Türk dünyasının Bəxtiyarı
İşində qəlbinin genişliyi boyda Vətən
yaşadan ustad Bəxtiyar Vahabzadənin adına ötən ay
Türkiyənin Elazığ şəhərində
böyük bir prospekt açıldı
...Noyabrın 6-da Azərbaycan
sevgili və Bəxtiyar Vahabzadə ünvanlı insanlar
üçün əsl toy-bayram idi. Buna səbəb də
vardı, sözün böyük mənasında böyük
səbəbkar da. Türkiyədə xalqımızın ustad
şairi Bəxtiyar Vahabzadənin adına böyük bir
prospektin tanıtma mərasimi keçirildi...
Ölkə mətbuatında
xəbər verildiyi kimi, həmin tarixi gündə Türkiyədə
Bəxtiyar Vahabzadənin adı sağlığında əbədiləşdirilmişdi.
Bu, tarixi hadisə və həm də tarixin hadisəsi idi. O
hadisəsi ki, onun yaradıcılarından biri də
ustadımız Bəxtiyar Vahabzadə idi... O Bəxtiyar
Vahabzadə ki, təkcə xalqı üçün
yaşamayıb, həm də xalqının dərdini
yaşayıb, xalqının ürəyində
yaşayıb.
Şair xalqının
tarixi arzularının reallaşması üçün bu
müqəddəs yolda həyatını qurban deyib, həm də
bu arzuların qurbanı olub. Sözün hər iki və həm
də böyük mənasında...
***
Bəli, ötən ay həqiqətən
də Türkiyədə əsl poeziya bayramı idi. Bu bayram təkcə
türk dünyasının deyil, elə mahiyyətinə
görə həm də Azərbaycanın bayramı idi.
Qardaş ölkədə türk dünyasının görkəmli
şairi Bəxtiyar Vahabzadənin
yaradıcılığına həsr olunmuş Beynəlxalq
XVI Xəzər Şeir Axşamı keçirilirdi. Düz 3
gün! Və həmin üç günün bayram
ovqatına bir əlamətdar və tərixi hadisə də əlavə
olundu: Türkiyənin Elazığ şəhərində
ustad Bəxtiyar Vahabzadənin adını əbədiləşdirməyə
qərar verilmişdi. Türkiyə hökumətinin
razılığı və Türkiyənin Elazığ bələdiyyəsinin
qərarı ilə bu şəhərdə ən
böyük prospektlərdən birinə ustad Bəxtiyar
Vahabzadənin adı verildi.
Bu, Azərbaycan
xalqının dəyərli oğluna və Azərbaycan
xalqına olan böyük ehtiramın, hörmətin və
etimadın, həm də əbədi istəyin canlı
nümunəsi, real təsdiqi idi.
Onu da deyim ki, bu tarixi
hadisənin sevincini bölüşməyə Azərbaycanın
tanınmış ziyalıları-xalq şairi Zəlimxan
Yaqub, yazıçı Çingiz Əlioğlu, həmçinin
Elxan Qaraxanlı iştirak edirdilər. Bildiyimə görə
tədbirə, həmçinin tanınmış muğam
ifaçısı, gözəl sənətkarımız Səkinə
İsmayılovanın rəhbərliyi ilə muğam üçlüyü də
qatılmışdı. Azərbaycanın xalq mahnı və
təsnifləri ilə bayram tədbiri daha da rəngarəng və
təmtəraqlı, yaddaqalan edilmişdi.
Həmin gün
qardaş ölkədə keçirilən XVI Beynəlxalq Xəzər
Şeir Axşamı Azərbaycanın görkəmli
şairi, mütəfəkkir Bəxtiyar Vahabzadənin türk
dünyasına olan dünya boyda sevgilərinin təntənəsi
idi...
Qeyd edim ki, belə bayram
tədbiri Türkiyədə hər il keçirilir. Ötən
il Beynəlxalq Xəzər Şeir Axşamı görkəmli
qırğız yazıçısı Çingiz Aytmatova həsr
edilmişdi... Bu il isə hamı Bəxtiyar Vahabzadənin
poeziya axşamına - şeir gecəsinə gəlmişdi.
