AZƏRBAYCAN DİASPORASI—VƏTƏNİN XARİCDƏ LAYİQLİ TƏMSİLÇİLƏRİ

Müstəqil Azərbaycan ulu keçmişə, zəngin tarixə malikdir. Xalqımız əsrlər boyu çoxlu sınaqlara məruz qalsa da, öz mənliyini, milli varlığını, ədət–ənənlərini qorumuş və bəşər sivilizasiyasına dəyərli töhfələr vermişdir.

Görkəmli alman filosofu K.Yaspersin fikrincə, biz nə ediriksə onu ancaq qarşılıqlı şüurlu anlaşmanın hesabına edirik. İnsan fərd olaraq öz–özlüyündə mövcudluğunu sübut edə bilmir. Qarşılıqlı ünsiyyət, həmrəylik şəxsiyyətin formalaşmasında çox mühüm rol oynayır.

Bu baxımdan dünyanın müxtəlif guşələrinə səpələnmiş azərbaycanlıların bir–birindən təcrid halda yaşaması, milli adət–ənənələrimizdən, mənəvi dəyərlərimizdən uzaq düşməsi onların gündəlik həyatında, milli şüurunda ikili düşüncə tərzi yarada bilər. Bu milli problem hər birimizi düşündürməyə bilməz.

Sovet dönəmində xaricdə yaşayan soydaşlarımızla əlaqələr çox məhdud çərçivədə idi. Kommunust rejimi qardaşla qardaş, qohumlar və doğmalar arasında “dəmir pərdə” çəkmişdi. Hətta tərcümeyi–halımızda xaricdə qohumlarımızın yaşadığını belə gizlədirdik.

Keçən əsrin 80–ci illərinin axırlarında xalqımız milli azadlıq, müstəqillik uğrunda mübarizəyə qalxanda sərhədin o tayından həsrətlə boylanan soydaşlarımız səsimizə səs verərək bizimlə həmrəy olduqlarını bildirdilər. 1989–cu ilin noyabr ayının axırlarında qədim Naxçıvan torpağında qardaşı qardaşdan ayıran sərhəd məftilləri vətənpərvər qüvvələr tərəfindən qoparılıb atıldı. Naxçıvanda baş vermiş hadisə dünya azərbaycanlılarının həmrəylik ideyasının reallaşması istiqamətində ilk mühüm addım oldu.

Həmrəylik, birlik ideyasının milli inkişafımızda rolunu yüksək qiymətləndirən ümummilli lider Heydər Əliyevin təşəbbüsü və sədrliyilə 1991–ci il dekabr ayının 16–da Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi dekabr ayının 31–nin Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik və Birlik Günü elan olunması haqqında qərar qəbul etdi.

Ulu öndərin dəst–xəttilə tarixə düşən Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Günü hər il ölkəmizdə və onun hüdudlarından kənarda yaşayan soydaşlarımız tərəfindən əlamətdar bayram kimi qeyd olunur.

Müdrik rəhbərin ikinci dəfə siyasi hakimiyyətə qayıdışından sonra diaspor anlayışı xaricdə yaşayan soydaşlarımızın da leksikonuna daxil oldu, düşüncələrdə yeni məna kəsb etməyə başladı.

Xalqımızın əbədiyaşar lideri xarici dövlətlərə səfərlərində həmvətənlərimizi arayıb axtarır, onlara xalqımızın azadlıq mübarizəsindən, müstəqilliyimizin bəhrələrindən, Ermənistan–Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin səbəblərindən söhbət açır, soydaşlarımızı birliyə, həmrəyliyə çağırırdı.

Xalqımızın böyük oğlu, bütün dövrlərin ən böyük azərbaycanlısı Heydər Əliyev dünyanın ayrı–ayrı qitələrində yaşayan soydaşlarımızı bir araya gətirdi, bir bayraq, bir amal uğrunda birləşdirdi. 2001–ci il noyabr ayının 9–10–da Bakı şəhərində Dünya azərbaycanlılarının birinci qurultayı keçirildi. Bu mötəbər məclisdə Azərbaycan diasporunun formalaşdırılması, soydaşlarımızın bir–birilə və tarixi Vətənlə əlaqələrinin yaradılması və möhkəmləndirilməsi gündəmə gətirildi. Möhtərəm Heydər Əliyev qurultayda dövlətin siyasi xəttini səciyyələndirərkən dedi: “Müstəqil Azərbaycan dövlətinin əsas ideyası azərbaycançılıqdır. Hər bir azərbaycanlı öz milli mənsubiyyətinə görə qürur hissi keçirməlidir və biz azərbaycançılığı–Azərbaycan dilini, mədəniyyətini, milli–mənəvi dəyərlərini, adət–ənənələrini yaşatmalıyıq.”

