Adət-ənənələrimiz haqqında düşüncələr

Xalqımızın mənəvi dünyasını zənginləşdirən, tariximizi və mədəniyyətimizi ucaldan, birliyimizi təmin edən milli-mənəvi dəyərləri qoruyub saxlamaq hər birimizin müqəddəs borcudur. Bu gün milli-mənəvi dəyərlərimizə də təcavüz etmək təşəbbüsləri və halları olduğu üçün, bu vacib məsələnin daim diqqətdə saxlanılması zərurəti yaranıb. Tarixi qürur duyduğumuz meyarların, nailiyyətlərimizin üstündən belə asanlıqla xətt çəkmək, onu aşağılamaq istəyinin bəzən baş qaldırması bizi çox qayğılandırır. İlk növbədə hər bir ziyalı əsrlər boyu cilalanmış, zamanın keşməkeşli sınaqlarından çıxmış, ələnmiş, saflaşmış, bu günümüzün həyati tələbatı olan, xalqımızın özünəməxsus milli mentaliteti meyarlarına çevrilən mənəvi dəyərlər yüksək əxlaqi xüsusiyyətlərin təcəssümüdür və duz-çörək qədər hamımıza əzizdir.

Keçid dövründə milli-mənəvi areantasiyalarda yaranan boşluqlardan istifadə edən ünsürlər yanlış ideologiyaları, qondarma və qurama adətləri, hətta başqa xalqların xarakterik xüsusiyyətlərindən doğan adətləri min illərlə tariximizin keçmə-keçmələrində deformasiyaya uğramadan, bu günümüzü gözəlləşdirən həmişə fəxr duyduğumuz müqəddəs milli-mənəvi dəyərlərimizlə yanaşı, yabançı adət-ənənələri də təbliğ etməyə çalışırlar və çox təəssüf ki, getdikcə bu, geniş vüsət almaqdadır. Əxlaqi dəyərlərimizin toxunulmazlığı, həmişə qorumalı olduğumuz elə bir müqəddəs meyarlardır ki, gərək bugünkü sosial-iqtisadi nailiyyətlərimizdən məqsədyönlü istifadə edərək dünyaya inteqrasiya etdikcə, qədim mədəniyyətimizin qaynaqlarını, gözəlliklərini bir örnək kimi, başqa xalqlara da sevdirək. Müdrik ağsaqallarımız, söz sahibi olan ziyalılarımız, xüsusilə geniş təbliğat-təşviqat imkanları olan radio-televiziya, dövri mətbuat, digər kütləvi informasiya vasitələri mənəvi dəyərlərimizin təbliği və gənc nəslə ətraflı izah edilməsi işlərinin fövqündə olmalıdırlar.

Vətən, ata-ana, el-oba, yurd yeri, doğma ocaq sevgisi, namus-qeyrət təəssübü çəkmək, vətənpərvərlik, halal-haram, böyük-kiçik, ədəb-ərkan, etik dəyərlər, unudulmaz inam və inanclarımız, nəhayət, müqəddəs milli adət-ənənələrimiz ümumən milli mentalitetimizin məhək daşıdır. Çox təəssüflər olsun ki, milli mənafe, milli mənlik ideyası, xalqımızın mənəvi əxlaqının, xüsusilə vətənpərvərlik kimi yüksək əxlaqi dəyərlərin aşınması baş vermiş və zaman-zaman diqqətdən kənarda qalmışdır. Keçmişimiz, həm də tariximizin ibrət dərsləridir. Bu baxımdan, bariz keçmişimiz eyni zamanda sabahımızın müəllimidir. Gənc nəslin azərbaycançılıq ideyaları ruhunda tərbiyəsi xalqımızın qələbələrinin, nailiyyətlərimizin təminatçısıdır. Əsrlər boyu xalqımızın böyük mənlik şüuru, əxlaqi dəyərlərə sədaqəti sayəsində, bütün təsirlərə baxmayaraq, öz dilini, dinini, milli adət-ənənələrini qoruyub saxlaya bilmiş, onu xüsusilə sovetlər dövrünün ideoloji taranlarından aşınmağa imkan verməmişdir.