Türkiyənin mədəniyyət və turizm naziri Ərtoğrul
Günayın isə tədbirdə iştirakı həm
gözlənilməz olmuşdu, həm də əlamətdar
bir hadisə. Çünki türkiyəli nazir ilk dəfə
idi ki, bu məzmunlu tədbirdə iştirak edirdi. Bu
istiqanlı iştirak ustad şair Bəxtiyar Vahabzadə şəxsiyyətinə
dərin hörmətin və Azərbaycana istəklərin
böyük ifadəsi idi...
Türkiyədə Bəxtiyar dünyası
...Türkiyədə Bəxtiyar
Vahabzadə sonsuz məhəbbətlə sevilir. Bu sevgi həm
də ustad Bəxtiyar Vahabzadənin də elə Türkiyəyə
olan qarşılıqlı sevgilərindən və istəklərindən
doğur. Bəxtiyar Vahabzadə təkcə Türkiyədə
sevilməyib. Həm də Türkiyə və Türkiyə
sevgiləri ilə sevilib. Şair həyatını "bir
sevgili iki ürək, bir ürəkdə iki sevgi" məntiqi
ilə ortaya qoyduğu, Türkiyəyə həsr etdiyi
şeiriyyətində də ifadə edib. Bu həyat hər
birimizə və hər bir türk övladına örnək
ola biləcək qədər əzizdir, nümunəvidir.
Çünki şair təkcə nurlu şəxsiyyət yox,
həm də şəxsiyyətdə nurlu simadır. Onun
amalı və bu amalın ifadəsi olan zəngin
yaradıcılığı Vətən, torpaq
mayalıdır. Bu torpaq Bəxtiyar Vahabzadə
ünvanlıdır. O ünvan ki, Azərbaycan deyiləndə
Bəxtiyar Vahabzadə yada düşür...
***
...Bəli, faktdır ki,
Bəxtiyar Vahabzadə yaradıcılığı elə bir
dəryadır, ona baş vuran təkcə bu böyük
ustadı qazanmır, həm də ustaddan qazanır... Bəxtiyar
Vahabzadə o şair və şəxsiyyətlərdəndir
ki, həmişə sözü görünüb, amma
özü görünməz olub... İndi bir-iki şeir
kitabı çap olunanların özünə "şairəm"
deməsini görəndə Bəxtiyar şeiri və
yaradıcılığı qarşısında diz
çöküb min dəfə səcdə etməyim gəlir...
Düşünürəm
ki, Bəxtiyar Vahabzadə olmaq üçün şair olmaq
yox, şair olmaq üçün Bəxtiyar Vahabzadə olmaq
lazımdır... Çünki bəlkə də Bəxtiyar
Vahabzadə kimi şeir də yazmaq olar, şair olmaq da. Amma Bəxtiyar
Vahabzadə kimi böyük ürəyə malik olmaq çox
çətindir. Bəlkə də
mümkünsüzdür... Ustadımız isə Azərbaycan
şeiriyyətində mümkünsüzü
mümkünlü edib, nəinki mümkünlünü
mümkünlü...
Bəxtiyar Vahabzadə
heç vaxt xalqın adından danışmayıb, amma həmişə
xalqın adına danışıb - qəlbi xalqın dərdi
ilə döyünüb, ürəyi xalqın dərdində
döyünüb.
Şair təkcə
şairlikdə nəhəng deyil, həm də nəhənglikdə
elə böyük də şairdir. Onun "Mən şair Bəxtiyaram,
amma dərdi başından aşan Azərbaycanın bəxtiyar
şairi deyiləm!" - fəlsəfəsində necə də
böyük məna yatır.
***
...Şairin təxminən
14 il əvvəl yazdığı "Mən türkəm"
şeiri nəinki illər dəyişdikcə məzmununu dəyişib,
əksinə, illər keçdikcə daha da məzmunlaşıb.
Bu şeirin hər sətrindən Azərbaycan və Türkiyə
görünür.
MƏN TÜRKƏM
Sən
bizi aldatdın illərdən bəri,
Mən
çərxi-fələkdən dərs
götürmüşəm.
Özgə
anasından süd əmənləri,
Özgə
qulluğunda duran görmüşəm.
Bəsdir
dözdüyümüz ölümdən betər,
Köhnə
bazardakı köhnə nırxa.
Milləti
yüz yerə caladın, yetər,
Yüz
arxın suyunu qatma bir arxa.
