20 YANVAR AZƏRBAYCAN XALQININ İDEYA VƏ SİYASİ BİRLİYİNİN ZİRVƏSİDİR

20 Yanvar faciəsi törədilən zaman Dünya Azərbaycanda baş verən hadisələri izləyə bilmirdi. Azərbaycan xalqı başsız qalmış, informasiya blokadasına düşmüşdü. Azərbaycan xalqının belə ağır vəziyyətində o zaman siyasi səhnədən uzaqlaşdırılmış, Moskvada uzaq bir yerdə yaşayan Heydər Əliyev böyük cəsarət nümayiş etdirərək, yanvarın 21–də Azərbaycanın Moskvadakı nümayəndəliyinə gedib mətbuat konfransı keçirdi. Mətbuat konfransında Heydər Əliyev böyük cəsarətlə heç kimdən və heç nədən qorxmayaraq və öz şəxsi həyatını təhlükədə qoyaraq, yanvarın 20–də Bakıda təşkil edilən və törədilən qanlı faciənin səbəblərini və təşkilatçılarını obyektiv faktlarla düzgün və dəqiq açıqladı, aksiyanı törədənlərin səbəbkarlarının cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməsini qətiyyətlə tələb etdi. Heydər Əliyev mətbuat konfransındakı çıxışında demişdi: “Azərbaycanda baş vermiş hadisələri hüquqa, demokratiyaya yabançı, humanizmə və ölkəmizdə elan olunmuş hüquqi dövlət quruculuğu prinsiplərinə zidd hesab edirəm. Azərbaycandakı vəziyyəti öz axarına salmaq, siyasi həyatdakı qeyri–sabitliyi nizamlamaq üçün kifayət qədər imkan olmuşdur. Təəssüf ki, Azərbaycanın rəhbərliyi, həmçinin ölkənin ali siyasi rəhbərliyi bu imkanlardan istifadə edə bilməmişdir”. Elə həmin gün Heydər Əliyev Azərbaycan xalqına başsağlığı teleqramı göndərdi. Teleqramda deyilirdi: “Bakı şəhərinə sovet ordusu hissələrinin yeridilməsi ilə əlaqədar xalqımızın başına gətirilən faciədən, dinc əhalinin qırılmasından böyük ürək ağrısı ilə xəbər tutdum. Bu matəm günündə həlak olanların ailələrinə və yaxınlarına, bütün Azərbaycan xalqına dərin hüznlə başsağlığı verirəm”.

Heydər Əliyevin cəsarətli bəyanatı kütləvi informasiya vasitəsilə bütün dünyaya çatdırıldı, blokadaya alınmış Azərbaycanın, qanına qəltan edilmiş xalqımızın, yüzlərlə itki verən millətimizin haqq səsini dünyaya çatdıran cəsarətli bir liderin, ürəyi daim Azərbaycanla olan müdrik ağsaqqalın, görkəmli ictimai–siyasi və dövlət xadimi olan dahi rəhbərin əsl qəhrəmanlığı və qətiyyəti idi. Heç yerdən köməyi olmayan xalqımız bu Vətən övladının cəsur və yenilməz bəyanatından güc tapdı, ilhama gəldi, imperiyanın qorxu və xofunu qətiyyətlə rədd edərək, intensiv şəkildə azadlıq mübarizəsini, müstəqillik uğrunda apardığı mübarizəni qələbəyədək davam və inkişaf etdirdi. Bəli, zamanın o vaxtında, tarixin o mürəkkəb zamanında Heydər Əliyev əsl qəhrəmanlıq, nəsillərə nümunə olacaq igidlik və cəsarət nümayiş etdirmişdir. Heydər Əliyevin Moskvadakı tarixi çıxışının mətni bütün maneələrə baxmayaraq respublikada və dünyada geniş yayıldı.