Ərənlərimiz demişlər ki, nə qədər çətin olsa da, dağılmış iqtisadiyyatı, fabrik və zavodları yenidən bərpa etmək olar, məişətimizi daha da gözəlləşdirmək üçün yaraşıqlı evlər tikmək, bağ-bağat salmaq, parklar düzənləmək, müasir texnoloji yenilikləri tətbiq etməklə, keyfiyyətli məhsullar istehsal etmək mümkündür. Lakin bununla yanaşı, qeyd etmək lazımdır ki, aşınmaya məruz qalmış, çirkaba batmış mənəvi əxlaqı yenidən saflaşdımaq, xalqımızın tarixi milli-mənəvi dəyərlərinə rəğmən cilalamaq olduqca çətin məsələdir. Əsrlər boyu formalaşmış və sələflərimizdən bizə ərməğan olan mənəvi dəyərlərin aşınmasına yol versək, çox təəssüflə qeyd etmək lazımdır ki, bu mənəvi-əxlaqi təməllər üzərində qurulmuş dəyərlərimizi nəsillərin qan yaddaşına köçürmək mümkün olmayacaqdır. Çünki saf əxlaqa, əsl məhəbbətin sahibi olan insanlara daha səlis düşünməyə imkan verməyən pul hərisliyi, var-dövlət yığmaq ehtirası müasir nəsillərin mənəviyyatını korlayır, adamları insanlıqdan çıxarır, dəyərlərimizi isə uçuruma yuvarlandırır. Müasir bazar iqtisadiyyatı dövrü insanlarda, ailələrdə daha bariz şəkildə görünən ehtiyac, xüsusilə qarşılıqlı şəkildə əzizlərindən, insanlardan umduğun maddi-mənəvi dəstəklərə borcu olan şəxslərdən gözlədiyini görmədikdə, cəmiyyətimizdə əxlaqi məsələlərə kəskin zərbə vurulur. Sözün həqiqi mənasında, müasir reallıqların bəzi məqamlarını diqqətə gətirəndə, əxlaqsızlığı təlqin edir, xüsusilə, mənəviyyatı hələ formalaşmamış gəncliyin durumunu zəiflədir, tariximizin, ailələrin milli-mənəvi dəyərlərinə xələl gətirir.

Düşünürsən ki, bu cür taranlardan qoruna biləcək əxlaqi dəyərlərimizi hifz edib saxlamağı və gələcək nəsillərə ötürülməli olan milli dəyərlərimizi yaşada biləcəyikmi? Bax bu məqamda ziyalılar yada düşür. Ziyalılar - müqəddəslik, haqq-ədalət, müdriklik, Vətənə və xalqa sonsuz məhəbbət mücəssəməsi olsalar, əsl şəxsiyyət kimi tarixdə yaşayarlar. Çünki milli-mənəvi əxlaqi dəyərlərini itirən xalq həmişə məğlub olar. İnsanları haqq yolundan sapındıranlara aman vermək olmaz. Zəfər də, məğlubiyyət də əql və düşüncənin gücündədir. Dünya malından yüksək olan ad-sana nail olmaq isə daha şərəflidir. Əsl ziyalılar xalqımızın mənəvi sərvətidir. Mənəvi saflıq insanı həmişə ucaldar. Müdriklərimiz demişlər ki, insanın ən böyük müəllimi təbiətdir. Arzu və istək bizim içimizdə yaranır. Hər kəs özündən hesab istəməlidir. Biz əsrləri düz yolla getmişikmi? İndi hara və necə gedirik? Belə bir deyim var:

“Düşünən daşlara, addımlara bax,

Ömrün sevincidir, ahıdır insan,

Məzarın içində bir ovuc torpaq

Məzarın çölündə dahi bir insan!”

“Sizin nəsliniz əxlaqınızdır, qohumlarınız isə gördüyünüz yaxşı işlər, yaxşı əməllərdir” (Məhəmməd Peyğəmbər).

“Dövran bir günəşdir, ömür isə qar

Vəfasız dünyaya meyl etmə, zinhar.

