Azərbaycanın gələcək inkişaf dinamikasını müəyyən edən sənaye sahəsinin önəmi

2014-cü il ölkəmizdə “Sənaye ili” elan edildi

Azərbaycanın paytaxtında və regionlarda sosial layihələrlə yanaşı, ölkəmizin iqtisadi imkanlarının genişləndirilməsinə xidmət edən müxtəlif sahələrə aid sənaye müəssisələri inşa edilir, yeni-yeni istehsalat sahələri yaradılır. Bütün bunlar qeyri-neft sektorunun inkişafını sürətləndirməklə yanaşı, həm də yeni iş yerlərinin açılması baxımından da olduqca əhəmiyyətlidir. Sənayeləşmə siyasəti regionların dinamik inkişafında mühüm rol oynayır. Maşınqayırma, alüminium, sement zavodları, konserv, süd və ət emalı, çörək istehsalı müəssisələri, quşçuluq fabrikləri, istixanalar və məhsulların saxlanılması üçün soyuducu anbar infrastrukturunun inşası müsbət nəticələr verir. Azərbaycanda texnopark modelinin yaradılması və bu modelin əsas iqtisadi subyektlərindən hesab olunan sənaye texnoparklarının inkişaf etdirilməsi üçün dövlətimiz tərəfindən çox əhəmiyyətli işlər görülür və bu, ölkə iqtisadiyyatının inkişafına öz müsbət təsirini göstərməkdədir.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin sədrliyi ilə Nazirlər Kabinetinin 2013-cü ilin sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və 2014-cü ildə qarşıda duran vəzifələrə həsr olunmuş iclasındakı nitqində dövlət başçısı bildirib ki, sənaye istehsalının artırılması ilə bağlı texnoparkların fəaliyyəti xüsusi əhəmiyyət daşıyır: “Bu istiqamətdə artıq ilkin nəticələr vardır. Sumqayıt Texnoparkı fəaliyyət göstərir. Yeni Kimya Texnologiya Parkı artıq fəaliyyətə başlayır. Digər şəhərlərdə, Mingəçevirdə texnoparkın yaradılması nəzərdə tutulur. Balaxanı Texnoparkının yaradılması prosesi gedir. Bu istiqamətdə bu il daha da ciddi addımlar atılmalıdır”.

Sənayeləşmə siyasəti başlıca prioritetlərdən olan ölkəmizdə 2003-cü ildən bəri sənaye istehsalı üç dəfəyə qədər artmış və kompleks tədbirlər hesabına yaxın illərdə bu artımın daha da yüksələcəyi gözlənilir. Həm 2004-cü ildə, həm də 2009-cu ildə qəbul edilmiş iki Dövlət Proqramının icrası ölkəmizin inkişafı üçün çox böyük rol oynadı. Məhz bu proqramların uğurlu icrası ilə son 10 ili əhatə edən bir dövrdə ölkəmizin hərtərəfli, dayanıqlı və şaxələndirilmiş şəkildə inkişafı təmin edilmişdir. Bu inkişaf hər bölgədə, hər rayonda, hər kənddə özünü göstərir. Ölkəmizdə yeni texnologiyalar əsasında müasir standartlara uyğun rəqabətqabiliyyətli məhsul istehsal edən müəssisələrin istifadəyə verilməsi regionların inkişafını sürətləndirir.

Azərbaycanın perspektiv iqtisadi inkişafı qeyri-neft sektoru ilə bağlıdır. 2003-2013-cü illərdə güclü sənaye şəbəkəsinin yaradılması və sənayenin şaxələndirilməsi qeyri-neft sektorunun intensiv inkişaf fonunda ölkəmizdə davamlı artım tempinə yol açmışdır. Bununla da Azərbaycanda iqtisadiyyatın dinamik inkişafı dövlətin iqtisadi əsaslarını daha da möhkəmləndirəcək qeyri-neft sektorunun, infrastruktur sahələrinin, regionların sosial-iqtisadi inkişafının sürətləndirilməsi, yoxsulluğun azaldılması, ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunması və digər məsələlərin həlli istiqamətində daha təsirli tədbirlərin həyata keçirilməsi üçün imkanlar yaranmışdır. Təsadüfi deyil ki, bu istiqamətdə həyata keçirilən ardıcıl siyasətin nəticəsi olaraq ölkənin sənaye sektorunda istehsal olunan məhsulun həcmi ümumi daxili məhsulun 50 faizini təşkil edir. Artıq bu sahədə dinamizm elə bir səviyyəyə çatıb ki, sənayenin inkişaf tempi milli məhsulların artım tempinə bərabər olmaqdadır. Hazırda sənaye məhsulu istehsalına görə Azərbaycan regionda liderdir.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev iqtisadiyyatın və regionların inkişafı üçün əlverişli şəraitin yaradılması, investisiyaların təşviqi və prioritet sahələrə yönəldilməsi, yeni iş yerlərinin açılması, müasir idarəetmə təcrübəsindən istifadə olunması, rəqabətqabiliyyətli mal və xidmətlərin təqdim edilməsi kimi məsələlərin həllinə nail olmaq məqsədilə hələ 2007-ci ildə “Azərbaycan Respublikasında xüsusi iqtisadi zonaların yaradılması haqqında” fərman imzalamışdı. Bu istiqamətdə qəbul edilmiş “Xüsusi iqtisadi zonalar haqqında” qanun Azərbaycan Respublikasında xüsusi iqtisadi zonaların (texnoparkların) yaradılması və idarə edilməsilə bağlı hüquqi iqtisadi münasibətləri tənzimləyir, həmin zonalarda sahibkarlıq fəaliyyətinin təşkili qaydalarını müəyyənləşdirir.

