Aparılan islahatlar innovativ iqtisadiyyatın inkişaf dinamizmini qoruyur

Dövlət başçısı deyib: “Bu islahatlar inkişafımızın bundan sonra daha da uğurlu olacağına imkan verəcək, o cümlədən iqtisadi artım daha da böyük rəqəmlərlə ölçüləcəkdir”

Azərbaycanda islahatlar və bu zəmində quruculuq, abaqlıq işləri öz sürətini əskiltmir. Ölkənin hər tərəfində hərtərəfli inkişaf üçün zəruri müasir infrastrukturlar, yeni sosial obyektlər yaradılıb və bu proses davamlıdır. Düşünülmüş siyasətlə həyata vəsiqə alan layihələr sosial-iqtisadi inkişafda mühüm rol oynamaqla yanaşı, öz dizaynı və müasirliyi ilə göz oxşayır, mövcud gözəlliyə yeni bir ahəng, turizm cəlbediciliyinə də güclü stimul verir. Dünyada iqtisadi və maliyyə böhranının səngimədiyi, sonunun da görünmədiyi bir şəraitdə ölkədə həyata keçirilən islahatların və reallaşdırılan layihələrin ilbəil artan dinamizmi diqqəti cəlb edir. İqtisadi sahədə inkişaf tempini qorumaq daha yüksək mərhələyə çatmaq üçün ötən illərdə önəmli addımlar atılmış, mühüm islahatlar həyata keçirilmiş və bu siyasət davam edir.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev yanında keçirilən iqtisadi müşavirədəki nitqində islahatların davamlılığı prioritet olmasının uğurları barədə deyib: “Azərbaycan 2019-cu ildə iqtisadi sahədə qarşıda duran bütün vəzifələri uğurla icra etmişdir. Təkcə rəqəmlərə baxanda demək kifayətdir ki, 2019-cu il iqtisadi inkişaf baxımından ölkəmiz üçün uğurlu olmuşdur. Dünya Bankı Azərbaycanı 20 ən islahatçı ölkə siyahısına salmışdır, bu, böyük nailiyyətdir. Bu, onu göstərir ki, ölkəmizdə aparılan köklü islahatlar aparıcı beynəlxalq qurumlar tərəfindən də təqdirlə qəbul edilir”. Beləliklə, Azərbaycanda iqtisadi sahədə islahatlar uğurla gedir. Beynəlxalq aparıcı maliyyə qurumları bu istiqamətdəki fəaliyyəti yüksək qiymətləndirirlər. Dövlət başçısının Dünya Bankı, Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı, Asiya İnkişaf Bankı, Avropa İnvestisiya Bankı, Beynəlxalq Valyuta Fondu və digər aparıcı beynəlxalq maliyyə qurumlarının rəhbərləri ilə çoxsaylı görüşləri meydana danılmaz bir reallığı qoyub - Azərbaycanda aparılan islahatlar yüksək qiymətləndirilir. “Doing Business” hesabatında ölkəmiz biznes mühitinə görə dünya miqyasında 25-ci yerdədir. Son hesabatda Azərbaycan yenə də 20 ən islahatçı ölkə sırasında qərarlaşıb. Davos Ümumdünya İqtisadi Forumunun hesabatında ölkəmizdə aparılan islahatlar ardıcıl xarakter daşıyır. Azərbaycan öz tarixi inkişaf dövrünü yaşayır. Hər ay baş verən iqtisadi artım davamlı prosesə çevrilib. Bu hər şeydən əvvəl yürüdülən səmərəli operativ, çevik icrası iqtisadi siyasət nəticəsində əldə edilir. Həyata keçirilən siyasətin mahiyyətində dünya bazarının tələblərinə cavab verən istehsal məhsullarına və güclü ixrac potensialına malik olmaq hədəfi durur.