Qurultaydan sonra diaspor quruculuğu prosesi sürətləndi. 2002–ci ilin iyulunda Xarici Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla iş üzrə Dövlət Komitəsi (Hazırda Diasporla iş üzrə Dövlət Komitəsi adlanır) yaradıldı. Dünya azərbaycanlılarının ümummilli ideya, müstəqil dövlətçilik, milli–mənəvi dəyərlər ətrafında birləşməsi və təşkilatlanması sahəsində yeni bir mərhələnin əsası qoyuldu.

“Mən hər bir azərbaycanlının Prezidentiyəm” prinsipini rəhbər tutan dövlətimizin başçısı cənab İlham Əliyev xalqımızın birliyininin, həmrəyliyinin təmin olunması sahəsində ulu öndərin irsini uğurla davam etdirir. Ölkəmizdə diaspor quruculuğu artıq dövlət siyasətinin tərkib hissəsinə çevrilmişdir.

Ölkə Prezidenti dünya azərbaycanlılarının təşkilatlanması, diaspor quruculuğu kimi mühüm məsələləri daim diqqət mərkəzində saxlayır. Möhtərəm Prezidentimizin sərəncamları ilə Dünya azərbaycanlılarının Bakı şəhərində II və III qurultaylarının keçirilməsi də soydaşlarımızın Vətən naminə daha sıx birləşməsinə, azərbaycançılıq hərəkatının geniş vüsət almasına xidmət edir.

Dövlətimizin başçısı diaspor quruculuğu sahəsində genişmiqyaslı tədbirlərin həyata keçirilməsinə xüsusi diqqət yetirir. Dünya azərbaycanlılarının III qurultayında cənab Prezident bu sahədə görülmüş işləri yüksək qiymətləndirmişdir.

Azərbaycan Prezidentinin dəyərli tövsiyələri, qurultayın qəbul etdiyi sənədlər yeni mərhələdə Azərbaycan diaspor təşkilatlarının qarşısında duran əsas vəzifələri müəyyənləşdirmiş, milli–mənəvi dəyərlərimizin qorunub saxlanılması, doğma Vətənin milli maraqlarının müdafiəsi işini vacib məsələ kimi ortaya qoymuşdur.

Rusiyanın Nijnivartovsk şəhərində “Relax” şirkətinin baş direktoru olan soydaşımız Balaşirin Ağayev fikirlərini bizimlə bölüşərək dedi: “Dünya azərbaycanlılarının III qurultayından keçən dövr hər birimiz üçün yaddaqalan və uğurlu olmuşdur. Hiss edirik ki, arxamızda güclü, qüdrətli Azərbaycan dövləti və onun nüfuzlu, müdrik Prezidenti dayanır.

Mən 20 ildən çoxdur ki, taleyimi Nijnivartovsk şəhərinə bağlamışam. Bura Rusiyanın ən iri neft və qaz regionudur. Muxtar ərazidə yaşayan soydaşlarımızın hüquqlarını qorumaq, onların problemlərini həll etmək üçün bütün imkanlardan istifadə edirik. Şəhərin icra strukturlarının və hüquq–mühafizə orqanlarının rəhbərlərilə, ərazini Rusiya Dövlət Dumasında təmsil edən deputatlarla görüşür, soydaşlarımızı narahat edən məsələləri bir yerdə müzakirə edirik.

Əlbəttə, bu, heç də diasporla bağlı problemlərin tam həlli deyil. Rusiyanın ayrı–ayrı regionlarındakı Azərbaycan icmalarının birliyinin möhkəmləndirilməsinə, onların qarşılıqlı surətdə fəaliyyət göstərməsinə böyük ehtiyac vardır.

Rusiya prezidenti cənab V.Putinə müraciət edərək Böyük Vətən müharibəsində qələbənin qazanılmasında müstəsna xidmətlərinə görə Azərbaycanın paytaxtı Bakıya qəhrəman şəhər adının verilməsini, Dağlıq Qarabağ probleminin Azərbaycanın ərazi bütövlüyü və milli maraqları çərçivəsində həllinə köməklik göstərməsini xahiş etmişik.

Ümummilli liderimizin dediyi kimi, “Vətən birdir və hamı bu Vətən uğrunda çalışmalıdır”. Bu gün hər birimiz Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Ali Baş Komandan cənab İlham Əliyevin ətrafında sıx birləşməklə vətəndaş həmrəyliyinə nail olmalı, Dağlıq Qarabağ məsələsinin sülh yolu ilə həllinə, müstəqil Azərbaycanın daha da çiçəklənməsinə var qüvvəmizlə çalışmalıyıq.

Etibar Mirzəyev Lerik rayonunun Nücü kəndində böyüyüb boya–başa çatmışdır. Uzun illərdir ki, Qazaxıstanda yaşayır. Astana şəhərində “Azərbaycan” cəmiyyətinin sədr müavinidir.

