İlham Əliyev: "Bizim gəlirlərin
toplanmasında çox şəffaf maliyyə sistemimiz
mövcuddur"
Prezident "Uoll strit Cornel" qəzetinə
müsahibəsində ölkəmizin gələcək
inkişaf perspektivlərini açıqladı
Prezident İlham Əliyevin
nüfuzlu "Uoll strit Cornel" qəzetinə verdiyi
müsahibə Azərbaycanın xarici siyasət oriyentləri,
ölkəmizin dünya və regional siyasətdə rolu,
bölgədə cərəyan edən geosiyasi hadisələrə
baxışı və ölkəmizin həmin proseslərdə
iştirak səviyyəsinə dair bəzi məsələlərə
dolğun şəkildə münasibət bildirilməsi
baxımından olduqca əhəmiyyətli və təqdirəlayiqdir.
Müsahibədə dövlət başçısı
qlobal problemlər, regionda baş verən olaylar, Dağlıq
Qarabağ probleminin nizamlanması istiqamətində
aparılan danışıqlar prosesi barədə də
fikirlərini bildirib.
Ekspertlərin fikrincə,
müsahibədə əksini tapan fikirlər bu gün
Azərbaycanın öz milli maraq və mənafelərinə
uyğun siyasət həyata keçirdiyini və
dünyadakı təhdidlərə cavab vermək iqtidarına
malik olduğunu təsdiqləyir. Həmçinin, əksər
analitiklərin və ekspertlərin fikrincə, dünyanın
mötəbər kütləvi informasiya vasitələrindən
olan bu qəzetin Azərbaycana üz tutması, dövlət
başçısı cənab İlham Əliyevlə geniş
müsahibə hazırlaması heç də səbəbsiz
deyildir. Belə ki, artıq ölkəmiz regionun aparıcı
dövlətinə çevrilmişdir və Azərbaycanın
iştirakı olmadan heç bir regional layihə reallaşdırılmır,
ölkəmiz ümumi daxili məhsul artımının
tempinə görə bütün dünyada birinci yerdədir.
Bu qəbildən olan faktları çox sadalamaq olar.
Üstəlik, bütün beynəlxalq təşkilatlarda
artıq Prezident İlham Əliyevi region siyasətçiləri
arasında lider kimi qəbul edirlər. Onu da qeyd edək
ki, bu müsahibə nəticəsində dünya ictimaiyyəti
regionda və dünyadakı bütün ictimai-siyasi
proseslərə Azərbaycanın münasibəti,
mövqeyi ilə tanış olmaq imkanı qazanmışdır.
Müsahibədə
öncə Dağlıq Qarabağ problemi ilə bağlı
fikirlərini açıqlayan dövlət başçısı
İlham Əliyevin sözlərinə görə, rəsmi
Bakı danışıqların on ildən artıq bir
müddət ərzində Ermənistanın qeyri-konstruktiv
mövqeyi ucbatından nəticəsiz davam etməsinə
baxmayaraq, hələ də münaqişənin sülh
yolu ilə həllinə sadiqdir. BMT Təhlükəsizlik
Şurasının qətnamələrinə istinad edən
dövlət başçısı tam əminliklə bildirib
ki, münaqişə yalnız Azərbaycanın ərazi
bütövlüyü çərçivəsində
öz həllini tapmalıdır və başqa bir alternativ
mövcud deyil: "On beş ildir atəşkəs rejimi
mövcuddur, lakin təəssüf ki, münaqişə
hələ də həll olunmayıbdır. Bizim mövqeyimiz
tam aydındır: münaqişə beynəlxalq hüquq
normaları əsasında, Ermənistan qoşunlarının
ərazilərimizdən dərhal çıxarılması
ilə bağlı BMT Təhlükəsizlik Şurasının
qətnamələri əsasında həll olunmalıdır.
Amma əfsus ki, Ermənistan beynəlxalq hüquq normalarına
əməl etmir və bu, münaqişənin həll olunmamasının
əsas səbəbidir. Danışıqlarda irəliləyiş
olmuşdur, amma bu, kifayət deyildir".
