Nizami rayonu: sosial-iqtisadi inkişafın yeni mərhələsində

Dünən Nizami Rayon İcra Hakimiyyətində 2013-cü ilin sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunmuş hesabat yığıncağı keçirilmişdir. Yığıncağı giriş sözü ilə rayon icra hakimiyyətinin başçısı Tahir Budaqov açaraq ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi altında müstəqil Azərbaycanın qazandığı uğurlarından danışdı. Qeyd etdi ki, 2013-cü il ölkəmiz üçün uğurlu olmuş, böyük infrastruktur layihələr icra edilmiş, respublikamızın beynəlxalq nüfuzu artmışdır.

Sonra rayonun ötən ildəki sosial-iqtisadi inkişafını əks etdirən videofilm nümayiş olundu.

Ölkə iqtisadiyyatının inkişafına öz töhfəsini verən rayon ərazisindəki müəssisələr tərəfindən 2013-cü ilin yanvar-dekabr aylarında 424,2 milyon manat dəyərində məhsul istehsal edilmiş və xidmətlər göstərilmişdir ki, bu da 2012-ci ilin müvafiq dövrünə nisbətən ötən ilin müvafiq dövrünə nisbətən 5,0% çoxdur. Sənayedə istehsalın 34,7 faizi qeyri-dövlət sektoruna aiddir. Sənayenin dövlət sektorunda 277,2 milyon manatlıq və ya ümumi istehsalın 65,3 faizi qədər məhsul istehsal edilmiş, xidmətlər göstərilmişdir.

Ümumiyyətlə, 2012-ci ilə nisbətən 2013-cü ildə zeytun yağı istehsalı 42,3 faiz, kakao yağının istehsalı 29,7 faiz, müxtəlif içki istehsalı 37,2 faiz, sous məhsullarının istehsalı 15,9 faiz, beton, gips və sement məmulatlarının istehsalı 75,7 faiz, beton qarışığı 2 dəfə, duz istehsalı 13,5 faiz, kimyəvi məhsulların istehsalı 3,6 faiz, plastmas məmulatlarının istehsalı 5,7 faiz, müxtəlif polietilen kisələr istehsalı 68,9 faiz, qeyri-metal məhsulların istehsalı 24,1 faiz çox olmuşdur.

Müəssisələr tərəfindən bazar münasibətlərinin düzgün qurulması nəticəsində 2013-cü ildə ümumi dəyəri 433,0 milyon manatlıq hazır məhsul istehlakçılara göndərilmişdir ki, bu da illik istehsal həcminin 102,1 faizini təşkil edir. 2014-cü ilin 1 yanvar vəziyyətinə müəssisələrin anbarlarında hazır məhsul qalığının həcmi 1,3 milyon manat olmuşdur.

Hesabat ilində öz gücləri ilə yerinə yetirilən podrat işlərinin həcmi 552,0 milyon manat olmaqla, ötən ilin müvafiq dövrünə nisbətən 143,2 faiz təşkil etmişdir.

2013-cü ildə rayonda iqtisadiyyatın və sosial sahələrin inkişafı üçün bütün maliyyə mənbələri hesabına əsas kapitala 186,5 milyon manat həcmində investisiya yönəldilmişdir ki, bu da ötən ilin müvafiq dövrünə nisbətən 32,6 faiz artmışdır. Əsas kapitala yönəldilmiş investisiyaların 177,2 milyon manatı və ya 95,0 faizi dövlət, 9,3 milyon manatı və ya 5,0 faizi qeyri-dövlət müəssisələrinin payına düşür. Adambaşına düşən investisiyaların həcmi il ərzində 97,0 manat olmuşdur.

Ötən dövrdə bütün maliyyə mənbələri hesabına 143,2 milyon manatlıq əsas fondlar istifadəyə verilmişdir.