İndi ki öləcək pis də, yaxşı da,

Xoş ona ki, çatdı yaxşı bir ada” (Sədi Şirazi).

İnsanı mükəmməlliyə aparan dəyərlər çoxdur, şəxsiyyəti nurlandıran isə onun gözəl qəlbidir. Haqq-ədalət, ədəb, yaranmışlara məhəbbət, sevgi, mərhəmət, dostluq, həqiqət, səxavət, mərifət, bacarıq, istedad və zəhmət... İnsan mükəmməlliyinin məhək daşıdır.

Tarixən hətta ailələrdə, tayfalarda, kənd və obalarda, azsaylı xalqların yaşayış yerlərində özünəməxsus adət-ənənələrin həyata keçirilməsinə qoyulan qadağalar, təqiblər, cəzalar da xalqın öz soykökünə inamını sarsıda bilməmişdir. Azərbaycan oğullarının əsasən hərbi-tikinti hissələrinə xidmətə göndərilməsinə, sərhəd qoşunlarında, xüsusi müdafiə dəstələrində müsəlman respublikalarının övladlarının xidmətə buraxılmaması təkcə hər hansı bir etibarsızlığa, ideoloji dəyanətliyin olmamasında, rus dilini yaxşı bilməməsində deyil, əsasən gələcəyə hesablanmış tədbirlərdən olmuşdur. Lakin xalqımızın tarixi qan yaddaşı baş verən hadisələr fövqündə onu dirçəltdi. Xalqımızın düşüncə tərzi, vətənpərvərlik hissinin gücü gerçəkliyi, müasir həyat həqiqətlərini obyektiv şərh edərək özünütərbiyəni xarakterik olaraq əxz edir. Gənclərimizi düzgün istiqamətlərə yönəltmək, mənəvi tərbiyə aşılamaq, ailələrin, təhsil müəssisələrinin, söz sahibi olan insanların, ağsaqqalların, xüsusilə ziyalıların imkanlarını, təsir gücünü artırmağa zəmin yaradır. Bu baxımdan kütləvi informasiya vasitələrinin, televiziya-radionun təsir dairəsi və tərbiyəvi rolu böyükdür.

Bu missiyanı insanların mənəvi dünyasında ehtiyac duyduqları mətbuatımız necə yerinə yetirir. Bu günümüzə nəzər salsaq acı bir reallıqla qarşılaşırıq. Heç də cəmiyyətimizi formalaşdırmağa borcu olan, insanların ideoloji tərbiyəsində mühüm əhəmiyyət kəsb edən mətbuat vasitələri çoxdan tarazlığını, mənəvi tərbiyənin önündə getməli olan mövqeyini itirmişdir - desək, yanılmarıq.

Əsasən qeyri-peşəkarlıq, jurnalist etikasına əməl etməyən, mətbu sözün təsir gücünü, özünü qiymətləndirməyi bacarmayan, ayrı-ayrı iddialı şəxslərin yersiz və lüzumsuz sifarişinə rəğmən dərc edilən yazılar insanları nəinki bir-birinə düşmən edir, eyni zamanda onların əhatəsində olan övladlarını və yaxınlarını sarsıdır, böyük-kiçiklik, ailə başçısı nüfuzuna mənfi təsirlər göstərir. Saysız-hesabsız qəzetlərin timsalında təqdim olunan belə yazılar, ümumiyyətlə xalqımızın zəngin etik davranışları, mənəvi-əxlaqi dəyərləri ilə, xüsusilə jurnalistin peşə məsuliyyəti ilə bir araya sığmır, qəzet səhifələrində şəxsiyyəti təhqir edən, insan ləyaqətini alçaldan, onu ailəsi və dostları qarşısında başıaşağı edən yazılar çoxdur. Bu yazıların mənbəyi əsasən çayxana söhbətlərinə söykənsə də, onu kütləvi mətbuat səhifələrinə çıxarmaq heç bir əxlaqımıza yaraşmır, ümumən xalqımızın milli-mənəvi dəyərləri ilə bir araya sığmayan mövqedir, lüzumsuz yanaşmalardır.