Əslimi,
nəslimi tanıyıram mən,
Qarışıq
deyiləm, özümdən hürkəm.
Sən
kimsən, sən nəsən, özün bilərsən.
Mən
ilk qaynağımdan türk oğlu türkəm!
Sübutdur,
dəlildir, ağlın qibləsi,
Dəyişə
bilərsən ağlımı ancaq.
Canım
çıxanadək qəlbimin səsi,
"Türkəm
"—gerçəyini pıçıldayacaq.
Noyabr, 1995
***
Bəxtinə Vətən daşı olmaq haqqı
düşən şair
...Bəxtiyar Vahabzadə
türk dünyasının görkəmli oğlu,
ümummilli lider Heydər Əliyevin ən yaxın dostu, məsləkdaşı
idi. 1991-ci ildə parlamentdə Heydər Əliyevin əleyhdarlarının
yersiz səs-küyünə, ədalətsiz
davranışına qarşı da elə həmin yüksək
tribunadan səsini qaldıran və sözünü deyən məhz
Bəxtiyar Vahabzadə idi. Hansı ki, uzun illər bəzi
siyasi qüvvələr məhz həmin ədalətsizliyə
qarşı çıxmış Bəxtiyar Vahabzadəni
"top atəşinə" tutdular. Amma tarix ustad və
uzaqgörən şairin haqq olduğunu sonrakı illərdə
- Azərbaycanın ağır siyasi durumunda xalqın Heydər
Əliyevi Naxçıvandan Bakıya dəvətindən
sonra bir daha sübut etmiş oldu...
***
...Ustad şairin
yaradıcılığı ilə onun internet saytı vasitəsilə
bir daha yaxından tanış olmaq imkanımız var.
Şairin internet saytında Azərbaycan Yazıçılar
Birliyinin təqdimatı yer alıb. Həmin təqdimat-tanıtmada
deyilir: "Azərbaycan ədəbiyyatının,
bütövlükdə XX əsr poetik fikrinin görkəmli
nümayəndəsi xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadənin
adı təkcə respublikamızda deyil, onun sərhədlərindən
çox-çox uzaqlarda mütəfəkkir şair, lirik
dramaturq istedadlı alim və publisist, qeyrətli və cəsarətli
ictimai xadim, sadə və səmimi insan kimi məşhurdur. Təsadüfi
deyil ki, onun əsərləri-şeir kitabları, dramları
və publisist yazıları dünyanın çox dillərində,
o cümlədən ingilis, fransız, alman, türk, polyak,
ispan, macar və köhnə sovet birliyinə daxil olan bir
çox xalqların dillərinə tərcümə
edilmiş və bu əsərlər çox böyük maraq
və sevgi ilə qarşılanmışdır...
Bəxtiyar Vahabzadə bədii
yaradıcılığa İkinci Cahan müharibəsi illərində
başlamış, 1945-ci ildə Yazıçılar
İttifaqının üzvlüyünə qəbul
olunmuşdur. Məhsuldar bədii yaradıcılıqla
yanaşı, B.Vahabzadə 40 ildən artıq universitetdə
dərs demiş, 1990-cı ildən təqaüdə
çıxmışdır. Azərbaycan Elmlər
Akademiyasının müxbir üzvü, sonra həqiqi
üzvü seçilmişdir.
B.Vahabzadə 70-dən
artıq şeir kitabının, 2 monoqrafiyanın, 11 elmi
publisist kitabın və yüzlərlə məqalənin
müəllifidir. Bakı Akademik Dövlət Dram
Teatrının səhnəsində onun "Vicdan",
"İkinci səs", "Yağışdan sonra",
"Yollara iz düşür", "Fəryad",
"Hara gedir bu dünya", "Özümüzü kəsən
qılınc", "Cəzasız günah", "Dar
ağacı" pyesləri tamaşaya qoyulmuşdur. O, tarixi və
müasir mövzuda 20-dən artıq irihəcmli poemanın
müəllifidir.
O, 1974-cü ildə əməkdar
incəsənət xadimi, 1975-ci ildə respublika, 1984-cü ildə
isə SSRİ Dövlət Mükafatı laureatı
adlarına layiq görülmüşdür. 1985-ci ildə ona
"Xalq şairi" adı verilmiş, 1995-ci ildə isə
Azərbaycan xalqının milli azadlıq uğrunda mübarizəsində
xüsusi xidmətlərinə görə
"İstiqlal" ordeni ilə təltif edilmişdir.
