Keçirilən görüşlərin intensivliyi sülhün reallaşmasını yaxınlaşdırır

Uğurlu daxili və xarici siyasət həyata keçirən Azərbaycan İkinci Qarabağ müharibəsində heç bir ölkədən yardım istəmədən ərazi bütövlüyünü təmin etməklə öz gücünü, qüdrətini bütün dünyaya göstərdi. Müstəqil ölkəmizin dinamik inkişaf edən iqtisadiyyata, maddi-texniki bazası möhkəmləndirilmiş, 5-ci nəsil silahlarla təchiz olunmuş yenilməz orduya sahib olması Vətən müharibəsində əldə olunan Zəfərlə öz təsdiqini tapdı.

Vətən müharibəsindən sonra dünya birliyi Azərbaycanın humanist ideyalara sadiq ölkə olduğuna bir daha şahidlik etdi. 30 illik işğala cəmi 44 gündə son qoymaq iqtidarında olan bir ölkənin işğalçı ölkəyə sülh təklif etməsi isə dünya hərb tarixində nadir hadisələrdəndir ki, bu məsələdə də Azərbaycan humanizm nümunəsi göstərdi.

Qalib Azərbaycan tarix boyu ərazilərinə göz dikmiş, xalqının başına müsibətlər gətirmiş, 1 milyondan çox vətəndaşını əzəli yurd yerlərindən didərgin salmış, Xocalı kimi faciə törətmiş düşməninə barışıq əli uzatsa da, xain xislətindən, kin-küdurətindən usanmaq bilməyən mənfur qonşumuz bu təklifə hələ də müsbət cavab vermir. Məglubiyyətini təsdiqləyən kapitulyasiya aktının müddəalarını pozaraq sərhəddə təxribatlarını davam etdirməklə nəinki iki ölkə arasında gərginliyi artırır, bütövlükdə Cənubi Qafqazda sülhün, əmin-amanlığın bərqərar olmasına imkan vermir.

Azərbaycanla Ermənistan arasında münasibətlərin normallaşmasına dünya dövlətlərinin bir çoxu maraq göstərir. Belə ki, 10 noyabr Bəyanatının əsas müddəalarından biri Azərbaycandan Türkiyənin Qars vilayətinə qədər uzanan strateji nəqliyyat marşrutunun bir hissəsi olan Zəngəzur dəhlizinin açılmasıdır. Dəhliz həm də Azərbaycan-Türkiyə marşrutu ilə Avropanı Mərkəzi Asiya və Çinlə birləşdirən geosiyasi layihədir. Zəngəzur dəhlizi təkcə Cənubi Qafqazda deyil, həm də Türkiyə, Rusiya, Mərkəzi Asiya ölkələri, İran və Ermənistan arasında əlaqələrdə mühüm əhəmiyyətə malikdir. Şərq-Qərb ticarət yolunun üzərində yerləşməsi ölkəmiz üçün çox böyük imkanlar açır. Təbii ki, Orta Dəhlizdə strateji yerləşmə həm də Azərbaycanın qlobal səviyyədə dəyərini daha da artırır.

Cənubi Qafqazın lider dövləti, irimiqyaslı, beynəlxalq əhəmiyyətli layihələrin həm təşəbbüskarı, həm də icraçısı olan Azərbaycanla çoxtərəfli əməkdaşlıq həyata keçirmək istəyən dövlətlər, sözsüz ki, ilk növbədə regionda təhlükəsizliyin, əmin-amanlığın bərqərar olmasında maraqlıdırlar. Bu mənada, Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin imzalanmasına ciddi səy göstərən Avropa İttifaqı artıq bu günədək 5 dəfə iki ölkə liderinin görüşməsinə və sülh prosesi istiqamətində uğurlu addımların atılmasına vasitəçilik etmişdir.

