2002-ci il iyul ayının 31-də ümummilli lider
Heydər Əliyev Azərbaycan Respublikasının Dövlət
Sərhəd Xidmətinin yaradılması barədə fərman
imzalayıb
"Əvvəl Sərhəd Qoşunları Azərbaycanda
müstəqil yaranıbdır. Bir müddətdən sonra
Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinin tərkibində fəaliyyət
göstəribdir. Ancaq mən bu sahəyə xüsusi əhəmiyyət
verərək bir neçə ay bundan öncə qərar qəbul
etdim, fərman verdim, onu Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin
tərkib hissəsi kimi müstəqil xidmətə
çevirdim və ona da Dövlət Sərhəd Xidməti
adı verdik. Təbiidir ki, bu, sizin işlərinizin daha da
uğurla aparılmasına kömək edir və edəcəkdir.
Ancaq eyni zamanda, bu, sizin üzərinizə çox
böyük məsuliyyət də qoyur...". Bu sözləri
2003-cü il fevralın 6-da Dövlət Sərhəd Xidmətinin
rəhbər heyəti ilə görüşü zamanı
ümummilli lider Heydər Əliyev deyib.
Müasir Azərbaycanın qurucusu ümummilli lider Heydər
Əliyevin ölkəmizdə bütün sahələrin
inkişafında əvəzsiz rolu olmuşdur. Məhz onun Azərbaycana
rəhbərlik etdiyi dövrlərdə bir dövlət
üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən
strukturlar fəaliyyətə başlamış və ya
inkişafına təkan verilmişdir. Zəngin dövlətçilik
təcrübəsinə malik olan ulu öndərin istər
SSRİ, istərsə də müstəqillik dövründə
qəbul etdiyi qərarların tək həmin zamana görə
deyil, gələcəyə doğru hesablanmış
addımlar olduğunu görmək mümkündür. 2002-ci
il iyul ayının 31-də ümummilli lider Heydər
Əliyevin Azərbaycan Respublikasının Dövlət Sərhəd
Xidmətinin yaradılması barədə
imzaladığı fərmanın ölkəmizin sərhədlərinin
etibarlı mühafizəsində önəmli rolu oldu.
1991-ci ildə Azərbaycan müstəqilliyini bərpa
etdikdən sonra qarşıda duran ən mühüm vəzifələrdən
biri dövlət sərhədlərinin mühafizəsi idi.
Müstəqilliyə qədər isə 70 il Sovet
imperiyasının tərkibində yaşayan ölkəmizin sərhədləri
SSRİ konstitusiyası çərçivəsində müəyyən
edilmişdi. Həmin illərdə Azərbaycan yalnız
Türkiyə və İran ilə həmsərhəd idi. Azərbaycanın
İran və Türkiyə ilə sərhədlərini sovet
sərhədçiləri qoruyurdular. Yalnız 1991-ci ildə
müstəqilliyimizi yenidən bərpa etdikdən sonra həmin
il dekabrın 16-da Azərbaycan Respublikası Dövlət Sərhədini
Mühafizə Komitəsi təsis edilmiş və ölkəmizin
sərhədlərini milli qüvvələrimiz qorumağa
başlamışlar. 1993-cü il martın sonu - aprelin əvvəllərində
keçmiş SSRİ sərhədçiləri Azərbaycanı
tərk etmişlər.
XX əsrin əvvəllərində qurulan ilk müstəqil
dövlətimiz olan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti sərhədlərin
mühafizəsinə də xüsusi diqqət və
qayğı göstərmişdir. Belə ki, tariximizdə sərhədlərin
mühafizəsi ilə bağlı ilk rəsmi sənəd -
1919-cu il avqustun 18-də "Azərbaycan Respublikasının
gömrük baxımından sərhəd mühafizəsinin
təsis edilməsi haqqında" qanun qəbul olunmuşdur.
Lakin 1920-ci ildə AXC sütuq etdiyindən sərhəd
mühafizəsinin formalaşması prosesi
yarımçıq qalmışdır.
23 ay yaşamasına baxmayaraq, Azərbaycan tarixində
dərin izlər buraxan AXC-nin müstəqil Azərbaycanın
yaranmasında böyük rolu olub. Məhz bu səbəbdən,
1991-ci ildə yenidən müstəqilliyini bərpa edən Azərbaycan
AXC-nin varisi olduğunu bəyan edir.
90-cı illərin əvvəlində tarixinin ən
ağır günlərini yaşayan Azərbaycan ermənilərin
işğalçı siyasəti nəticəsində
torpaqlarının 20 faizini itirdi. 30 ilə yaxın müddətdə
132 kilometrlik İran-Azərbaycan sərhədini nəzarətdə
saxlayan Ermənistan bu illər ərzində həmin əraziləri
"boz zona" kimi istifadə edərək
qaçaqmalçılıq fəaliyyəti ilə məşğul
olmuşdur.
O zaman Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin
sədri olan ulu öndər Heydər Əliyevin
prinsipiallığı və qətiyyəti sayəsində
yalnız muxtar respublikanın sərhəd infrastrukturu qorunub
saxlanıldı və sovet sərhədçiləri hərbi
texnika və vasitələri bütünlüklə təhvil
verərək ölkəni tərk etdilər. Lakin Azərbaycanın
digər sərhəd bölgələrində vəziyyət
olduqca acınacaqlı durumda idi.
Hələ SSRİ dövründə Azərbaycana rəhbərlik
edən Heydər Əliyevin səyləri nəticəsində
DTK-nın tərkibində olan Sərhəd Qoşunlarında
da azərbaycanlı zabitlərin xidmət göstərməsinə
xüsusi diqqət yetirilmiş, milli kadrların yüksək
vəzifələrə irəli çəkilmələri təmin
olunmuşdur. 70-ci illərin sonuna qədər azərbaycanlı
sərhədçilər sırasında yalnız 1 nəfər
- Mustafa Nəsirov polkovnik rütbəsinə layiq
görüldüyü halda, artıq 70-ci illərin sonunda bu rəqəm
10-a çatmışdır. Milli silahlı qüvvələr
kimi Sərhəd Qoşunlarının peşəkar zabit heyətinin,
1971-ci ildə Cəmşid Naxçıvanski adına hərbi
məktəbin yaradılmasınında böyük xidmətləri
olmuşdur. 2001-ci ildə Sərhəd Qoşunlarının
xidməti hesabatını qəbul edərkən ümummilli
lider sərhədçilərin qarşısına beynəlxalq
terrorçuluğa, qanunsuz miqrasiyaya, narkotiklərin qanunsuz
dövriyyəsinə, qaçaqmalçılığa
qarşı mübarizə aparılması, dənizdə
neft-qaz hasilatı infrastrukturunun mühafizəsi kimi
mühüm vəzifələr qoymuşdur.
İkinci Qarabağ müharibəsində də
DSX-nın Sərhəd Qoşunları xüsusi qəhrəmanlıq
göstərmişdir. Qazanılmış Zəfər sayəsində
132 kilometrlik Azərbaycan-İran sərhədi Silahlı
Qüvvələrimizin nəzarətinə keçmişdir.
Bu il aprelin 23-də Azərbaycan-Ermənistan sərhədində
nəzarət-buraxılış məntəqəsinin
qurulması ilə sərhədçilərimiz Azərbaycanın
ərazi bütövlüyünü tamamilə bərpa
etmiş oldular.
Musa BAĞIRLI
Respublika.-
2023.- 30 iyul.- S. 4.