Xalqın əbədi sevgisini qazanan Lider

Ulu öndər Heydər Əliyev 22 iyul 1990-cı ildə Moskvadan Naxçıvana gəlmişdir

Görkəmli dövlət xadimi, müasir, müstəqil Azərbaycanın qurucusu Heydər Əliyevin ölkəmizin ictimai-siyasi, iqtisadi və mədəni inkişafındakı xidmətləri əvəzedilməzdir. Ulu öndər ölkəmizin hərtərəfli inkişafı məsələlərini daim diqqət mərkəzində saxlamış, milli liderə xas müdrik siyasəti, yüksək idarəetmə bacarığı ilə Azərbaycanın tərəqqisinə nail olmuşdur. İctimai-siyasi, sosial-iqtisadi yüksəlişlə yanaşı, xalqımızın tarixinin öyrənilməsi, elm, təhsil, mədəniyyət sahəsi ümummilli liderin qayğısı ilə əhatə olunmuşdur. Dahi şəxsiyyət Heydər Əliyevin hakimiyyətdə olduğu illər Azərbaycan tarixinin çox mühüm mərhələsi, eyni zamanda intibah dövrüdür.

Ulu öndərin Azərbaycana rəhbərliyinin birinci mərhələsində, eləcə də 1982-1987-ci illərdə SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini və Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi Siyasi Bürosunun üzvü olduğu illərdə respublikamızın sosial-iqtisadi, ictimai-mədəni həyatında əsaslı dəyişikliklər baş vermiş, tənəzzülün qarşısı alınmış, bütün sahələrdə dinamik inkişaf üçün möhkəm özül yaranmışdı. Ali rəhbər vəzifədə işlədiyi vaxtlarda əlində olan bütün imkanlardan istifadə edərək dövlətçiliyimizə xidmət edən, daim xalqının gələcəyini düşünən, onun mənafeyini hər şeydən üstün tutan dahi lider elə həmin illərdə dövlətimizin inkişaf strategiyasını müəyyənləşdirmiş, Azərbaycanın tərəqqisinə hədəflənmiş uzaqgörən siyasət yürüdərək milli dövlətçiliyimizin əsasını qoymuşdur.

SSRİ Nazirlər Soveti Sədrinin birinci müavini vəzifəsindən, Siyasi Büro üzvlüyündən istefa verdikdən sonra Moskvada yaşayan Heydər Əliyev doğma vətənində baş verən siyasi prosesləri böyük narahatlıqla izləyirdi. 1990-cı ilin Qanlı Yanvarında Ermənistanın işğalçılıq siyasətinə qarşı etirazını bildirən, dinc əhalinin sovet ordusu əsgərləri tərəfindən qətlə yetirilməsini, əliyalın, silahsız insanların qanının tökülməsini qətiyyətlə pisləyən dahi şəxsiyyət 20 Yanvar hadisələrinin səhəri günü ölkəmizin Moskvadakı daimi nümayəndəliyinə gəlib bəyanat verərək sovet ordusunun Bakıya basqın edib görünməmiş vəhşiliklər törətməsində, çoxlu insan qırğını ilə nəticələnən hərbi müdaxilədə mərkəzi hakimiyyət orqanlarını günahlandırmışdı. Bu hadisələrdən qısa müddət sonra dünyaşöhrətli müdrik siyasətçi 1990-cı il iyul ayının 20-də Bakıya, iki gün sonra isə Naxçıvana qayıtmışdı. Sonralar ulu öndər həmin illəri belə xatırlayırdı: "Moskvada məni təqib edirdilər... Hətta Yanvar hadisələrindən sonra hərəkətlərimə görə mənə qarşı repressiya planları hazırlanmışdı və onları həyata keçirmək istəyirdilər. Bakıya gələndə xalq tərəfindən mənim gəlişim böyük ruh yüksəkliyi ilə qəbul olundu, lakin hakimiyyətdə olan ayrı-ayrı şəxslər tərəfindən Bakıda yaşamağıma imkan verilmədisə də, mən Naxçıvana gələndə Naxçıvan ayağa qalxdı, Naxçıvan məni qucaqladı, bağrına basdı. Görünür, mənim Naxçıvana gəlməyim taleyin işi imiş". Həmin gün Naxçıvan şəhərindəki mərkəzi meydana 100 mindən çox insan toplaşmışdı. Moskvadan doğma elinə qayıdan ulu öndər ümumxalq məhəbbəti ilə qarşılandı. Heydər Əliyev meydanın mərkəzində hərarətli alqışlar, əzəmətli şüarlar altında qısa çıxışı ilə xalqına sonsuz məhəbbətini, sevgisini ifadə etdi, hər zaman onun yanında olduğunu bildirdi.

