmərəliliyi yüksəlir, məhdud resurslardan qənaətlə istifadə olunur, istehsal xərcləri azalmaqla mənfəət artırılır. Yeniliklər həm də sosial sahədə əldə olunan uğurlu nəticələrlə səciyyələnir.

Lakin innovasiya sahibkarlığını təşkil etmək o qədər də asan deyil. İlk əvvəl bunun üçün böyük miqdarda maliyyə vəsaiti tələb olunur. Bu çətinliyi aradan qaldırmaq məqsədilə Azərbaycan dövləti ümumiyyətlə sahibkarlığa, eləcə də innovativ texnologiyaların tətbiqinə istiqamətlənmiş sahibkalıq subyektlərinə yardım etmək üçün güzəştli kreditlərin verilməsini və lizinq xidmətlərinin geniş formada tətbiq edilməsini zəruri şərt kimi qəbul edir, bu sahədə böyük işlər görülür.

Azərbaycanda ixtiraçılıq fəaliyyətinə də böyük önəm verilir. Sahibkarlığın bu fəaliyyəti elmi–texniki tərəqqinin əsas amili kimi qiymətləndirilir və ölkəmizdə ixtiranı müdafiə etmək üçün müasir patent sistemi tətbiq edilir. Bu sistemə əsasən patent sahibinə həmin ixtiranın xüsusi mülkiyyətçisi hüququ verilir və ixtiraya hüquqi müstəvidən intellektual əmək məhsulu kimi baxılır.

Respublikamızda innovasiya sahibkarlığından son illər geniş istifadə edilir. Müəssisələrin modernləşdirilməsi, müasir və mütərəqqi texnologiyaların tətbiqi, beynəlxalq bazarda sərt rəqabətə davam gətirə biləcək məhsulların istehsalı innovasiya sahibkarlığından çox asılıdır. Azərbaycanda xalq təsərrüfatının, sənayenin gələcək inkişafı birmənalı olaraq innovasiya sahibkarlığına əsaslanır. Çünki iqtisadi artımın əsası kimi struktur dəyişiklikləri yüksək və müasir texnoloji proseslərsiz mümkün deyil. Ölkəmizdə həm istehsal sahələrinin, həm də iqtisadiyyatın ümumilikdə inkişafında hərəkətverici qüvvə kimi innovativ texnologiyalara, zəngin təbii sərvətlərə və müəssisələrin fəaliyyətinin düzgün təşkil edilməsinə önəm verilir. İnnovasiya prosesinin son məqsədi yeni məhsulun kommersiya qabiliyyətinin yüksəldilməsi və kütləvi istehsalının təşkilidir.

Azərbaycanda sahibkarlıq fəaliyyətinin inkişafı üçün önəmli tədbirlər görülüb və görülməkdədir. Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu, Kiçik və Orta Sahibkarlığın İnkişafı Agentliyi və rayonlarda sahibkarlığın inkişafı mərkəzləri yaradılmışdır. Ümumiyyətlə, Azərbaycanda sahibkarlıq mühitinin formalaşması üçün vacib olan “Sahibkarlıq fəaliyyəti haqqında”, “Müəssisələr haqqında”, “Səhmdar cəmiyyətləri haqqında”, “Haqsız rəqabət haqqında”, “Əmək birjası haqqında”, “Lizinq kompaniyaları haqqında” qanunlar və bazar iqtisadiyyatının hüquqi mexanizminin qurulmasını təmin edən digər qanunlar qəbul olunmuşdur. Prezident İlham Əliyev bu məsələlərə xüsusi diqqət verərək demişdir: “Bu il Sahibkarlığa Kömək Milli Fondunun xətti ilə 200 milyon manat güzəştli kreditlər nəzərdə tutulur, onların böyük əksəriyyəti artıq verilmişdir. Mən göstəriş verdim ki, gələn il biz bu məbləği artıraq və gələn il bu fond vasitəsilə üç yüz milyon manat məbləğində güzəştli kreditlər verilməlidir. Çünki bu, çox vacib sahədir, bu, real iqtisadiyyata qoyulan investisiyalardır, dövlət nəzarəti altında qoyulan investisiyalardır. Ancaq özəl sektor da bu investisiyaları qoyur. Biz bu proqramı icra edərkən həm özəl sektoru stimullaşdırırıq, ucuz kreditlər verməklə onların fəaliyyətini genişləndiririk, eyni zamanda, daxili istehsalı da stimullaşdırırıq”.

Emin Qasımov

Respublika.- 2012.- 29 dekabr.- S. 5.