E. Mirzəyev Dünya azərbaycanlılarının II qurultayının nümayəndəsi olmuşdur. Bu yaxınlarda onunla həmsöhbət olduq. Diaspor quruculuğu ilə bağlı Astana şəhərində görülümüş işlər barədə danışdı:

– Ölkələrimizi çoxəsrlik milli, dini və mədəni əlaqələr birləşdirir. Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyev və Qazaxıstan Respublikasının Prezidenti Nursultan Nazarbayevin birgə səyləri sayəsində ölkələrimiz və xalqlarımız arasında münasibətlər daha da möhkəmlənmiş və yeni mərhələyə qədəm qoymuşdur. Bu gün Qazaxıstanda minlərlə soydaşımız yaşayır.

Sürətlə tikilən və əzəmətli bir şəhərə çevrilən Astanada azərbaycanlıların böyük zəhməti vardır. Soydaşlarımız yeni yaşayış massivlərinin salınmasında, təhsil, səhiyyə, mədəniyyət ocaqlarının, eləcə də sosial obyektlərin tikintisində fədakarlıqla çalışırlar.

Ümummilli liderin tövsiyələrini daim rəhbər tutaraq yaşadığımız ölkənin nümunəvi vətəndaşı olmağa çalışırıq. Ana dilimizi, zəngin mədəniyyətimizi yaşatmaq, milli adət–ənələrimizi qorumaq, Azərbaycan həqiqətlərini Qazaxıstanda yaşayan müxtəlif millətlərin nümayəndələrinə çatdırmaq diasporumuzun fəaliyyətində əsas yer tutur.

Bu gün Astana şəhərində azərbaycançılıq hərəkatı geniş vüsət almış, təşkilatlanma prosesi sürətlənmişdir. Regionun digər şəhərlərində, qonşu respublikalarda fəaliyyət göstərən Azərbaycan icmaları ilə əlaqələr getdikcə möhkəmlənir.

Adıgözəl Məmmədov Lənkəran rayonunun Digah kəndində dünyaya göz açmışdır. Artıq 50 ilə yaxındır ki, Riqa şəhərində yaşayır. Sürücükdən başlayaraq “Riqa sanitar nəqliyyat avtomüəssisəsi” Səhmdar Cəmiyyətinin prezidentinə kimi yüksəlmişdir. Nüfuzlu iş adamı həm də uzaq diyarda diaspor quruculuğunun fəallarından biridir. Dünya azərbaycanlılarının II və III qurultaylarının nümayəndəsi olmuşdur.

O, doğma Lənkəranla daim əlaqə saxlayır. Lənkəran şəhər təcili və təxirəsalınmaz tibbi yardım stansiyasına iki mersedes markalı müasir renomobil hədiyyə etmişdir. Bu münasibətlə Lənkəran rayon mərkəzi xəstəxanasında keçirilən mərasimdə Adıgözəl Məmmədovun çıxışı indiki kimi yadımdadır:

–Deyirlər ki, dağın əzəməti uzaqdan daha yaxşı görünür. Biz uzaq Litvadan Azərbaycanın yüksək inkişafını, tərəqqisini, uğurlarını görür və çox sevinirik. Diasporumuz Azərbaycanın uğurlarının təbliği istiqamətində ardıcıl iş aparır. Ölkəmizin zəngin mədəniyyətini, ədəbiyyatını, incəsənətini, milli adətlərini dost ölkənin xalqına tanıtmaq üçün müxtəlif mərasimlər keçirir, milli və dövlət bayramlarımızı yüksək səviyyədə qeyd edirik.

Ən ağrılı problemimiz olan Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli hər birimizi düşündürür. Ermənilərin əsrlər boyu xalqımıza qarşı törətdiyi etnik təmizləmə, soyqırımı və işğalçılıq siyasəti barədə həqiqətləri Riqa ictimaiyyətinə və şəhərdə fəaliyyət göstərən beynəlxalq qurumlara çatdırırıq.

Möhtərəm Prezidentimizin qurultayda söylədiyi fikirlər, verdiyi tövsiyələr bizi sıx birləşməyə, fəaliyyətimizi daha da genişləndirməyə ruhlandırır.

Xalqımız dünya miqyasında sayca ən böyük xalqlardan biridir. Bizim hamımızın bir Vətəni var. Azərbaycançılıq və vahid Vətənə mənsubluq ideyası milli təfəkkürümüzün fenomeninə, varlığımızın qayəsinə çevrilməlidir. Müstəqilliyimizi və dövlətçilyimizi qoruyub möhkəmləndirmək, Azərbaycanı qüdrətli bir dövlətə çevirmək hər birimzin vətəndaşlıq borcudur.

Əlisəfa HƏSƏNOV

Respublika.- 2013.- 10 mart.- S. 4.