Yeni Beynəlxalq Dəniz Ticarət Liman Kompleksinin tikintisi uğurla gedir

Ölkəmizdə həyata keçirilən yeni layihələrdən biri də Yeni Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Liman Kompleksidir ki, bu gün tikintisi sürətlə və ugurla gedir. Bu sahədən daha ətraflı məlumat almaq ücün Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanının Baş direktoru Elçin Mirzəyevə müraciət etdik. O dedi:

—Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı 1902-ci ildə təsis edilmiş və o vaxtdan Xəzər dənizi limanlarının ən böyüyü və ən əhəmiyyətlisi hesab olunur. Öz fəaliyyətinin əvvəlində cəmi iki ağacdan düzəldilmiş körpüsü və azsaylı dokerləri olan liman, keçən bir əsrdən artıq dövr ərzində daim inkişaf edərək Azərbaycanın əsas dəniz qapısına çevrilmiş və Trans-Xəzər ticarətində mühüm rol oynayır.

Liman bütün il ərzində fəaliyyət göstərir və Avropa ilə Asiya arasındakı ticarətə böyük təkan verən, tarixi İpək Yolunun bərpası olan TRASECA layihəsində körpü rolunu oynayır. Son on ildə Trans-Xəzər neft daşımalarının və neft avadanlığının Azərbaycana idxalının əhəmiyyətli dərəcədə artması fonunda limanın bir nəqliyyat qovşağı kimi əhəmiyyəti daha da artmışdır.

Yeni Beynəlxalq Dəniz Ticarət Liman Kompleksinin ölkəmiz üçün əhəmiyyəti nəqliyyat sahəsində tarixi baxımdan çox qədim olan İpək Yolunun bərpası ilə yaradılan Avrasiya dəhlizi Çinin Lyanyunqan limanından başlayaraq Avstriyanın paytaxtı Vyana şəhərinədək ən qısa marşrut ilə (Avropa-Qafqaz-Asiya Nəqliyyat Dəhlizi — TRASECA) məhz ölkəmizin ərazisindən keçir. Bununla əlaqədar olaraq Xəzəryanı dövlətlərin, o cümlədən Azərbaycanın yük axınlarından, eləcə də tranzit xidmətlərindən faydalanacağı reallıqdır. Xəzərin sahillərində yerləşən digər limanlardan yük axınlarının cəmlənərək TRASECA xətti də daxil olmaqla, Bakıdan keçməsi Bakı dəniz limanının geniş imkanlara malik olmaqla müasir tələblər çərçivəsində genişləndirilməsini, yenidən qurulmasını gündəmə gətirmiş və formalaşdırmışdır.

Bakı-Tbilisi-Qars dəmiryolu layihəsinin həyata keçirilməsi və yaxın gələcəkdə Naxçıvan Muxtar Respublikasının bu nəqliyyat dəhlizinə qoşulması yük axınlarının artmasına səbəb olacaqdır.

Prezident İlham Əliyev bütün bu amilləri əvvəlcədən nəzərə alaraq 2007-ci il oktyabrın 18-də “Yeni Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı Kompleksinin tikintisi haqqında” sərəncam imzalamışdır.

2010-cu il noyabrın 3-də kompleksin Bakının Qaradağ rayonunun Ələt qəsəbəsinin ərazisində Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanının təməli qoyuldu.

Prezident İlham Əliyev limanın təməlqoyma mərasimini ölkə tarixində çox əhəmiyyətli hadisə adlandırmaqla yanaşı, bu nəhəng kompleksin istifadəyə veriləcəyi günün də maraqla gözləniləcəyini yada saldı: “Bu gün və limanın istismara veriləcəyi gün Azərbaycan tarixinə yazılacaqdır. Biz və gələcək nəsillər bu gözəl işlərin nəticələrini görəcəyik. Azərbaycan daha da güclü dövlətə çevriləcəkdir, bizim bölgədəki mövqelərimiz daha da möhkəmlənəcək, regional əməkdaşlıq daha da sürətlə gedəcək və biz yeni qələbəni əldə edəcəyik. Azərbaycanın uğurlu iqtisadi inkişafı, artan imkanlarımız və qonşu ölkələrdə nəzərdə tutulan layihələr bizə imkan verəcək ki, limanın tikintisində sadəcə olaraq birinci mərhələ ilə fəaliyyətimizi məhdudlaşdırmayaq. İkinci, üçüncü mərhələlər də olacaqdır. Ancaq əlbəttə ki, bunu təmin etmək üçün yüklərin həcmi daha da artmalıdır”.

Liman kompleksi təxminən 400 hektar ərazidə yerləşəcək. Tikinti işlərinin üç mərhələdə aparılması nəzərdə tutulur. Birinci mərhələdə Bərə terminalının quru yük və konteyner terminallarının istismara veriləcəyi gözlənilir. Bu mərhələ başa çatdıqdan sonra mövcud liman ora köçürüləcək. İlkin mərhələdən sonra liman kompleksində ildə 12 milyon tona qədər yük və TEY standartlarında 60 min konteyner işlənilməsi planlaşdırılır. İkinci mərhələdə bu rəqəmlərin müvafiq surətdə 17 milyon tona və 150 min konteynerə çatdırılması nəzərdə tutulmuşdur. Üçüncü mərhələdə isə limanın yükaşırımı gücünün ildə 25 milyon tona və 1 milyon konteynerə çatacağı gözlənilir.