Hesabat dövrü ərzində istifadə edilmiş investisiyaların 100,6 milyon manatı və ya 53,9 faizi tikinti-quraşdırma işlərinə sərf edilmişdir ki, bu da keçən ilin müvafiq dövrünə nisbətən 34,1 faiz çoxdur.

2013-cü ildə rayonda pərakəndə ticarət dövriyyəsinin həcmi 2,3 faiz artaraq 1554,1 milyon manat olmuşdur. Ümumi ticarət dövriyyəsinin 21,4 faizi ticarət fəaliyyəti ilə məşğul olan hüquqi şəxslərin, 8,1 faizi fiziki şəxslərin, 70,5 faizi yarmarka və kənd təsərrüfatı məhsulları bazarlarının payına düşür. İlin əvvəlindən özəl müəssisələrin fəaliyyət dairəsi daha çox genişlənmiş və rayon əhalisinin ərzaq və qeyri-ərzaq mallara olan tələbatının ödənilməsində onlar müstəsna rol oynamışlar. Pərakəndə ticarət dövriyyəsinin, demək olar ki, 100 faizi onlar tərəfindən aparılmışdır.

Hesabat dövründə iaşə müəssisələrindən 24,9 milyon manatlıq və ya 0,6 faiz çox xidmət göstərilmişdir.

2013-cü ilin yanvar-dekabr aylarında əhaliyə göstərilən pullu xidmətlərin həcmi 7,3 faiz artaraq 205,7 milyon manat olmuşdur. Pullu xidmətlərin 99,1 milyon manatı və ya 48,2 faizi hüquqi şəxslərin, 106,6 milyon manatı və ya 51,8 faizi fiziki şəxslərin fəaliyyəti hesabına yaranmışdır. Hüquqi şəxslər tərəfindən əhaliyə göstərilən pullu xidmətlərin həcmi ötən ilin müvafiq dövrünə nisbətən 53,8 faiz artmışdır. Hesabat dövründə məişət obyektlərində 53,7 milyon manatlıq müxtəlif xidmətlər göstərilmişdir ki, bu da əhaliyə göstərilən pullu xidmətlərin 27,1 faizini təşkil etmişdir.

2013-cü ildə Nizami rayonunda 1996 yeni iş yeri açılmışdır ki, ondan 434-ü yeni açılmış, 99-u mövcud müəssisə və təşkilatlara, 1463-ü isə fiziki şəxslərə aiddir.

Ümumilikdə son on ildə 23460 yeni iş yeri açılmışdır ki, onun da 23363-ü daimi iş yerləridir.

H esabat ilində orta aylıq əməkhaqqı 442,2 manat təşkil etmiş və sənaye sahəsində 10,0 faiz, nəqliyyat sahəsində 21,8 faiz, rabitə sahəsində 36,5 faiz, maliyyədə 7,5 faiz, ticarət sahəsində 9,2 faiz, təhsildə 41,2 faiz, peşə, elm və texniki fəaliyyət sahəsində 7,3 faiz, ictimai-iaşədə 17,3 faiz artmışdır.

Ötən il xüsusilə təhsil sahəsində qazanılmış bir sıra nailiyyətlərlə yadda qalmışdır. Belə ki, respublika fənn olimpiadasının yekun turunun nəticələrinə görə rayon üzrə 1 nəfər birinci yerə (kimya fənni üzrə 145 №-li orta məktəbin XI sinif şagirdi Ağayev Həsən Rövşən oğlu), 3 nəfər ikinci yerə (fizika fənni üzrə “Dədə Qorqud” özəl türk liseyinin X sinif şagirdi Mahmudzadə Rauf Vüqar oğlu, biologiya fənni üzrə “Zəngi” liseyinin XI sinif şagirdi Dəmiçibəyli Aytac Namiq qızı və Kimya-biologiya təmayüllü liseyin XI sinif şagirdi Əlizadə Nəzrin Habil qızı), 5 nəfər üçüncü yerə (fizika fənni üzrə “Dədə Qorqud” özəl türk liseyinin IX sinif şagirdi Alıyev Tural İlham oğlu, riyaziyyat fənni üzrə “Zəngi” liseyinin XI sinif şagirdi Məmmədov Yusif Mustafa oğlu və 242 №-li orta məktəbin X sinif şagirdi Mürsəlzadə Ayaz İlham oğlu, biologiya fənni üzrə 250 №-li orta məktəbin X sinif şagirdi Mirzəyeva Dürdanə İlham qızı və 12 №-li orta məktəbin XI sinif şagirdi Əfəndiyeva Nigar Namiq qızı), 7 nəfər isə dördüncü yerə (“Zəngi” və kimya-biologiya təmayüllü liseylərin hər birindən iki, 70 №-li məktəb-liseydən, 10 və 238 №-li orta məktəblərin hər birindən bir nəfər) layiq görülmüşdür.

T ələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyasının verdiyi rəsmi məlumata görə, rayon üzrə ali məktəblərə qəbul üçün sənəd verən 1606 nəfərdən 961 nəfəri, yəni 59,84 faizi tələbə adını qazanmışdır (ötənilki qəbul 56,30% təşkil etmişdir). Ali məktəblərə qəbul olunanlardan 98 nəfəri 600-dən yuxarı bal toplamış, onlardan 33 nəfəri 650 baldan yüksək nəticə göstərmişdir (ötən il bu rəqəm müvafiq olaraq 82 və 17 nəfər təşkil etmişdir).

600-dən yuxarı bal toplayanlar ən çox “Zəngi” liseyinin (12 nəfər), “Dədə Qorqud” türk liseyinin (9 nəfər), Kimya-biologiya liseyi və 145 №-li məktəbin (hər birindən 8 nəfər), 251 №-li məktəbin (7 nəfər), 70 №-li məktəb-liseyin (6 nəfər) məzunlarıdır.

Yüksək nəticə əldə edərək ali məktəblərə qəbul olunan abituriyentlərdən 5 nəfəri (“Zəngi” liseyindən 1 nəfər, 238 №-li məktəbdən 1 nəfər, 277 №-li məktəbdən 1 nəfər və 32 №-li məktəbdən 2 nəfər) Prezident təqaüdünə layiq görülmüşdür.

2012/2013-cü tədris ilində rayon üzrə 14 nəfər qızıl medala layiq görülmüş (onlardan 8 nəfəri məktəblər, 7 nəfəri isə liseylər üzrədir) və onların hamısı biliklərini doğruldaraq ali məktəblərə qəbul olunmuşlar.

2011-2013-cü illərdə “Bakı şəhərinin və onun qəsəbələrinin sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramı”na uyğun olaraq 172 və 190 №-li uşaq bağçalarının, 251 №-li orta məktəbin, 17 saylı Uşaq poliklinikasının, 2 saylı Dəri-zöhrəvi dispanserin əsaslı təmiri və yenidən qurulması, 145 №-li orta məktəbdə əlavə tədris korpusunun (50 sinif) tikintisi başa çatdırılmışdır, 125 və 175 saylı uşaq bağçalarının əsaslı təmiri və yenidən qurulmasında, habelə 175 saylı uşaq bağçasında əlavə 6 qrup otağının tikintisində son tamamlama işləri görülür.

Dövlət Proqramına əsasən hazırda 12, 32, 238 və 272 №-li məktəblərdə, sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlar üçün 3 №-li internat məktəbində, 103 №-li uşaq bağçasında əsaslı təmir işləri aparılır və 11 saylı Birləşmiş Şəhər Xəstəxanası isə yenidən inşa olunur.