Söz sərkərdədir, insanı, kütləni idarə edir. Sözün böyük qüdrəti, qılıncdan iti kəsəri olsa da, həm də incə, məlhəm, zərif gültək lətafəti var, gözəlliklər və şövq yaradır. Sərkərdələr də cəngə səsləyən əmrlərini məhz sözün qüdrəti ilə deyirlər. Xoş niyyətlə deyilmiş, mərhəmanə, incə söz insanları xeyirxahlığa, humanizmə, Vətən, ata-ana sevgisinə, haqq-ədalətə tapınmağa, insana xas olan gözəlliklərə səsləyir. Sözün qədrini və qədərini qiymətləndirən ata-babalarımız öz müdrik məsləhətləri ilə insanlara doğru yol göstərər, küsülüləri barışdırar, gəncləri həyatda necə yaşamağa ruhlandırardılar. Lakin söz azadlığından istifadə edən bəzi mətbuat orqanları xalqımızın iman-etiqad göstərdiyi müqəddəs məkanlara, böyük şəxsiyyətlərimizə yönəlmiş mənfi məna daşıyan yazılardan çəkinməlidirlər.

Hər bir jurnalist həm də məhz bu xalqın övladıdır, mətbuatımız da azərbaycançılığımıza xidmət etməlidir. Xalqımızın müqəddəs nemətləri kimi əziz tutduğu mənəvi-əxlaqi dəyərlər hər məqamda göz bəbəyi kimi qorunmalıdır. Bir sıra xarici ölkələrdə çap olan pornoqrafik jurnalların gətirilməsi, yayılması, eləcə də respublikamızda nəşr olunan çoxsaylı jurnallar, sarı piyarlar, bir sıra qəzet və jurnallar, sözsüz ki, Azərbaycan ailəsinə daxil olur, oxunur və böyüklü-kiçikli baxılır. Bəzi televiziya reklamlarındakı və hətta verilişlərindəki eybəcərliklər, istedadsız və şəxsiyyətsiz şou-biznesin bəzi nümayəndələrini, onların guya bariz olan əməllərini təbliğ edən, boş laqqırtıdan başqa bir şeyə oxşamayan qeybət verilişləri, pornoqrafik momentlər əks olunan reklamlar, kinofilmlər, insan heysiyyatına ləkə gətirən ailə-məişət problemlərinin, zorakı filmlərin nümayişi əslində efiri doldurmaq məqsədi olsa da, sözsüz ki, gənclərimizin əxlaqi dəyərlərinin aşınmasına hesablanmış vasitələrdir. Azərbaycan xalqının siması belədirmi ki, hər ölkədə baş verən adi bir faktı daha da qabardıb, eybəcər şəkildə geniş tamaşaçı kütləsinə, dünyaya car çəkirlər?! Hörmətli jurnalistlər, dünya şöhrətli, gözəl xalqımızı və onun şəxsiyyətlərini və bariz nümunə olan əxlaqi dəyərlərini dünyaya beləmi tanıdarlar?!

Vətənpərvərlik - vətənini və xalqını sevənlərin hiss və duyğularını özündə təcəssüm etdirən böyük dəyərdir. Vətən torpağına sevgi əkən, ocağının qorunu gözü üstündə saxlayan hər kəs şərəflənər. Ata-anaya olan sevgi Vətənə olan sevgini formalaşdırır. Xalqımızın bariz qəhrəmanlıq tarixi, comərd nəsilləri var. Zaman-zaman Vətən təhlükədə olanda qəhrəman oğullar silaha sarılıb el-obanı, müqəddəs torpaqlarımızı qorumaq uğrunda canlarını belə fəda etmişlər.