Dövlətimizin başçısı bütün böyük investisiya layihələrinə çox ciddi yanaşıldığını vurğulayaraq bildirib ki, bu limanın layihələşdirilməsində dünyanın tanınmış xarici şirkətləri fəal iştirak edib. İri infrastruktur layihələrin reallaşdırılması yeni iş yerlərinin yaradılması baxımından da böyük əhəmiyyət kəsb edir. Layihəyə görə Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanının istismarı zamanı birinci mərhələdə 1400, ikinci və üçüncü mərhələlərdə isə üç min Azərbaycan vətəndaşı işlə təmin olunacaq. Bu da bir sıra sosial problemlərin aradan qaldırılmasına təsir edəcək.

Qeyd edək ki, tikintisinə 100 milyonlarla manat vəsait xərclənəcək bu liman 2015-cü ildə istifadəyə veriləcəkdir. Limanın Bakını Azərbaycan-İran sərhədi ilə birləşdirən magistral yolun 66-cı kilometrliyində, həmçinin Bakını Gürcüstan və digər istiqamətlərlə əlaqələndirən avtomobil və dəmir yollarının yaxınlığında, Xəzər dənizinin sahilində tikilməsi bu beynəlxalq obyektin əhəmiyyətini xeyli artırır. Sahildən 4 kilometr aralıda olan Gil adası bu liman üçün təbii dalğaqıran rolunu oynayacaq.

Məlumdur ki, keçən əsrin əvvəllərindən fəaliyyət göstərən, mərkəzdə yerləşən Bakı limanı daşımaların, xüsusən də multimodal daşımaların təşkili baxımından əlverişli mövqedə yerləşmirdi. Yük dövriyyəsini təmin edən Şimal-Cənub, Şərq-Qərb beynəlxalq magistral avtomobil və dəmir yolları liman ərazisindən on kilometrlərlə aralıdan keçirdi. Nəticə etibarilə kifayət qədər ağırtonnajlı yük avtomobilləri və qatarlar əsas magistral xətdən uzaqlaşaraq hərəkət təhlükəsizliyini azaltmaqla bərabər, ekoloji duruma ciddi ziyan vurmaqla Bakının əks kənar nöqtəsində, mərkəzdə yerləşən limana daxil olur və oradan da əksinə hərəkət edir.

Azərbaycanın geostrateji məkanda, eləcə də tarixi İpək Yolunun üzərində yerləşməsinin bu gün ölkəmizi nəqliyyat qovşağına çevirməsi danılmaz faktdır. Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xətti istifadəyə verildikdən sonra isə bu imkanlar daha da genişlənəcəkdir. Bu mənada yeni liman daha böyük tutuma malik olacaqdır. Yeni Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Liman Kompleksinin Bakı-Tbilisi avtomobil yolunun üzərində yerləşməsi müəyyən yükdaşıma, nəqliyyat xərclərini, həm də zaman müddətini azaltmağa da imkan verəcəkdir. Bundan əlavə Bakı şəhərində sıxlığın mövcudluğu bərədən yola salınan vaqonun təxminən 16 saat sonra Biləcəri qəsəbəsinə çatmasına imkan verir. Yeni liman bu baxımdan da böyük üstünlüklərə malik olacaqdır.

2013-cü ildə Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı üzrə 6884,0 min ton yük aşırmışdır ki, bu da 2012-ci illə müqayisədə 8 faiz artıqdır. Bu həcmin 1418,0 min tonu və ya 20,6 faizi Dübəndi terminalında aşırılan neft və neft məhsullarının (ötən illə müqayisədə artım 1 faiz, 4187,0 min tonu və ya 60,8 faiz Bərə terminalından keçən vaqonların və digər təkərli texnikanın (ötən illə müqayisədə artım 10 faiz), qalan hissəsi isə 1279,0 min ton quru (ötən illə müqayisədə artım 10 faiz), qalan hissəsi isə—1279,0 min ton quru yük terminal vasitəsilə aşırılan yüklərin payına düşür.

2013-cü ildə liman körpüləri vasitəsilə 3528 TEU konteyner qəbul edilib yola salınmışdır.

Perspektivləri nəzərə alsaq, qətiyyətlə demək olar ki, tikintisi davam edən yeni liman kompleksi yaxın gələcəkdə Azərbaycanın strateji əhəmiyyətli, Avrasiya ölkələrinin iqtisadiyyatını bir-birinə qovuşduran beynəlxalq nəqliyyat şəbəkəsinin əsas mərkəzlərindən birinə çevriləcəkdir.

B.BƏYBALAYEV,

Respublika.-2014.- 18 may.- S.6.