İl ərzində rayonda bir sıra yeni sosial obyektlər tikilib istifadəyə verilmişdir. Belə ki, Azərbaycan Respublikasının birinci xanımı, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban Əliyevanın iştirakı ilə yeni inşa edilmiş “Qayğı” Uşaq Reabilitasiya və Daun Sindromlu Şəxslərin Reabilitasiya Mərkəzlərinin, Çobanzadə küçəsi 2405-ci məhəllədə inşa edilmiş Valideyn hüququndan məhrum olan və Uşaq evlərində böyüyən gənclər üçün yaşayış evinin, həmçinin əsaslı təmir və yenidənqurmadan sonra 172 və 190 №-li körpələr evi-uşaq bağçalarının açılış mərasimləri olmuşdur.

2013-cü ildə rayonun xidmət və təsərrüfat idarələri tərəfindən tabeçiliklərində olan ayrı-ayrı təsərrüfatlarda aşağıdakı işlər görülmüşdür.

Rayon İstilik təsərrüfatı üzrə ötən dövr ərzində ayrı-ayrı ünvanlarda 1330 p/m istismara yararsız müxtəlif diametrli boru dəyişdirilmiş, 190 saylı qazanxanada yenidənqurma işləri aparılmış, müasir tipli qazanlar quraşdırılmış və həmin qazanxanalardan qidalanan 14 binanın, 1 məktəbin məhəllədaxili istilik xətləri əsaslı təmir olunmuşdur. 60, 61, 62, 66, 67 və 74 №-li qazanxanalarda 14 ədəd qazan bərpa olunmuş, 16 ədəd nasos, 8 ədəd mühərrik, 8 ədəd siyirtmə quraşdırılmış, 33 qazanxanada və 1 istilik məntəqəsində əsaslı, 110 ədəd müxtəlif markalı qazanlarda, 175 ədəd nasoslarda, 25 ədəd istilik mübadiləedici avadanlıqlarda, 1304 ədəd müxtəlif ölçülü siyirtmələrdə təmir-bərpa işləri aparılmışdır. 126 yaşayış binasının aşağı paylayıcı istilik xətləri əsaslı təmir olunmuş, 2 yeni qazanxana tikilmiş, avadanlıqlar quraşdırılmış, həmin qazanxanalardan istilik alacaq binalara magistral və məhəllədaxili istilik xətləri çəkilmişdir. 189 saylı qazanxanada yenidənqurma işləri davam etdirilir. Hazırda Q.Qarayev prospekti 59 ünvanlarında yeni qazanxananın tikintisi planlaşdırılır.

D övlət Proqramı çərçivəsində məhəllədaxili və binadaxili 8180 p/m müxtəlif diametrli istismara yararsız vəziyyətə düşmüş borular yenisi ilə əvəz edilmişdir.

C.Naxçıvanski küçəsi 15 ünvanında yerləşən qazanxananı qazla təchiz etmək üçün diametri 159 mm olmaqla 3338 p/m qaz xətti çəkilmişdir.

Görülmüş tədbirlərin nəticəsidir ki, rayon üzrə mərkəzləşdirilmiş istilik sisteminə qoşulması nəzərdə tutulan 492 binadan 2012-2013-cü illərin payız-qış mövsümündə 337 binaya istilik verilirdisə, 2013-2014-cü illərin payız-qış mövsümündə onların sayı 379-a çatdırılmışdır.

Rayon əhalisinin qaz təchizatının yaxşılaşdırılması üçün Qaz istismar sahəsi tərəfindən 5546 p/m müxtəlif diametrli qaz xətti çəkilmişdir.

Dövlət Proqramı çərçivəsində 30-cu sahə QPS-dən çıxan və Keşlə qəsəbəsinə gedən “Nizami-Keşlə” qaz kəmərindən M.H.Kazımov küçəsinə ayrılan 3138 p/m küçə xətti, 4085-ci məhəllədə müxtəlif diametrli 2544 p/m yeni qaz xətti çəkilmişdir.

Bütövlükdə Azərbaycan Respublikası regionlarının “2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı”na və “2011-2013-cü illərdə Bakı şəhərinin və onun qəsəbələrinin sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramı”na uyğun olaraq rayon ərazisində xeyli işlər görülmüşdür.

