Ermənistan Azərbaycanın
Naxçıvan Muxtar
Respublikası ilə sərhədində ekoloji
terror törətməyə
hazırlaşır. Belə
ki, Arazdəyəndə
iri metallurgiya zavodu inşa etməyi planlaşdıran
Ermənistan bununla bütün regionun ekoloji durumunu təhlükə altına
alır.
Qeyd edək ki, bu məsələ
ilə bağlı Prezident İlham Əliyev iyulun 11-də keçirilən 2023-cü ilin
6 ayının sosial-iqtisadi
yekunlarına həsr olunmuş müşavirədə
Ermənistanın beynəlxalq
ekoloji normaları kobud şəkildə pozduğunu diqqətə çatdırıb. Xatırladaq
ki, bir müddət
əvvəl Azərbaycanın
vətəndaş cəmiyyəti
təşkilatları Ermənistanın
baş naziri Nikol Paşinyana bu ölkənin dağ-mədən sənayesinin
Cənubi Qafqazda ekoloji sabitliyi pozması barədə açıq məktub ünvanlayıblar.
Prezident İlham
Əliyevin vurğuladığı
kimi, xarici QHT-lər də Azərbaycan vətəndaş
cəmiyyətinin üzvləri
ilə birgə Ermənistanı ekoloji terroru dayandırmağa çağırıb. Məlum
olduğu kimi, Ermənistanın ekoloji terror fəaliyyəti haqqında iyunun 29-da dünyanın 20-dən çox
ölkəsinin 30-dan artıq
vətəndaş cəmiyyəti
təşkilatı bəyanat
yayıb.
QHT-lərin Paşinyana
ünvanladığı müraciətdə
bildirilib ki, Azərbaycan tərəfi ilə razılaşdırmadan
sərhəddə belə
bir müəssisənin
tikintisi "Transsərhəd
kontekstində ətraf
mühitə təsirin
qiymətləndirilməsi haqqında"
1991-ci il Espo Konvensiyanın şərtlərinin
kobud şəkildə
pozulmasıdır. Azərbaycan
və Ermənistan həmin Konvensiyanın tərəfləridir və
Espo Konvensiyasından irəli gələrək,
bu zavodun ətraf mühitə təsirinin qiymətləndirilməsi
işi aparılmalı,
tikinti ilə əlaqədar qiymətləndirmə
sənədinə qonşu
dövlət olan Azərbaycanın müvafiq
qurumları baxmalı,
eyni zamanda bölgəyə yaxın
yaşayan azərbaycanlıların
rəyi nəzərə
alınmalıdır. Qeyd
edək ki, Ermənistan bu addımı ilə yalnız Espo Konvensiyasının deyil,
o cümlədən Birləşmiş
Millətlər Təşkilatının
Beynəlxalq Su Axarlarının Qeyri-Naviqasiya
İstifadəsi Hüququ
Haqqında Konvensiyasının,
BMT-nin Biznes və İnsan Hüquqları üzrə
Rəhbər Prinsiplərinin
və Orhus Konvensiyasının şərtlərini
kobud şəkildə
pozur. Həmin konvensiyalara görə, təsirə məruz qalmış qonşu dövlətlərlə yanaşı,
həmin qonşu ölkədə fəaliyyət
göstərən QHT-lərin
müstəqil formada həmin ərazilərdə
monitorinqlər aparmaq hüququ var. Bu baxımdan, Azərbaycan vətəndaş
cəmiyyətinin üzvləri
haqlı olaraq, belə bir müraciətlə
çıxış ediblər.
Bu təşəbbüslə
çıxış edənlərdən
biri də "Yaşıl Dünya" Ekoloji Maarifləndirmə İctimai Birliyi olub. QHT sədri Elman Cəfərli bildirib ki, bu
məsələ ilə
bağlı Azərbaycanın
vətəndaş cəmiyyətinin
fəallarının, QHT-lərin
beynəlxalq təşkilatlara,
o cümlədən Ermənistanın
baş naziri Nikol Paşinyana müraciətində qeyd olunur ki, Ermənistan
beynəlxalq ekoloji norma və standartları
kobud şəkildə
pozur, bu ölkənin dağ-mədən
sənayesində aparılan
işlər ciddi regional və qlobal ekoloji böhrana yol açır: "Vəziyyət
həqiqətən də
narahatedicidir. Ermənistan
beynəlxalq öhdəliklərə
əməl etmir. BMT Dayanıqlı İnkişaf
Məqsədləri ekoloji,
sosial və iqtisadi problemlərin həlli üçün hərtərəfli çərçivə
təqdim edir. BMT-yə üzv dövlətlər təmiz
hava, təhlükəsiz
içməli su və sanitariya kimi amilləri sağlamlığın ətraf
mühit amilləri, eyni zamanda BMT təmiz, sağlam və davamlı ətraf mühiti əsas insan hüququ kimi tanıyır. Lakin Ermənistan bu ekoloji cinayətləri törətməklə, BMT-nin
Dayanıqlı İnkişaf
Məqsədlərinin tamamilə
əleyhinə çıxış
edir. Ermənistanın
müxətlif dağ-mədən
sənayesi müəssisələri
regionun təbiəti,
canlı aləmi, su resursları üçün təhlükə
yaradır. Qonşu ölkənin dağ-mədən
sənayesinin tullantıları
birbaşa və dolayısı ilə Azərbaycanın əsas içməli su qaynağı olan çaylarını çirkləndirir.
Bu tullantılar çayların flora və faunasını məhv edir. Bu azmış kimi, çay kənarında yaşayan əhalinin sağlamlığına
ciddi təhdid yaradır. Bu sənaye tullantıları
həmçinin insanlarda
müxtəlif mədə-bağırsaq,
dəri, nevroloji və tənəffüs sistemi xəstəliklərinin,
o cümlədən sağalmaz
xərçəngin yaranmasına
səbəb olur. Bu üzdən baş nazirdən tələb etmişik ki, Ermənistan Espo Konvensiyasının tələblərinə əməl
etsin. 1991-ci ildə imzalanmış, Ermənistanın
da qoşulduğu Espo Konvensiyasına əsasən transərhəd
çayı üzərində
hər hansı mədən sənayesi müəssisəsi inşa
edilərsə, onun ətraf mühitə təsiri öyrənilməli,
qonşu ölkələrin
səhiyyə və ekologiya sahələri üzrə mütəxəssislərin,
habelə yerli sakinlərin iştirakı
ilə qiymətləndirmə
aparılmalıdır. Lakin
Ermənistan bu qaydalara əməl etməyib".
Nuranə DAXİLQIZI
Respublika.- 2023.- 18 iyul.- S. 1; 7.