B.Vahabzadənin şeirləri
obrazların kamilliyi, bədii vasitələrin müasirliyi və
orjinallığı ilə seçilir. Onun bütün əsərlərində
dünyaya fəlsəfi baxış əsas yer tutur.
Son 30-40 ildə Azərbaycan
ədəbiyyatında B.Vahabzadə qədər ümumxalq məhəbbəti
qazanmış ikinci bir şairin adını çəkmək
çətindir.
Bədii, elmi, publisistik
yaradıcılığını ictimai-siyasi fəaliyyətlə
üzvi surətdə əlaqələndirən B.Vahabzadə
5 dəfə Azərbaycan Ali Sovetinə millət vəkili
seçilmişdir (1980-2000).
O, hələ 60-cı
illərdən başlayan milli azadlıq hərəkatının
öncüllərindən biri olmuşdur. 1959-cu ildə
yazdığı "Gülüstan" poeması ilə iki
yerə parçalanmış Azərbaycanın tarixi faciəsini
dilə gətirmiş, rus və fars imperiyasının pəncəsi
altında inləyən Azərbaycan xalqının azadlıq
və istiqlal uğrundakı ədalətli mübarizəsinə
qoşulmuşdur.
Bu poemaya görə
1962-ci ildə şair "millətçi" damğası
ilə universitetdən çıxarılmış, yalnız
2 ildən sonra yerinə qaytarılmışdır. Sovet
rejimində milli varlığı tapdanan, hər cür məhrumiyyətlərə
məruz qalan millətin dərdlərini rəmzləri və
müxtəlif əbədi üsullarla ifadə etmiş, irihəcmli
poemaları və pyeslərində hadisələri ya tarixə,
ya da başqa ölkələrə keçirərək
öz millətinin dərdlərini dilə gətirmişdir.
Birbaşa Sovet diktaturasını ifşa edən əsərlərini
isə şair, Sovet İttifaqı dağılandan sonra
"Sandıqdan səslər" başlığı
altında nəşr etdirmişdir.
Bu vaxta qədər
qüdrətli söz ustası, kəskin publisist, ədəbi-bədii
prosesin təşkilatçısı kimi tanınan B. Vahabzadə
son vaxtlar xalqı düşündürən bir çox məsələlərə,
o cümlədən uydurma Qarabağ problemi ilə əlaqədar
məsələlərdə ağsaqqal kimi ciddi fəaliyyət
göstərir. Həmçinin o, ana dilimizin
saflığı, təmizliyi uğrunda daim yorulmadan
mübarizə aparır.
B.Vahabzadənin evi, bir
növ, millətin ümid qapısına
dönmüşdür. Belə ki, respublikanın müxtəlif
kənd və rayonlarından hər gün onlarca məktub
alır, neçə-neçə şikayətçini evində
qəbul edir, onları dinləyir və imkan daxilində hər
birinin dərdinə əlac etməyə
çalışır. Respublika Ali Sovetinin sessiyalarında,
ictimai-siyasi məclislərdə, kütləvi informasiya vasitələrindəki
çıxışlarında o, xalq mənafeyinin əsl
müdafiəçisi, həqiqi vətənpərvər və
ictimai xadim kimi hamının dərin hörmət və məhəbbətini
qazanmışdır. Yaradıcılığı boyu
xalqın istək və arzularını tərənnüm edən,
bu arzuların həyata keçməsinə
çalışan şair üçün xalqın mənafeyi
onun şəxsi mənafeyinə çevrilmişdir.
***
Bəli, qardaş
Türkiyədə ötən ay sağlığında əməllərinə
rəğmən əbədiyyət qazanan və heykəlləşən
ustadın adına verilmiş prospektdə addımlamaq hər
bir azərbaycansevər və bəxtiyarsevər
üçün nə qədər şərəflidir.
Çünki şair bu şərəfi məhz əməli
işi, zəngin yaradıcılığı və
xalqına olan böyük sevgiləri ilə qazanıb.
Sağlığında əməlinə və əməlinlə
qazandıqlarına eşq olsun, böyük ustad!
Məmmədli
A.
Respublika.-
2008.- 16 dekabr.- S.5.