Bu gün Azərbaycan dövlətinin sənaye texnoparklarının yaradılması ilə bağlı həyata keçirdiyi tədbirlər mühüm əhəmiyyət daşıyır. Məlumat üçün bildirək ki, texnoparklar dünya iqtisadiyyatında innovasiyalı iqtisadiyyatın əsas hərəkətverici qüvvəsi hesab edilir. Milli iqtisadiyyatın yeni sahələrinin formalaşmasında və rəqabətqabiliyyətli olmasında texnoparkların böyük rolu var. ABŞ, Çin, Hindistan və s. ölkələrin informasiya-kommunikasiya sektorunun sürətli inkişafında texnoparklar əsas rollardan birini oynayıb. Qeyd edək ki, texnoparkların yaradılmasının təşəbbüskarları dövlətin iştirakı ilə yerli hökumət orqanları olur. Texnopark strukturlarının yaradılmasına lazım olan vəsaitin 75 faizdən çoxunu dövlət verir. Dünya təcrübəsi göstərir ki, texnoparkların yaradılması üçün qanunvericilik bazasının formalaşdırılması, dövlət dəstəyi, vergi və gömrük güzəştləri, kadr hazırlığı kimi bir sıra şərtlərin yerinə yetirilməsi vacibdir. Hazırda dünyada inkişaf səviyyəsi müxtəlif olan ayrı-ayrı ölkələrdə texnoparkların yaradılması və inkişaf etdirilməsi üçün bir sıra layihələr həyata keçirilir. Texnoparkların yaradılması həmin ölkələrdə müəyyən sahələrin sürətli inkişafına səbəb olur.

Hazırda Azərbaycanda da bu iqtisadi siyasət uğurla həyata keçirilir. Sumqayıt Texnoparkı, Kimya Texnologiya Parkı, Balaxanı Sənaye Texnoparkı, Azərbaycan Polad İstehsalı Kompleksinin yaradılması sənaye sahələrinin inkişafının əsas istiqamətlərini təşkil edir. Sumqayıt, Gəncə, Mingəçevir və digər şəhərlər sənayeləşmənin mərkəzi regionları kimi sürətlə inkişaf edir. Artıq bu sahədə yeni bir istiqamət–filiz-çıxarma sənayesi müasir keyfiyyət dəyişiklikləri ilə diqqəti cəlb edir. Sənaye sektorunun yeni ünvanları olan Daşkəsən, Gədəbəy, Naxçıvan, Mingəçevir postsənayeləşmənin vahid kompleksə çevrilməsində strateji rola malikdir.

Daşkəsən-Gəncə-Sumqayıt sənaye şəbəkəsi regionda ən geniş sənaye marşrutlarının işə düşməsi kimi dəyərləndirilir.

Gəncədə polad kompleksinin və “Detal” alüminium zavodunun təməlinin qoyulması da postsənaye dövrünün başlanğıcı kimi qiymətləndirilə bilər. Təkcə bu iki zavod kompleksinin tikintisinə Azərbaycan bir milyard dollardan çox investisiya qoyacaq. Bu müəssisələrdə bir milyon ton polad və 100 min ton alüminium istehsal olunacaq. Eləcə də ölkənin kimya sənayesində çox əhəmiyyətli yer tutan Sumqayıtın mövcud infrastrukturunun bərpa olunması, eyni zamanda, yeni müəssisələrin yaradılması XXI əsrin ikinci onilliyi üçün əsas hədəflər olacaq. Bu sektorun inkişaf miqyasını genişləndirən başqa bir amil xüsusi sənaye şəhərciyinin salınması ilə bağlı layihələrə artıq start verilmişdir.

Qeyd edək ki, qeyri-neft sektorunun inkişafının sürətləndirilməsi istiqamətində dövlət başçısının verdiyi tapşırıqların icrasının nəticəsi olaraq ölkəmizdə yaradılan sənaye və texnologiya parklarının, idarəedici təşkilatının və operatorunun müddətsiz, bu cür parklarda fəaliyyət göstərən rezident hüquqlu şəxslər və fərdi sahibkarlar isə 7 il müddətinə bütün birbaşa vergiləri ödəmədən azad edilmişdir. Dövlət başçısının siyasi iradəsi hesabına qəbul edilən bu dəyişikliklər xarici və yerli investorlar arasında böyük rezonans doğurmaqla, innovativ istehsal və informasiya texnologiyalarının inkişafını sürətləndirəcək, bu sahədə qabaqcıl təcrübənin Azərbaycan iqtisadiyyatında tətbiqinə geniş şərait yaradacaqdır.

2014-cü ili “Sənaye ili” elan edən cənab İlham Əliyev bildirib ki, bu il ölkəmizin gələcək inkişaf dinamikasını müəyyən edən sənaye sahəsinə daha da böyük diqqət verilməlidir: “Texnoparklar yeni sənaye müəssisələri, ixracyönümlü sənaye məhsullarının istehsalı, emal müəssisələrinin, böyük sənaye komplekslərinin yaranması–bütün bu işlər ölkəmizin gələcək inkişafını təmin edəcək, neft-qaz amilindən asılılığı daha da azaldacaq və ölkə iqtisadiyyatının dayanıqlı şəkildə inkişafını müəyyən edəcəkdir”.

Şükür ƏLİZADƏ,

Respublika.-2014.- 14 yanvar.- S.4;5.