Azərbaycanın strateji kursunun uğurluluğu sayəsində və sosial-iqtisadi inkşafın yüksək tempi, dinamizmin qorunması reallıqdır və nəticədə bu gün quruculuq və abaqlıq işləri öz sürətini azaltmır. Hər tərəfdə müasir iqtisadi infrastrukturlar, yeni müəssisələr, sosial obyektlər inşa edilir, sənaye sahələri yaradılır, mövcudları əsaslı təmir edilir və ən yeni texnologiyalarla təmin olunur, müasirlik qorunur.

İqtisadiyyat sənayesiz gücsüzdür və zəruri istehsal məhsulunun idxalından asılıdır. Ölkəmizdə sənayeləşmə prosesi də öz sürətinin azaltmır və hazırda yeni pilləyə qədəm qoyub. Faktlardan göründüyü kimi, istehsalın sürəti və tempi kifayət qədər yüksəkdir. Ölkə regionların sosial-iqtisadi inkişafı dördüncü Dövlət Proqramının bu ilini də ümumi iqtisadi inkişafın davamlılığını və yüksək tempini qoruyaraq. uğurla yekunlaşdırmaq əzmindədir. Ötən illərin sosial-iqtisadi inkişafının göstəriciləri təsdiq edir ki, Azərbaycan bu yüksək tempi saxlamaq və “Azərbaycan-2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasının bütün hədəflərini uğurla reallaşdırmaq əzmindədir.

