Mustafa Mərdanov fenomeni

Bu il görkəmli teatr və kino aktyoru Mustafa Mərdanovun anadan olmasının 120 illiyi təntənə ilə qeyd edilir. Həm mətbuatda gedən yazılar, həm də M.Mərdanovun çəkildiyi filmlərin televiziya kanallarında nümayişi buna gözəl sübutdur.

Tiflis şəhərində anadan olmuş və ömrünün 60 ilini teatra həsr etmiş M.Mərdanov tək aktyor sənəti ilə deyil, həm də teatr təşkilatçısı və gözəl tərcüməçi kimi hörmət qazanmışdı. Onu həyatda və kinolarda görən hər kəs indi də M.Mərdanov fenomenini hörmətlə yad edir.

Azərbaycan Teatr Xadimləri İttifaqına sədrlik etdiyi dövrdə o, ittifaqın indiki binasının tikilməsində dostu rejissor Zəfər Nemətovla çox əmək sərf etmişdir. Elə buna görə də ittifaqda keçirilən bir çox tədbirlərdə onun adı hörmətlə çəkilir. Bu yaxınlarda ittifaqın yuxarı mərtəbəsində isə M.Mərdanov adına kiçik səhnə fəaliyyətə başladı. Kiçik səhnənin açılışında Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin nümayəndələri, görkəmli sənətkarlar iştirak edirdi.

M.Mərdanov adına kiçik səhnənin açılışı sənətini hədsiz dərəcədə sevən sənətkarların səyi nəticəsində başa gəlmişdir. Açılışda M.Mərdanovun “Altmış il səhnədə” xatirələri əsasında, kompozisiya oynanıldı.Tamaşaçılar kiçik zalın yanlarında oturmuşdular. Ortada qədimi bir stol, stul, onlardan bir az aralıda paltarasan var idi. Paltarasandan müxtəlif obrazlara aid paltar və əlbəsələr asılmışdı. Stolun üstündə müxtəlif kitablar və vərəqələr var idi.

Kompozisiyanı Azərbaycan teatrının iki görkəmli aktyoru, xalq artistləri Hacı İsmayılov və Rafik Əzimov ifa edirdilər. R.Əzimov M.Mərdanovun özünü təqdim edirdisə, H.İsmayılov ona aponentlik edirdi, keçdiyi həyat yolu və yaradıcılığı haqqında müxtəlif suallar verirdi. Gənc Mustafanın Moskvada Teatr İnstitutunda başına gələn hadisələri R.Əzimov incə yumorla təqdim edirdi. H.İsmayılovun mətnində isə M.Mərdanovun bəzi anlarda susaraq söyləmədiyi vəziyyətləri cəsarətlə açıb söyləmək meyili çox güclü səslənirdi. Sənətkarlar dəyişən işığın hərəkəti və kölgəsi arasında sanki dərviş kimi dövrə vurur, görkəmli bir sənətkarın yaradıcılıq yolunu həyəcanla ifa edirdilər. R.Əzimov sonralar M.Mərdanovun oynadığı bir çox rolları səhnədə canlandırmışdır. Dünya və Azərbaycan dramaturqlarının əsərlərindən monoloqlar kompozisiyanın bədii dəyərini xeyli zənginləşdirirdi. Burda Şekspirdən, Molyerdən, Ostrovskidən, Axundzadədən çox maraqlı parçalar nümayiş etdirilirdi. Ü.Hacıbəylinin “Arşın mal alan” komediyası isə xüsusi coşqunluqla təqdim olunurdu.

M.Mərdanov haqqında kompozisiyanın ifaçılarından məmnun qalmağımın səbəbləri var. Həm H.İsmayılov, həm R.Əzimov mənim Dram Teatrında hazırladığım tamaşalarda iştirak ediblər. Həmişə də onların istedadına, təvazökarlığına, nizam-intizamına heyran olmuşam. Rolun böyüklüyündən, ya kiçikliyindən asılı olmayaraq bu hörmətli sənətkarlar məşq vaxtı hazır vəziyyətdə öz yerlərində olurdular. Onlarla işləyən hər bir rejissora bundan böyük hörmət olmazdı.

Kompozisiyanın rejissoru Teatr Xadimləri İttifaqının sədri, xalq artisti, professor Azər Paşa Nemətov idi. A.Nemətov hələ gəncliyində teatr ictimaiyyətini sevindirən bir neçə meydan tamaşaları hazırlamışdır. Onun Gənc Tamaşaçılar Teatrının foyesində hazırladığı “Buraxılış gecəsı” tamaşası emosionallığı və tamaşaçılara yaxınlığı ilə çox güclü təsir bağışlayırdı. A.Nemətov yeni forma axtarışlarını bu gün də müvəffəqiyyətlə davam etdirir.

Kompozisiyaya baxa-baxa həm xalq artisti, Dövlət Mükafatı laureatı H.İsmayılovun, həm xalq artisti R.Əzimovun, həm də xalq artisti, rejissor A.Nemətovun Azərbaycan teatrının keçmişinə və indisinə necə böyük hörmət və məhəbbətlə yanaşdıqlarının şahidi olduq.

M.Mərdanov adına kiçik səhnədə bundan sonra da böyük sənətkarlarımızın yad ediləcəyinə əminik və ittifaqa uğurlar arzulayırıq.

Ağakişi KAZIMOV,

Xalq artisti, professor.

Respublika.-2014.- 16 oktyabr.- S.7.