2021-ci il dekabrın 14-ü, ötən il isə aprelin 6-sı, mayın 23-ü və avqustun 31-də Brüsseldə Avropa İttifaqı Şurasının Prezidenti Şarl Mişelin vasitəçiliyi ilə keçirilən görüşlərdə münasibətlərin normallaşması, sülhün əldə olunması istiqamətində əhəmiyyətli addımlar atılmışdır. Bu il may ayının 14-də iki ölkə arasında sərhəddə yenidən gərginliyin artması fonunda Avropa İttifaqı Şurasının prezidenti Şarl Mişelin vasitəçiliyi ilə Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan və Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Brüsseldə 5-ci dəfə görüşüblər. Avropa Şurasının prezidenti ikitərəfli görüşlərdən sonra mətbuata bəyanatla çıxışı zamanı danışıqların bu mərhələsində də sülh sazişi istiqamətində mühüm irəliləyişlərin əldə edildiyini bildirib: "Birlikdə gündəliyimizdəki bütün məsələləri nəzərdən keçirdik. Sülh müqaviləsi üzrə ABŞ-da aparılan son müsbət danışıqlardan sonra Ermənistan və Azərbaycan arasında hərtərəfli sülh sazişinin imzalanması istiqamətində qətiyyətli addımların atılması sürəti qorunmalıdır. Tərəflər 1991-ci il Almatı Bəyannaməsinə əsasən Ermənistanın (29,800 km2) və Azərbaycanın (86,600 km2) müvafiq ərazi bütövlüyünə birmənalı öhdəlik götürməklə, qarşılıqlı dövlət sərhədinin demarkasiyası üzrə ikitərəfli danışıqları bərpa etməyə razılaşıblar".

Sayca 5-ci Brüssel görüşündə liderlər Ermənistan və Azərbaycan arasında dövlətlərarası münasibətləri tənzimləyən gələcək sülh müqaviləsi üzrə müzakirələri irəli sürmək barədə razılığa gəlmiş, sərhədlərin delimitasiyası və sərhəd təhlükəsizliyi üzrə komissiyanın işə başlayacağını, xarici işlər nazirlərinin yaxın vaxtlarda görüşəcəklərini bildirmişlər. Görüşdə iki ölkənin ərazilərinin konkret qeyd olunması isə faktiki olaraq Ermənistanın Qarabağı Azərbaycanın bir hissəsi kimi qəbul etməsi, Azərbaycanın isə Ermənistan Respublikasında heç bir əraziyə iddia etməməsi anlamına gəlir. Bütün bunlar isə Azərbaycanın diplomatik uğurunun növbəti mərhələsidir.

İyun ayının əvvəlində Moldovada "Avropa Siyasi Birliyi"nin 2-ci Zirvə toplantısı çərçivəsində Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev, Avropa İttifaqı Şurasının prezidenti Şarl Mişel, Almaniya kansleri Olaf Şolts, Fransa prezidenti Emmanuel Makron və Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyanın iştirakı ilə baş tutan qeyri-formal görüşdə iyul ayının 21-də Brüsseldə növbəti üçtərəfli görüşün keçirilməsi və bu ərəfədə Ermənistan və Azərbaycan xarici işlər nazirlərinin görüşü qərara alınıb. Vaşinqton görüşünün növbəti Brüssel görüşünə əhəmiyyətli zəmin yaradacağına əminlik ifadə olunub. Qeyd edək ki, 27-29 iyun tarixlərində ABŞ-ın Virciniya ştatının Arlinqton şəhərində Corc Şults adına Milli Xarici Əlaqələr Tədris Mərkəzində Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirlərinin görüşündə Sülh və Dövlətlərarası Münasibətlərin qurulması haqqında ikitərəfli Saziş layihəsi üzrə danışıqlarda qarşılıqlı anlaşma şəraitində bir sıra irəliləyişlər əldə olunub. Əsasən sülh müqaviləsinin bağlanması istiqamətində aparılan danışıqlarda prosesin intensivləşməsi istiqamətində işin davam etdirilməsinin vacibliyi qeyd edilib.

Hər zaman milli maraqlarında qətiyyətli mövqe nümayiş etdirən Azərbaycan Cənubi Qafqazda sülhün bərqərar olmasına var gücü ilə çalışır və sülh müqaviləsinin imzalanmasının təkcə iki ölkənin deyil, bütün regionun xeyrinə olacağını bəyan edir. Son vaxtlar sülh prosesi istiqamətində keçirilən görüşlərin intensivliyi isə artıq məsələnin konkret həllini yaxınlaşdırır. Bu mənada, iyulun 21-də Brüsseldə keçirilməsi nəzərdə tutulan 6-cı üçtərəfli görüşdə Azərbaycan ilə Ermənistan arasında sülh sazişinin imzalanmasına böyük ümidlər var.

Mehparə ƏLİYEVA

Respublika.- 2023.- 9 iyul.- S. 1; 2.