Dövlət öz milli maraqlarından çıxış edərək qarşılıqlı mənafeləri ödəyən beynəlxalq qurum və tədbirlərdə fəal iştirak edir. BMT-nin Asiya və Sakit Okean üzrə İqtisadi və Sosial Komissiyasının (UNESCAP) statistik göstəricilərinə əsasən, Azərbaycanın dənizə çıxışı olmayan ölkə olaraq inkişaf dəyəri 11,24 faizə bərabərdir. Dənizə çıxışı olmayan İEOÖ kimi Azərbaycan davamlı və hərtərəfli inkişafa nail olmaq və iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi üçün dünya iqtisadiyyatına inteqrasiyaya hər zaman mühüm siyasi seçim kimi baxıb. Azərbaycan dənizə çıxışı olmayan ölkə olaraq İEOÖ-nin inkişaf üçün Vyana Fəaliyyət Proqramını alqışlayır və uzunmüddətli iqtisadi davamlılıq məqsədlərinin uğurla həyata keçirilməsi baxımından strateji istiqamət kimi tərəfdarıdır. Həmin Proqramın təşviqi sayəsində bu problemin yaratdığı məhdudiyyətlərin aradan qaldırılması istiqamətində əməkdaşlığın iştirakçı dövlətlərlə sıx əlaqə nəticəsində faydalı imkanlar yarada bilər. Azərbaycan gənc dövlət olmasına baxmayaraq qısa müddətdə sosial-iqtisadi intibaha imza atıb. Çox az dövr ərzində informasiya-kommunikasiya texnologiyaları, nəqliyyat və enerji sahələrində regionun inkişaf səylərini qarşılamaq üçün onun potensialının aşkar ediməsinə töhfə verən önəmli təşəbbüslər edib. Bu bir reallıqdır ki, BMT-nin Asiya və Sakit Okean üzrə İqtisadi və Sosial Komissiyasının dəyərləndirməsinə əsasən Azərbaycan dənizə çıxışı olmayan ölkələr arasında ən güclü transsərhəd bağlantıya və yüksək inkişaf etmiş İKT sektoruna malikdir. Dövlət müasir texnologiyalar sahəsinə böyük sərmayələr qoyur. Artıq ölkədə kosmik sənaye yaradılıb və müvəffəqiyyətlə inkişaf edir. Azərbaycan üç kosmik peykə malikdir. Hazırda ölkəmiz Trans-Avrasiya Super İnformasiya Magistralı (TASM) layihəsinin reallaşması ilə informasiya-kommunikasiya texnologiyaları mərkəzinə çevrilib. Azərbaycan ilə Qazaxıstan arasında fiber-optik rabitə xəttinin dənizin dibi ilə inşası təməlqoyma çox mühüm əhəmiyyətə malikdir. Bu özlüyündə həm siyasi, həm iqtisadi, həm sosial əlaqələrə güclü stimul deməkdir. Belə ki, nəticədə nəinki iki ölkədə, həmçinin geniş bir regionda rəqəmsal infrastruktur güclənəcək, informasiya daha sürətli və böyük həcmlə ötürələcək, internet xidməti dayanıqlı olacaqdır. Azərbaycanın Avropa və Asiyanı birləşdirən qədim İpək Yolunun bərpasında aparıcı rolunun əhəmiyyətini də bura əlavə etsək, Avrasiya materikində nəqliyyat-tranzit və rabitə infrastrukturunda ölkənin son dərəcə mühüm qovşaq olduğunun, hətta sərnişin və yüklərin daşınmasını daha etibarlı, davamlı və iqtisadi baxımdan çox səmərəli marşrutla təmin etməklə, multimodal nəqliyyatın həcmini artırmaqla regionlararası və regiondaxili ticarətin genişləndirliməsinə müstəsna şərait yaradıldığının şahidi olarıq. Pekinlə Londonu birləşdirən Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun istifadəyə verilməsi ölkəmizin regional əhəmiyyətini daha da artırıb. Cənub Qaz Dəhlizinin üç mərhələsinin də reallaşması dövlətimizi Avrasiya məkanında çox mühüm və təhlükəsiz tərəfdaşa çevirib. Bu layihələri əsasən dəstəkləyən və maliyyələşdirən Azərbaycandır. Bundan başqa, yeni Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı uğurla istismara verilib. Bütün bu layihələrin icrası və istismarı Avrasiya materikində və onun hüdudlarından kənarda əməkdaşlığın genişlənməsinə, inkişafa, sülhə və birgəyaşayışa mühüm töhfə olması aydın görünür. Ölkə rəhbərinin son 16 il ərzində həyata keçirdiyi siyasətə xarici ekspertlər də yüksək qiymət verirlər. Vurğulamaq lazımdır ki, artıq reallaşmış bu layihələr Avrasiya və Afrika daşımaları sistemində, eləcə də bu məkandakı dövlətlərin iqtisadi sahələrinin inkişafında xüsusi təsirə malik olacaqdır. Əgər biz Avrasiya materikinin dəmiryolu infrastrukrunun xəritəsinə baxsaq, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xəttinin 4 qütbü bir-birinə bağlayan və onlarla dövləti əhatə edən dəmir yolu şəbəkəsində çoxşaxəliliyi təmin edən nə qədər mühüm və zəruri qovşaq rolunda bir dəhliz funksiyası daşıdığına əmin olacağıq. Buna görə də bu reallaşmış layihə materikdə yerləşən bütün ölkələr üçün cəlbedici və səmərəli nəqliyyat vasitəsidir. Türkiyə Cümhuriyyətinin Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın BTQ-yə “Orta dəhliz” adı verməsi də məhz qitələrin magistral dəmiryollarını əlaqələndirən xətt kimi bir rola malik olması ilə bağlıdır. Rusiya Siyasi Tədqiqatlar İnstitutunun baş direktoru, politoloq Sergey Markov vurğulayıb ki, Azərbaycanın xarici siyasətində çoxvektorluluq davam edir. Politoloq ölkəmizin çoxşaxəli və çoxsahəli əməkdaşlıq əlaqələrini belə ifadə edib: “Azərbaycanın bütün qonşuları ilə - Rusiya, Türkiyə və İranla, habelə iri geosiyasi subyektlərlə - Avropa İttifaqı, ABŞ və Çin ilə çox gözəl münasibətləri var. Avropa İttifaqı ilə “Tərəfdaşlığın prioritetləri haqqında Saziş” imzalanıb. Xəzər dənizinin hüquqi statusuna dair imzalanmış Konvensiya Azərbaycan rəhbərliyinin bu məsələyə necə konstruktiv yanaşmasını əks etdirir. Yeri gəlmişkən, qeyd etmək lazımdır ki, bu yanaşmalar Rusiyanın yanaşmalarına əsla zidd deyil və çox cəhətdən, üst-üstə düşür. Bu, Xəzərdə fəallığın inkişaf etdirilməsi üçün, Xəzər regionunun siyasi mübarizə meydanına çevrilməməsi üçün möhkəm hüquqi təməl yaradır”.