Vətənpərvərlik xalqımızın qan yaddaşıdır. Birinci Qarabağ döyüşlərində minlərlə qeyrətli oğullar-qızlar mübarizəyə qalxmışlar, 214 nəfər Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı adına layiq görülmüşlər. Minlərlə cəsur döyüşçü müxtəlif dövlət mükafatları ilə təltif olunmuşlar. Qəhrəman övladlarımızın şəxsi şücaətləri bugünkü gənclər üçün bariz nümunədir. Təlim-tərbiyə müəssisələri, kollektivlər, gənclər təşkilatları müasir gəncliyin vətənpərvərlik tərbiyəsinə geniş diqqət yetirməklə yanaşı, onların fərdi nümunəsini göstərməlidirlər. Sahib olmaq sevgi ilə qayələnmir, bütövlüyü şərtləndirir. Bütövlük isə Vətən bütövlüyü, şəxsiyyət bütövlüyü ilə eyniləşəndə Vətən sənə oğul deyər! Qayasız, mamırsız. Oddan qorxsan da, işığa yönəl. Çünki işıqda yaradanın nur payı var. Vətənpərvərlik xalqımızın qan yaddaşı ilə zənginləşəndə daha möhtəşəm olur. Zaman keçdikcə, bu böyük bəşəri hisslər millətimizin, xalqımızın həyatında başlıca meyara çevrilir, xarakter kimi formalaşır, nəsillərin fəaliyyətinin fövqündə dayanır. Çünki Ata-Ana, bir də Vətən dünyada ən ülvi və müqəddəs varlığımızdır.

Zaman ötsə də, bu böyük, bəşəri hisslər millətimizin, xalqımızın həyatında həmişə başlıca meyar olmuş, bir xarakter kimi formalaşmış, nəsillərin fəaliyyətinin fövqündə dayanmışdır. Birinci Qarabağ müharibəsi böyük supergüclərin rəvac verdiyi, dəstəklədiyi, əməli və konkret köməklik göstərdiyi düşmənlərimizin dədə-baba torpaqlarımızı işğal etməsi minlərlə vətən oğullarını ayağa qaldırdı. Güclü dövlətlərin iştirakıyla aparılan işğalçılıq müharibəsi xalqımızın qəhrəmanlıq tarixində yüzlərin, minlərin şücaəti, qeyrətli nümunələrilə yaddaşlara həkk olundu. Bu gün də Vətən oğulları Qarabağın azad edilməsi üçün orduda həvəslə, böyük qürur hissilə xidmət edir, aparılan ordu quruculuğuna öz töhfələrini verirlər. Lakin mənəvi cəhətdən aşınmalara yol vermiş bəzi ailələrdə övladlarını xarici ölkələrdə oxumağa, eləcə də xəstəliklər adı ilə orduda xidmətdən yayındırmağa çalışırlar. Zaman, tarix, Azərbaycan xalqının vətənpərvərlik ənənələri bəzi belə insanlara dərs olmalıdır.

Ölkəmizdə bəzi radikal qüvvələr özlərinin ideoloji məqsədlərini zoran-təbib həyata keçirməyə, zərərli dini adətləri kor-koranə, ifrat dərəcədə icra etməyə çalışsalar da, özünün milli-mənəvi və dini dəyərlərinə həmişə böyük önəm verən xalqımız özünəməxsus inancları, inam-etiqad göstərdikləri məbədləri göz bəbəyi kimi qoruyub saxlayır, nəsil-nəsil davam etdirir. Lakin radikalizmə, ifrat dini etiqadların ayaq açmasına yol vermək nə zəmanənin tələbinə uyğundur, nə də tarixi ənənələrimizə. Ailə başçıları, ziyalılar gənc nəslin tərbiyəsində bu vacib xüsusatlara həmişə ciddi diqqət yetirməli, övladlarımızı dünyəvi elmlərin fatehi olaraq nurlu, işıqlı, zəkalı, ziyalı şəxsiyyətlər kimi görmək arzusunda olmalıyıq.

