Dövlətçilik
tarixində əlamətdar
gün
Azərbaycan Respublikasının diplomatik
xidmət orqanlarının
yaradılmasından 104 il
keçir
9 iyul Azərbaycan
Respublikası diplomatik
xidmət orqanları əməkdaşlarının peşə
bayramı günüdür
9 iyul
tarixi Azərbaycanda Diplomatiya Günü kimi qeyd olunur.
Ölkəmizin diplomatiya
tarixi rəsmən 9 iyul 1919-cu ildən başlamışdır. Artıq
Azərbaycan Respublikasının
diplomatik xidmət orqanlarının yaradılmasından
104 il keçir.
2007-ci il avqustun 24-də Prezident
İlham Əliyev hər
il iyulun 9-nun Azərbaycan
Respublikası diplomatik
xidmət orqanları əməkdaşlarının peşə
bayramı günü
kimi qeyd edilməsi haqqında Sərəncam imzalamışdır.
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Xarici İşlər Nazirliyinin
Katibliyinə dair müvəqqəti təlimatına
əsasən imzalanmış
Sərəncam olduqca əlamətdardır. Qeyd
etmək lazımdır
ki, Diplomatiya Gününün
müəyyən olunması
ilə bağlı bir neçə təklif nəzərdən
keçirilmişdir. Azərbaycan
Xalq Cümhuriyyətinin
Osmanlı dövləti
ilə müqavilə
bağladığı gün,
Paris Sülh Konfransında
Antanta dövlətləri
tərəfindən Azərbaycanın
müstəqilliyinin de-fakto
tanındığı gün
və s. Lakin nəticədə
diplomatiya günü Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Xarici İşlər Nazirliyinə
aid tapılmış ilk rəsmi
sənəd - 1919-cu il 9 iyul
tarixli Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Xarici İşlər Nazirliyinin Katibliyinə dair müvəqqəti təlimat əsasında təyin edilmişdir.
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin (AXC) ilk xarici
işlər naziri
1918-ci ildə təyin
olunub, amma Diplomatiya Gününün
təsis edilməsi barədə rəsmi sənəd yalnız
1919-cu ildə imzalanıb.
Azərbaycan diplomatiyası
ilk addımlarını atarkən
- 1919-cu ildə Bakıda
16 xarici dövlətin,
o cümlədən ABŞ, Böyük Britaniya, Fransa, İtaliya, İsveç, İsveçrə,
Belçika, İran, Polşa
və Ukraynanın diplomatik nümayəndəlikləri
fəaliyyət göstərib.
11 yanvar 1920-ci ildə
Paris Sülh Konfransında
Azərbaycanın müstəqilliyi
de-fakto tanınandan sonra hökumət tərəfindən Qərbi
Avropa və Amerikada Azərbaycanın diplomatik nümayəndəliklərinin
təsis edilməsinə
dair qanun layihəsi hazırlanıb. AXC dövründə
XİN sistemində 239 nəfər
işləyib.1920-ci ilin aprelinədək
Azərbaycanın bu ölkələrdə nümayəndəlikləri
var idi: Gürcüstan
(diplomatik nümayəndə
Fərhad bəy Vəkilov, Batumda konsul Mahmud bəy Əfəndiyev); Ermənistan
(diplomatik nümayəndə
Əbdürrəhman bəy
Haqverdiyev); İran (diplomatik
nümayəndə Adilxan
Ziyadxan); İstanbul (diplomatik
nümayəndə Yusif
bəy Vəzirov); Ukrayna (konsul Camal Sadıxov), Krım (konsul agenti Şeyxəli
Hüseynov).
1991-ci il oktyabrın 18-də Azərbaycan
yenidən müstəqilliyini
bərpa etdikdən sonra dünya dövlətləri, BMT tərəfindən
tanındı. Xüsusilə
qeyd etmək lazımdır ki, 1993-cü ildə
ümummilli lider Heydər Əliyevin prezident seçilməsindən
sonra ölkənin davamlı inkişafı təmin olundu, Azərbaycanın müstəqilliyi
və suverenliyinin möhkəmləndirilməsi istiqamətində
uğurlu yol xəritəsi hazırlandı.