Əsl siyasi müstəqilliyin təməlində dinamik, müstəqil innovativ iqtisadi inkişaf dayanır. İstər daxili, istərsə də xarici siyasətdə bu prinsipial və qətiyyətli yanaşma ölkənin işlərinə kənar qüvvələrin kobud şəkildə müdaxilə etmələrinə, bu yolla iqtisadi-siyasi maraqlarını gerçəkləşdirməyə çalışan bəzi dövlətlərə, beynəlxalq qurumlara, transmilli korporasiyalara münasibətdə öz səmərəliliyini daha aydın şəkildə göstərmişdir. Aparılan iqtisadi islahatların ən mühüm istiqamətlərindən biri də investisiyaların təşviqi ilə bağlı həyata keçirilən tədbirlərdir. 2016-cı ilin 20 aprelində Azərbaycan Respublikası Prezidentinin müvafiq fərmanları ilə “İnvestisiya təşviqi sənədinin verilməsi Qaydası”, investisiyanın həyata keçirildiyi iqtisadi fəaliyyət sahələri, investisiya layihəsinin həcmi ilə bağlı minimal məbləğ və layihənin həyata keçiriləcəyi inzibati ərazi vahidləri təsdiq edilmişdir.

İnvestisiya təşviqi sənədi Vergi Məcəlləsində və “Gömrük tarifi haqqında” qanunda nəzərdə tutulmuş güzəştlərdən yararlanmağa imkan verir. İnvestisiya təşviqi sənədini almış sahibkarlar mənfəət və gəlirin 50 faizinin vergisindən, əmlak və torpaq vergisindən, həmçinin idxal etdikləri texnika, texnoloji avadanlıq və qurğular üzrə idxalda ƏDV-dən və idxal rüsumlarından 7 il müddətinə azad edilirlər. Bu, qeyri-neft sektoruna investisiyaların artırılmasına, yeni iş yerlərinin açılmasına əlverişli zəmin yaratmaqla yanaşı, sahibkarlığın inkişafına əhəmiyyətli töhfə verir. “Tikinti və infrastruktur obyektləri ilə əlaqədar investisiya layihələrinin xüsusi maliyyələşmə əsasında həyata keçirilməsi haqqında” Qanunda nəzərdə tutulmuş “Tik, idarə et, təhvil ver” (TİT) modelinin tətbiqi də sahibkarlar üçün geniş imkan yaradır, ölkə iqtisadiyyatına investisiyaların cəlb olunması baxımından əhəmiyyətlidir. Belə ki, investisiya layihələrini TİT modelinə uyğun həyata keçirən investor dövlət rüsumlarından və yığımlardan azaddır.

Azərbaycan dünyada az ölkələrdəndir ki, apardığı siyasəti, iqtisadi və siyasi islahatları hansısa dövlətin və ya beynəlxalq qurumun diktəsi altında deyil, elmi prinsiplərlə, mükəmməl strategiya əsasında reallaşdırır. Ölkə rəhbərliyi bu gün gələcəyə baxaraq daxili və xarici siyasətini müəyyənləşdirir və bu əsasda operativ olaraq islahatlar həyata keçirir, innovativ layihələr reallaşdırır. Dövlət başçısı inkişafın dinamizmini qorumaqla islahatların daim yeni mərhələyə qalxması və bu prosesin proqressiv sosial-iqtisadi nəticələri barədə deyib: “Deyə bilərəm ki, bütövlükdə 2019-cu il dərin islahatlar ili olmuşdur - həm siyasi, iqtisadi, sosial sahələrdə, həm də kadr və struktur islahatları sahələrində. Bu islahatlar inkişafımızın bundan sonra daha da uğurlu olacağına imkan verəcək, o cümlədən iqtisadi artım daha da böyük rəqəmlərlə ölçüləcəkdir”.

Ataş CƏBRAYILOV

Respublika.- 2020.- 30 yanvar.- S.1.