Milli adətlərimizlə bağlı, günümüzdə həyata keçirilən daha bir neçə zərərli tədbirlərlə əlaqədar fikirlərimizi bölüşmək istəyirik. Xalqımıza məxsus çox dəyərli, ünlü, zaman-zaman tarixin süzgəcindən, ziqzaqlı və təlatümlü dövrlərindən keçmiş bəşəri ənənələri, adətləri çoxdur. Bu mənada Azərbaycanda el toylarının təşkili və aparılması, hər şeydən əvvəl gələcək ailənin təməli qoyularkən geniş ailə araşdırmaları aparılması özü böyük mahiyyət daşıyır və gənclərin sonrakı talelərində bu cəhətlər xüsusilə mühüm rol oynayır. Bu qəbildən toy adətlərimizin dünəni, bu günü və sabahı bizi dərindən düşündürməyə bilməz. Nəsil-nəcabətini illərlə öyrənərdilər - həm qızın, həm də oğlanın. Söz sahibi ağsaqqallar yalnız müəyyən razılıqlar olandan sonra, el adətincə elçi gedərdilər, bu izdivaca zamin durardılar. Belə xeyir-dualı qurulan ailələr möhtəşəm olardı. Övladlar xoşbəxt həyat sürərdilər. Ata-ana, gəlin-qaynana, övlad, ailə-məişət problemləri yaşanmazdı. Kiçik narazılıqları isə evin ağsaqqal və ağbirçəkləri yoluna qoyardı. Nankör övladlarsa, el qınağına tuş gələrdilər.

Toy-düyün dünyanın əşrəfi olan insanların həyatında ən müqəddəs, sevincli, gözəlliklər bəxş edən, zaman-zaman yaddaşlarda qalan və həmişə xatırlanan hadisədir. Əvvəlcədən bildiririk ki, kimsəsiz və imkansız gənclərə əl tutmaq, toy eləmək, ev, iş vermək, sahib durmaq böyük savabdır və qəlbən mən də buna şərikəm. Lakin insanlar özlərinə, hətta qapı iti, minik atı, damazlıq mal-qara alanda belə, onların nəsil-kökünü, hal-huyunu, məhsuldarlığını və s. öyrənərdilər. Bu günsə toy olsun, tələsik ailə izdivacları qurulsun, televiziyalar sms yığmaq adıyla, hələ düşüncəsi tam formalaşmamış gənclərin ailə qurmasına çalışır, bunu həm də məqbul sayaraq üstünlük verir, geniş təbliğ edirlər.

Bu gün ailə qurmaq, toy-düyün təşkil etmək bəzən bayağılaşdırılır. Adını da “müasirlik” qoyurlar. İnternetlə tanış olurlar, ərə gedirlər və elə internetlə də boşanırlar. Ona görə də böyük arzularla qurulmuş və çox asanlıqla dağılan ailələr, sahibsiz qalmış günahsız körpələr, həyatının ilk sevgiləri puç olmuş gənclər saysız-hesabsızdır. Çox təəssüf ki, adi təsadüflər hesabına, bəzən isə məhz məqsədli, yeni qurulmuş və böyük ümidlərlə yaşayan ailələrin dağılması da eyni sürətlə başa çatır.

Adını “Avropa dəyərləri”, “Qərb mədəniyyəti”, “Müasir insanlar”ın həyatı və daha nələr-nələr adlandırdıqları qurama toylar silsiləsinə yeni, həm də olduqca təmtəraqlı şəkildə, xalqın milli-mənəvi dəyərləri adıyla sırınan, televiziya kanallarında tanışlıq, seçib-sevilmək, daha sonra gurultulu toy mərasimləri baş alıb gedir. Telefon sorğularından, televiziya görüntülərindən hər ikisində guya məhəbbət yaranır, kimisi evlənir, kimisi ərə gedir. Avropasayağı toylarda gəlinin əlindəki gül buketini arxaya atması, onu tutan qızın bu il mütləq ərə gedəcəyi, oğlanların evlənəcəyi qənaətinə gəlirlər. Bu məqam qadınları, hətta kişiləri belə həyəcanlandırır. Toylardasa mənasını bilmədiyi arxaya atılmış bu gül dəstəsini qapıb, bəzən, hətta öz arvadına verən kişilərə də rast gəlmək olur. Bəzi toylardakı eybəcərliklər və qəribəliklər daha çoxdur.