Dövlət idarəçiliyində
zəngin təcrübəyə
malik olan ulu öndər,
ilk növbədə daxildə
davamlı sabitliyi təmin etdikdən sonra müstəqil dövlətimizin beynəlxalq
aləmdə əlaqələrinin
genişləndirilməsi məqsədilə
mühüm əhəmiyyət
kəsb edən tədbirlərin həyata
keçirilməsinə nail oldu. Azərbaycanın sülhsevər, demokratik proseslərin inkişafına
xüsusi önəm verən müstəqil dövlət olması barədə beynəlxalq aləmdə rəy formalaşdı və möhkəm inam yarandı. Azərbaycanın
öz milli maraqlarını
qoruması, həmçinin
regional və qlobal mövqelərini möhkəmləndirməsi
üçün iqtisadi
və siyasi imkanlardan məharətlə
istifadə edildi. Ümummilli liderin davamlı daxili və xarici siyasəti nəticəsində
Azərbaycan regionda lider və beynəlxalq
aləmdə etibarlı,
inamlı tərəfdaş
ölkə kimi tanındı. Müstəqil
dövlətimizin xarici
siyasət istiqamətləri
və strateji seçimləri müəyyənləşdirildi.
Ulu öndərin uğurlu siyasət kursunun davamçısı Prezident
cənab İlham Əliyev
Azərbaycan diplomatiyasını
yüksək zirvələrə
qaldırmışdır. Onun
liderliyi ilə xalqımızın köksündə
bir yara kimi qalan işğal
altındakı torpaqlarımız
düşmən tapdağından
xilas edilmişdir. Uğurlu diplomatik gedişə əsaslanan bu qalibiyyət bütün Azərbaycan xalqına qürur və fərəh hissi yaşatmışdır.
Xüsusilə Laçın,
Ağdam və Kəlbəcər kimi guşələrimizin bir güllə belə atılmadan azad edilməsi uğurlu diplomatik gedişdən xəbər verir. Prezident İlham Əliyevin
bütün diplomatik addımları milli maraqlardan
çıxış etməklə
zərgər dəqiqliyi
ilə hesablanaraq reallaşdırılır ki, bu
da regional lider olan Azərbaycanın mövqeyini
gün keçdikcə
daha da gücləndirir.
Qeyd etmək
yerinə düşər
ki, siyasi məqsəd
daşıyan addımlardan
birini Prezident İlham
Əliyev 2011-ci ilin iyun ayında atdı. Azərbaycan Qoşulmama Hərəkatına
üzv oldu. Bununla yanaşı, beynəlxalq təşkilat
olan BMT TŞ-yə üzv olma da əsas siyasi hədəf kimi müəyyən edilmişdi.
Tərkibində 193 dövlətin
olduğu BMT-dən sonra sayca ikinci
mövqedə dayanan Qoşulmama Hərəkatına
üzvlük həmin
məqsədin reallaşması
üçün əlavə
və geniş imkanlar yaratdı. 2011-ci il
oktyabrın 24-də BMT TŞ-yə keçirilən seçkilərdə QH üzvləri
Azərbaycanın lehinə
səs verdilər. Azərbaycan 155 səs ilə iki il müddətinə BMT TŞ-nin
qeyri-daimi üzvü seçildi. Azərbaycan Respublikası müstəqilliyinin
20-ci ildönümündə tarixinin növbəti şanlı səhifəsini
yazdı.
Ölkəmizin ikitərəfli
münasibətlərdə qarşılıqlı etibarlı
tərəfdaşlığı, hörmət, bir-birinin daxili işlərinə qarışmamaq prinsiplərinə
sadiq qalması faktı qlobal məkanda dövlətimizə
və onun rəhbərinə olan müsbət münasibətin
formalaşmasını şərtləndirən
əsas amillərdir.
Nurlan ABDALOV
Respublika.- 2023.- 9 iyul.-
S.5.