B elə ki, 640 şagird yerlik 1 tam orta məktəb tikilmiş, 8 tam orta məktəb, 1 idman məktəbi, 4 körpələr evi-uşaq bağçası, 2 poliklinika, 1 Köməkçi Yardım Stansiyası, 1 poliklinika və 1 dispanser əsaslı təmir edilmiş, şagird kontingentinin sıxlığını nəzərə alaraq 2 məktəbdə 92 sinif otaqlı əlavə tədris korpusları, 1 bağçada 6 qrup otaqlı əlavə korpus tikilərək istifadəyə verilmişdir. Hazırda 4 məktəbdə, 1 xüsusi internat məktəbində, 3 körpələr evi-uşaq bağçasında əsaslı təmir və yenidənqurma işləri aparılır. Keşlə qəsəbəsində isə bir xəstəxana sökülərək yerində müasir tipli xəstəxananın inşasına başlanılmışdır. ATS-421/422-nin NGN texnologiyası əsasında rekonstruksiya işləri yekunlaşdırılmışdır.

Qaz təchizatının yaxşılaşdırılması məqsədilə 8-ci km yaşayış sahəsində və Keşlə qəsəbəsində ayrı-ayrı ünvanlarda olmaqla müxtəlif diametrli 9041 p/m qaz xətti dəyişdirilmiş, 14314 p/m yeni qaz xətti çəkilmiş, 73 ədəd qaztənzimləyici şkaf yenisi ilə, 49196 ədəd mexaniki qaz sayğacı isə smart-kart tipli sayğacla əvəz edilmiş, yeni çəkilmiş qaz xətləri üzərində 9 ədəd qaztənzimləyici şkaf quraşdırılmış, 23132 p/m uzunluğunda qaz xətləri həyətlərdən küçəyə çıxarılmışdır.

Elektrik enerjisi təchizatı sahəsində 4 ədəd 110/35/6 kV-lıq yarımstansiya və 15 ədəd yeni TM tikilmiş, 23 ədəd yeni KTM quraşdırılmış, 25 ədəd TM təmir edilmiş, 32 ədəd zəif transformatorlar daha güclüsü ilə, 57000 metr hava xətləri isə yeni SİP kabel xətləri ilə əvəz edilmiş, 10/6 kV-lıq 44000 metr, 0,4 kV-lıq 17200 metr yeni kabel xətləri çəkilmiş, 1250 ədəd köhnəlmiş ağac dirəklər dəyişdirilmiş, binadaxili 210000 metr elektrik xətləri yeniləşdirilmişdir.

Rayon əhalisinin istiliklə təchizatının yaxşılaşdırılması məqsədilə 10 müasir tipli yeni qazanxana tikilmiş, 18643 p/m magistral və məhəllədaxili istilik xətləri dəyişdirilmiş, 128 yaşayış binasının aşağı paylama istilik sistemləri yenidən qurulmuş, 15153 mənzilin yerləşdiyi 370 yaşayış binası, 22 məktəb, 15 uşaq bağçası, 15 səhiyyə müəssisəsi istiliklə təmin olunmuşdur.

Su təchizatı və kanalizasiya sahəsində 16793 p/m su xətti, 2782 p/m kanalizasiya və yağış xətti dəyişdirilmiş, 94602 p/m su xətti və 2416 p/m kanalizasiya xətti yenidən çəkilmiş, 124 ədəd siyirtmə quraşdırılmışdır. Görülmüş işlərin sayəsində rayon əhalisinin 69,7 faizi 24 saat fasiləsiz su ilə təmin olunur.

Lift xidmətinin yaxşılaşdırılması məqsədilə istismar müddətini başa vurmuş 73 ədəd lift yenisi ilə əvəz edilmiş, 93 ədəd lift, 150 ədəd 3,5 kV-lıq və 200 ədəd 0,18 kV-lıq elektrik mühərriki əsaslı təmir olunmuş, 9500 metr buraz xətti dəyişdirilmişdir.