Mərkəz belə güman edirdi ki, xalqımıza divan tutmaqla hərəkatın qarşısını alacaq və Azərbaycanın nümunəsində milli respublikalarda alovlanmaqda olan milli azadlıq mübarizələrini birdəfəlik darmadağın edəcək, çürüməkdə olan imperiyanın dayaqlarını qoruyub saxlaya biləcəkdir. Ümumdünya tarixinin səhifələrini vərəqləsək, o zaman görərik ki, heç bir dövlət öz vətəndaşına belə xəyanət etməmişdir. Ancaq Qorbaçov hökuməti və onun komandası bunu etdi, demokratiyaya, beynəlxalq qanunlarına və ən nəhayət, insanlığa zidd olan əməllər törətdi, yüzlərlə insanın ölümünə səbəb olan silahlı müdaxilə edib sülhsevər adamların öldürülməsinə fərman verdi. Ancaq rəsmi Moskvanın silahlı müdaxiləsinə və tanklarla hücuma keçməsinə baxmayaraq, Azərbaycan xalqının azadlıq və müstəqillik uğrunda inadlı və qətiyyətli mübarizəsinin qarşısını ala bilmədi.

Qanlı yanvar günlərində Azərbaycan xalqının möhkəm və sarsılmaz birliyi, güclü iradəsi və qətiyyəti bir daha sübut olundu. Bəlkə də 70 illik sovet totalitar rejimi dövründə belə bir birlik olmamışdı. Bu, xalqımızın ideya və siyasi birliyinin zirvəsi, dinindən, cinsindən, sosial vəziyyətindən və vəzifəsindən asılı olmayaraq, hamının vahid bir amal uğrunda apardığı mübarizədə birləşməsi idi. Yanvarın 22–də 1 milyondan artıq insanın şəhidlərin dəfn mərasiminə toplaşması rəsmi Moskvaya sanki bir ittiham idi. Bütün dünya gördü ki, Azərbaycan xalqı nəyə qadirdir. Bütün dünya Azərbaycan xalqının rəşadətini, qəhrəmanlığını, müstəqillik və azadlıq uğrunda mübarizə əzmini gördü.

20 yanvar xalqımızın şəhidlik zirvəsi olmaqla yanaşı, müstəqillik uğrunda apardığı milli azadlıq mübarizəsində yeni istiqamətlər açdı. Çağdaş tariximizin parlaq bir səhifəsi, müstəqillik yollarında yeni bir tarixi dövrün başlanğıcı oldu. Böyük azadlıq şairi Xəlil Rza Ulutürkün “…Azadlığı istəmirəm qram–qram, qolumdakı zəncirləri qıram gərək, qıram–qıram… Azadlığı istəyirəm Günəş kimi, ümman kimi…” bəşəri arzuları xalqımızın dil əzbərinə çevrilmişdi.

Bəli, istiqlal savaşı uğrunda apardığı qalibiyyətli mübarizədə Azərbaycan xalqı daha güclü mübarizə əzmi ilə müstəqilliyinə can atırdı. Çünki 20 yanvar şəhidlik zirvəsindən başlanan yeni tarixi mərhələ ancaq və ancaq müstəqilliyə doğru istiqamət götürmüşdü. Bu mübarizə yollarında başlıca məqsəd bir idi: müstəqilliyə qovuşmaq! Doğrudan da, Azərbaycan xalqının müstəqillik uğrunda apardığı mübarizə son nəticədə qələbə ilə başa çatdı. 1991–ci il oktyabrın 18–də Azərbaycanın Dövlət Müstəqilliyi haqqında Konstitusiya Aktı qəbul olundu. Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin dediyi kimi: “Konstitusiya aktının qəbul edilməsi ilə XX əsr Azərbaycan tarixinin dördüncü mərhələsi başlandı. Biz o vaxtdan azad, müstəqil dövlətik. Xalqımız öz taleyinin, torpaqlarının, öz ölkəsinin sahibidir”.

20 Yanvar faciəsinin törədilməsinin çox dərin ictimai–siyasi səbəbləri və kökləri vardır. Zənnimizcə, bu səbəblər və köklər erməni millətçilərinin həyasız torpaq iddiaları və işğalçılıq siyasətinin məntiqi nəticəsi, erməni–rus təbliğatının antiazərbaycan və antimüsəlman mövqeyinin bariz nümunəsidir.