Adət-ənənələrimizin bu qədər ucuzlaşdırılması, cılızlaşdırılması görəsən nədən qaynaqlanır? Vaxtilə “Tanışlıq klubları”, evdən sifarişlə çağırılan xanımlar klubu və s. adlandırılan və nəticələri hamıya məlum olan əxlaqsızlıq yuvaları kimi gənclərin mənəviyyatının pozulmasına xidmət edən tədbirlər ikrah doğurur. “Mədəni ölkələr”in televerilişlərindən götürüb-quraşdırılan “qurama toyları” məişətimizə gətirmək təşəbbüsü göstərirlər. Bir baxışdan vurulanlar, evlənməyə, ailə qurmağa razılıq verirlər. “Alo” ilə, telestudiyada, boyu, ölçüsü, çəkisi, bürcü, gözünün rəngi telefonla, ya da mikrofonla sorulur, elə oradaca qərar verilir, ev-eşiyi, dolanışığı olan qızların evinə oğlanlar köçür, ailə qurur, qızlarsa simvolik ərlər seçirlər. Beləcə, taleyin bəxş etdiyi ömür-gün yoldaşını arayıb-seçmək məsuliyyəti dəqiqələr, saatlar ərzində “həll” olunur. Adı gözəl toy məclislərimizin belə lüzumsuz şəkildə təşkil edilməsi axı kimə lazımdır?! Görünür, hələ bizi qarşıda çox qəribəliklər gözləyir... Görəsən bu ailələrin sonrası, uşaqların taleyi necə olacaq?! Bəlkə də bizlər bu olayları yetərincə başa düşmürük?! Müsbət və ya çatışmayan cəhətləri var? Dünya haraya gedir? Amma xalqımızın əxlaqi-mənəvi dəyərlərinin bu qədər aşağılanması şəxsən məni çox üzür.

Toy-düyün xalqımıza, həqiqətən çox yaraşır. Çalıb-oynamaqsa müasir şakərimizdir. Rəqs edənlərin çoxu tərəf-müqabilinin kimliyini bilmir, heç fərqinə də varmır. Hamı öz övladlarının şənlik məclislərini təntənəli, qonşusundan, qohumundan daha yaxşı, fərqli keçirməkdə sanki rəqabətə girib. İngilis şairi Corc Herbert demişkən: “Əxlaqdan məhrumsansa, nə qədər yüksəyə qalxsan da, yenə heçsən”.

Milli-mənəvi dəyərlərimizin, müqəddəs ənənələrimizin sıxışdırılıb (məqsədli olaraq) kənarlaşdırıldığı bir zamanda, toy mərasiminə və onun iqtisadi cəhətdən həll olunması yekunları birmənalı şəkildə soyğunçuluqla nəticələnir. Nəticədə toy sahibi nəinki əliboş qalır, gələcəkdə gənc ailənin dolanışığını, zəruri ehtiyaclarını belə təmin etmək imkanı olmur. Bugünkü həqiqət budur ki, toy sahibi çox zaman ağır borclara düşür və həyatında problemlərə düçar olur. Əsl həqiqətdir ki, mərasimlər keçirərkən əsasən şadlıq evlərinin sahiblərinə xidmət edilir. Əzizlərinin, yaxınlarının şad gününə sevinən, həm də istirahət edib, əylənib zövq almaq istəyənlər saraydakı qulaqbatırıcı gurultulardan narahat olur, baş götürüb gedirlər. Şadlıq evlərində təqdim edilən, bu toydan digər mərasimə ötürülən, çox çeşidli, lüzumsuz, keyfiyyətsiz yeməklər, yersiz atəşfəşanlıq və s. başqa mövzu olsa da, məclisin təşkili ciddi düşünməyə əsas verir...

Son illərdə xalqımız müxtəlif gurultulu partiyalar, “muncuq”, “kredit”, mənzil, vəzifə almaq, ali məktəbə girmək, xaricdə işə düzəltmə və s. onlarca belə baş qatan oyunları çox görüb, dələduzların toruna düşüb, maddiyyat və mənəviyyat itkisinin göynərtisi illərlə çəkilmir. Görünən odur ki, bizi aldatmağa, milli-mənəvi, əxlaqi dəyərlərimizdən sapındırmağa çalışan qüvvələr var. Bu, Vətənə, xalqa bağışlanmaz xəyanətdir.

Oqtay ƏLİYEV ƏRGÜNƏŞ,

yazıçı-publisis

Respublika.- 2020.- 20 fevral.- S.6.