2009-2013-cü illərdə rayon ərazisində Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü ilə uşaq evlərində tərbiyə almış, yaşı 18-dən yuxarı olan qızlar üçün 50 mənzilli 100 yerlik, Nəsimi küçəsi, 2405-ci məhəllədə valideyn himayəsindən məhrum olan və uşaq evlərində böyüyən gənclər üçün 63 mənzilli yaşayış evləri, E.Süleymanov küçəsi 120a ünvanında Daun Sindromlu Şəxslərin Reabilitasiya Mərkəzinin, Enerji Təchizatı və Satışı İdarəsinin, Qaz İstismar Sahəsinin, 6 saylı Xəzinədarlıq İdarəsinin, MTN-in Nizami Rayon İdarəsinin və 1, 2, 3 nömrəli sahə inzibati ərazi dairələrinin inzibati binaları, Babək prospekti, Məhəmməd Hadi və M.Əliyev küçələrinin kəsişməsində yeni yol qovşağı kompleksi, Heydər Əliyev və Ziya Bünyadov prospektlərinin kəsişməsindəki müxtəlif səviyyəli Böyükşor yol qovşağı kompleksi, Heydər Əliyev və Ziya Bünyadov prospektlərinin kəsişməsində, Keşlə qəsəbəsi, Babək prospekti, 2269-cu məhəllədə, Q.Qarayev prospekti ilə Naxçıvanski küçəsinin kəsişməsində yeni yeraltı keçidlər, “Koroğlu” metrostansiyasının qarşısında yeni park və Alov Fəvvarələr Kompleksi, C.Naxçıvanski küçəsi 18 ünvanında yeni “8 km Stadionu” və 5 ünvanda mini stadion inşa edilmişdir. Keşlə qəsəbəsindəki 1941-1945-ci illərdə həlak olmuş Vətən oğullarının Xatirə memorial kompleksi və onun yerləşdiyi park, B.Nuriyev küçəsində yerləşən “Heydər bağı” park-bulvarı, Q.Qarayev prospekti 81, R.Rüstəmov və A.Manafov küçələrindəki istirahət parkları yenidənqurmadan sonra sakinlərin istifadəsinə verilmişdir.

A zərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin qarşıya qoyduğu vəzifələrə uyğun olaraq vətəndaşların problemləri daim diqqət mərkəzində saxlanılmış, onların müraciətlərinə baxılması vəziyyəti vaxtaşırı rayon icra hakimiyyətinin başçısı yanında Şurada və rayon aktivinin geniş iclaslarında müzakirə edilmişdir.

2013-cü ildə rayon icra hakimiyyətinə daxil olmuş 1982 müraciətdən 1592-si ərizə, 383-ü şikayət, 7-si isə təkliflərdən ibarət olmuşdur. 536 müraciətə nəzarət qaydasında baxılmışdır. Əvvəlki ilə nisbətən 2013-cü ildə nəzarətə götürülən müraciətlərin sayı 4,0% artmışdır.

Hesabat yığıncağında Prezident Administrasiyasının məsul işçisi Tağı Tağıyev, Milli Məclisin üzvləri Sədaqət Vəliyeva, Flora Qasımova, Rüfət Quliyev, Rasim Musabəyov çıxış etdilər. Yığıncaqda həmçinin Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Kütləfi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun rayon icra hakimiyyəti ilə birgə təşkil etdikləri “Nizami rayonunun sosial-iqtisadi inkişafı: real vəziyyət və perspektivlər” mövzusunda yazı müsabiqəsinin qalibləri mükafatlandırıldı.

Tədbirə yekun vuran RİH başçısı Tahir Budaqov qarşıda duran vəzifələrdən söz açdı.

Müşfiq MİRZƏ,

Respublika.-2014.- 14 fevral.- S.9.