Heydər Əliyev Naxçıvana gəldiyi illərdə muxtar respublika Ermənistan tərəfindən blokadaya salınmışdı. Paytaxt Bakı ilə həm dəmir yolu, həm də avtomobil yolu əlaqəsi kəsilmiş, əhalinin vəziyyəti olduqca çətinləşmişdi. Ümummilli liderin Naxçıvana gəlişi ilə xalq əzab-əziyyətdən qurtuldu. Həmin dövr Azərbaycan SSR Ali Soveti və Naxçıvan MSSR Ali Sovetinə seçkilər ərəfəsi idi və bu məqamdan uzaqgörənliklə istifadə edən naxçıvanlılar yekdilliklə ulu öndərin namizədliyini irəli sürdülər. 30 sentyabr 1990-cı ildə keçirilən seçkilərdə Heydər Əliyev Azərbaycan SSR Ali Sovetinə və Naxçıvan MSSR Ali Sovetinə deputat seçildi. Naxçıvanda yenidən siyasi fəaliyyətə başlayan ümummilli liderin sayəsində muxtar respublikada hökm sürən ağır vəziyyətin aradan qaldırılması istiqamətində əhəmiyyətli addımlar atıldı.

1990-cı il noyabrın 17-də Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Sovetinin ilk sessiyasına sədrlik deputatlar tərəfindən Heydər Əliyevə həvalə edildi. Sessiyada Azərbaycan milli dövlətçiliyinin dirçəlişi prosesinin həyata keçirilməsi ilə bağlı məsələlər geniş müzakirə olundu, mühüm tarixi qərarlar qəbul edildi. Muxtar respublikanın rəsmi adından "sovet sosialist" sözləri çıxarıldı, "Naxçıvan Muxtar Respublikası" adlandırılması haqqında qərar qəbul edildi, Ali Sovetin adı dəyişdirilərək "Ali Məclis" adlandırıldı. Ulu öndərin sədrliyi ilə keçirilən sessiyada dahi liderin təşəbbüsü ilə ilk dəfə olaraq Azərbaycan Demokratik Respublikasının üçrəngli bayrağı Naxçıvan MR-in bayrağı kimi qəbul edildi.

Naxçıvanda ictimai-siyasi şəraiti stabilləşdirmək üçün böyük işlər görüldü, getdikcə güclənən erməni təcavüzünün, düşmənin yaratdığı blokadanın ağır nəticələrinin qarşısının alınması üçün düşünülmüş çevik siyasət yürüdüldü. Naxçıvanın təhlükəsizliyi təmin edildi, muxtariyyət statusu möhkəmləndirildi, sosial-iqtisadi tərəqqi, elmin, təhsilin inkişafı istiqamətində məqsədyönlü tədbirlər görüldü.

1991-ci il sentyabr ayının 3-də Heydər Əliyevin Naxçıvan MR Ali Məclisinə Sədr seçilməsi bütövlükdə Azərbaycanın milli maraqları baxımından böyük hadisə idi. Bu hadisədən dərhal sonra gərgin ictimai-siyasi şəraitdə bir sıra mühüm qərarlar qəbul olundu. Qanlı Yanvar faciəsinə siyasi qiymət verildi. Naxçıvan əhalisi SSRİ-nin qorunub saxlanması barədə referendumdan imtina etdi, muxtar respublikada kommunist partiyasının yerli orqanlarının fəaliyyəti dayandırıldı, 20 Yanvar - Ümumxalq Hüzn Günü, 31 Dekabr - Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Günü elan edildi, ilk demokratik islahatlar keçirildi, milli sərhəd qoşunları yaradıldı və keçmiş sovet ordusu muxtar respublikanı tərk edərkən hərbi hissədəki silah-sursat və texnika bütövlükdə Naxçıvanda saxlanıldı.

90-cı illər Naxçıvan Muxtar Respublikasının ən ağır dövrü idi və ümummilli lider Heydər Əliyev düşünülmüş qərarları ilə qısa zamanda muxtar respublikanı olduqca çətin və mürəkkəb şəraitdən çıxara bildi. O zamanlar Naxçıvanın işğalı düşmənin ən birinci hədəfi olsa da, ümummilli lider cəsarətlə, qətiyyətlə doğma yurdunu erməni təcavüzündən qorudu, düşmən əlinə keçmək təhlükəsindən xilas etdi. Ulu öndər Heydər Əliyev məsuliyyətli və taleyüklü qərarları ilə Naxçıvan bir qarış torpağına belə düşmən ayağının dəyməsinə imkan vermədi.

Lakin Azərbaycanda daxili və xarici vəziyyət get-gedə daha da mürəkkəbləşirdi. Bir tərəfdən tarixi ərazilərimiz Ermənistan tərəfindən işğal olunur, digər tərəfdən respublika daxildən çalxalanırdı. Yurdumuzun başının üstünü qara buludların aldığı bu çətin günlərdə yeganə ümid yeri ulu öndər Heydər Əliyev idi. Xalq öz nicatını dahi oğlu, o zaman Naxçıvana rəhbərlik edən Heydər Əliyevdə gördü. 1993-cü il iyunun 9-da xalqın təkidilə ulu öndər Heydər Əliyev Bakıya qayıtdı.

Mehparə ƏLİYEVA

Respublika .- 2024.- 21 iyul (№ 152).- S.4.