Respublika tarixşünaslığında və Azərbaycanda milli azadlıq hərəkatı tarixində, habelə müstəqillik uğrunda genişlənən mübarizə tarixində bu problem geniş işıqlandırılmış, maraqlı və diqqəti cəlb edən fikirlər söylənilmişdir. Bu istiqamətdə Prezidentin Administrasiyasının rəhbəri, akademik Ramiz Mehdiyevin “Azərbaycanlılara qarşı soyqırım gerçəklikləri” adlı kitabını xüsusi qeyd etmək lazımdır. Müəllif yazır: “Azərbaycana qarşı qərəzli, ədalətsiz münasibətin əsasını uzaq hədəfli coğrafi–siyasi planlar təşkil edir ki, bu planları da SSRİ rəhbərliyi “beynəlmiləl qardaşlıq” yaradılması kimi ideoloji pərdə altında uzun illər həyata keçirmişdir. Əgər Alma–Ata (1986), Tbilisi (1989), Vilnüs (1991) hadisələrinə müraciət etsək, onda hökmən belə bir sual yaranır: nə üçün həmin aksiyalar bu qədər qanlı və geniş miqyaslı olmamışdır? Nə üçün Tbilisi və Vilnüs hadisələri ilə əlaqədar Qorbaçov peşman olduğunu bildirdi, gürcü və Litva xalqlarından üzr istədi, Azərbaycanda baş vermiş qanlı hadisələrlə əlaqədar isə bunu etmədi? Beləliklə, Azərbaycanda genişlənməkdə olan azadlıq və demokratik hərəkatı, müstəqillik uğrunda aparılan güclü hərəkata mane olmaq, xüsusilə, azərbaycanlılara dərs vermək üçün cəzalandırmaq istəyini həyata keçirən Qorbaçov belə bir hərəkəti etdi, Bakıya ordu yeridilməsinə, günahsız insanların kütləvi şəkildə öldürülməsinə göstəriş verdi”.

20 Yanvar faciəsi güclü ibrət dərsi oldu. Faciəyə hüquqi–siyasi qiymətin verilməsi, ondan obyektiv nəticə çıxarmaq üçün ümummilli liderimiz, prezident Heydər Əliyevin tapşırıq və göstərişlərindən sonra mümkün oldu. 20 Yanvar faciəsinin törədilməsi ilə əlaqədar Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 29 yanvar 1994–cü il tarixli qərarının böyük əhəmiyyəti oldu. Qərarda 20 Yanvar hadisələrinə siyasi–hüquqi qiymət verildi, günahkarlar aydınlaşdırıldı, elmi idarələr və tədqiqatçı alimlər qarşısında faciənin tədqiq edilməsi və işıqlandırılması vəzifələri müəyyənləşdirildi.

2000–ci il yanvarın 17–də “20 Yanvar şəhidi” fəxri adı təsis edildi, 20 Yanvar şəhidlərinə Bakının ən yüksək yerində tarixi abidə qoyuldu.

Heydər Əliyevin müstəqil Azərbaycan Respublikasının rəhbərliyinə qayıdışı, milli dövlətçilik tariximizin sözün əsl mənasında dirçəliş dövrü oldu. Heydər Əliyevin Azərbaycana qayıdışı xalqımızı vətəndaş müharibəsi təhlükələrindən xilas etdi, dərin sosial bəlalardan qurtardı, tezliklə müharibə cəbhəsində atəşkəsin əldə edilməsinə, respublika daxilində sakitliyin və sabitliyin bərpa edilməsinə, müstəqil Azərbaycanın beynəlxalq əlaqələrinin genişlənməsinə nail olundu. Azərbaycan torpağının hər bir guşəsinə müqəddəs yer kimi baxan, onun bütövlüyü və müstəqilliyinin qorunması uğrunda yorulmadan mübarizə aparan Heydər Əliyev çıxışlarında dəfələrlə demişdir ki, Azərbaycanın müstəqilliyi əbədidir və Azərbaycan Respublikası müstəqil dövlət kimi daim yaşayacaqdır.

Bu gün Azərbaycan xalqı azadlıq uğrunda canlarını qurban edən şəhidlərimizin və cəsur Vətən övladlarının qəhrəmanlıq mübarizəsini çox böyük hörmət və ehtiramla əziz tutur, onların igidliyini yüksək qiymətləndirir. Şəhidlərimizin qanı bahasına qazanılan müstəqilliyimizi qanımızla və canımızla qorumalı, ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin dediyi kimi, onu daimi, ədəbi və dönməz etməliyik. Respublika Prezidenti cənab İlham Əliyevin dediyi kimi, xalqımız məkrli erməni təbliğatına qarşı müntəzəm surətdə qabaqlayıcı hücum tədbirlərinin təşkilində təsirli addımlar atmalı, aparıcı ölkələrdə güclü Azərbaycan lobbisinin formalaşdırılmasında həlledici işlər görməlidir. Bu istiqamətdə bu gün biz öz təbliğat işimizi daha da səmərəli qururuq, çünki bizim təbliğatımız reallığa, faktlara və tarixi həqiqətlərə əsaslanır. Cənab Prezidentimizin dediyi kimi, artıq dünya tarixi həqiqətləri anlayır və Azərbaycanın haqq səsini müdafiə edir və beləliklə, Azərbaycanın həqiqətləri dünya birliyi ölkələri tərəfindən müdafiə edilir.

İyirmi yanvar hadisəsi xalqımızın yaddaşına qanlı faciə kimi daxil olsa da, bütövlükdə milli tariximizin ən şanlı və qəhrəmanlıq səhifələrindən birini təşkil edir.

Bu gün Azərbaycanın haqq səsi və Azərbaycan həqiqətləri bütün dünyada eşidilir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin dediyi kimi, artıq dünya etiraf edib ki, bizim torpaqlarımız işğalçı Ermənistan tərəfindən zəbt edilib, azərbaycanlılar etnik təmizləməyə məruz qalmışlar İşğal olunmuş torpaqlarda Ermənistan vandalizm siyasəti aparmış, bizim tarixi abidələrimizi yerlə yeksan etmişlər. Belə bir zamanda Azərbaycan həqiqətlərini dünyaya çatdırmaq üçün biz hələ çox iş görməli, fəal və qabaqlayıcı təbliğat tədbirləri aparmalıyıq. Belə bir tarixi həqiqəti artıq hamı bilməlidir ki, bu gün Azərbaycan sürətlə inkişaf edən dövlətə çevrilmişdir.

Respublika Prezidenti cənab İlham Əliyevin Nazirlər Kabinetinin 2012–ci ilin sosial–iqtisadi inkişafının yekunları və 2013–cü ildə qarşıda duran vəzifələrə həsr olunmuş iclasındakı nitqində dediyi kimi bu gün Azərbaycan daxili və xarici siyasətdə böyük uğurlara nail olmuşdur. Artıq bizim 40 milyard dollardan çox valyuta ehtiyatlarımız vardır. Son 9 il ərzində bir milyon 100 mindən artıq yeni iş yeri açılmışdır. Ölkəmiz dinamik və uğurla inkişaf edir. Azərbaycan dövlətinin modernləşdirilməsi üçün konkret addımlar atılır. Bu gün bizi ən çox narahat edən məsələ Ermənistan–Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həll olunmamasıdır. Prezident İlham Əliyev bu yaxınlarda dünya azərbaycanlılarına müraciətində demişdir ki, ölkəmizin suverenliyinin möhkəmləndirilməsi, sosial–iqtisadi inkişafın davam etdirilməsi, Ermənistan–Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin ədalətli həlli və digər mühüm vəzifələrin öhdəsindən uğurla gəlmək üçün əl–ələ verməli, səylərimizi birləşdirməliyik. Bununla da Dövlət müstəqilliyinin möhkəmləndirilməsinə, tərəqqisinə və inkişafına kömək etmiş oluruq, Azərbaycanın haqlı mövqeyini və tarixi həqiqətləri dünyaya çatdırmış oluruq.

Nuru MƏMMƏDOV,

professor,

Mübariz ƏLİYEV,

Gəncə Dövlət Universitetinin baş müəllimi,

respublikanın Əməkdar müəllimi.

Respublika.- 2013.-20 yanvar.- S. 3.