Qeyd edək ki, həmsədrlərin
iştirakı ilə Azərbaycan və Ermənistan prezidentlərinin
Davos Forumu çərçivəsində keçirilən
son görüşündə münaqişənin detalları
geniş müzakirə olunsa da, hələlik, konkret nəticələrə
gəlmək mümkün olmayıb. Lakin Prezident İlham
Əliyev Davosda verdiyi bəyanatlarda rəsmi Bakının
öz prinsiplərinə sadiq qaldığını bəyan
etməklə əslində, söhbətin Ermənistanın
güzəştlərə hazırlaşmasına
işarə vurmuş, bununla da işğalçı rejimin
ciddi fakt qarşısında qaldığını vurğulamışdır.
Təsadüfi deyil ki, bu fikir Ermənistan ictimai rəyinə
də hakim kəsilib və işğalçı ölkənin
siyasi dairələri prezidentlərin son görüşünün
rəsmi Yerevanın mövqelərinin sarsılması
ilə müşahidə olunduğunu bildirirlər.
Dövlət başçısı
müsahibədə son vaxtlar bir çox dövlətlərin
başı üstünü qara kabus kimi alaraq, onları
ciddi şəkildə qayğılandıran enerji təhdidlərinin
Azərbaycandan yan keçməsi barədə məsələyə
də münasibət bildirmişdir. Qeyd edək ki,
müasir dünya reallıqlarına nəzərən
neft-qaz ehtiyatları ilə zəngin bir çox dövlətlərin
də enerji təhlükəsizliyi sahəsində ciddi
problemlərin olduğunu söyləyə bilərik. Etibarlı
enerji təhlükəsizliyinin təminatı məsələsi
düşünülmüş strategiya əsasında
genişmiqyaslı tədbirlərin həyata keçirilməsini
nəzərdə tutur və heç də sırf təbii
sərvətlərin zənginliyi ilə şərtlənmir.
Bunun üçün, ilk növbədə, qabaqcıl texnologiya
əsasında geniş və alternativ enerji daşıyıcıları
şəbəkəsi yaradılmalı, zəruri infrastruktur
formalaşdırılmalıdır. Xaricdən enerji
asılılığının azaldılması baxımından
elektrik enerjisi, neft və qaz istehsalı sənayeləri
əlaqəli fəaliyyət göstərməli, boru kəmərlərinin
geosiyasi nöqteyi-nəzərdən təhlükəsiz
marşrutlarla çəkilişi təmin olunmalı,
habelə, alternativ enerji mənbələrinin işə
salınması istiqamətində ciddi addımlar
atılmalıdır. Təsadüfi deyil ki, bunu dövlət
başçısı müsahibəsində də vurğulamışdır:
"Mən buraya Budapeştdə keçirilən Nabucco
sammitindən gəlirəm. Düşünürəm
ki, daha böyük anlaşma baxımından həmin tədbir
çox əhəmiyyətli oldu. Layihənin statusu və
perspektivləri kimi suallar nəzərdən keçirildi.
Bildiyiniz kimi, uzun illərdir ki, biz Nabucco haqqında
çox eşidirdik, lakin səmimi desək, bu istiqamətdə
əməli addımlar görmürük. İndi daha aydın
olur ki, layihə avropalılar üçün əhəmiyyətlidir.
Layihənin həyata keçirilməsinə gəlincə,
əlbəttə ki, hər hansı bir mənbədən
xeyli maliyyə yardımı edilməlidir. Bu, banklar, mərkəzləşmiş
maliyyə paketi ola bilər. Nabucco konsorsiumuna daxil
olan şirkətlər üçün böyük həcmdə
vəsaiti toplamaq asan olmayacaqdır. Əsas şərt
ondan ibarətdir ki, güclü maliyyə dəstəyi
olmalıdır. Bunun olmaması layihənin həyata
keçirilməsinə maneə yarada bilər. Sualınızda
haqlı olaraq, qeyd edirsiniz ki, biz nə qədər gözləyəcəyik.
Biz çox məmnunuq ki, qazımızı başqa
ölkələrin bazarlarına nəql etmək
üçün müasir infrastruktur qurmağa müvəffəq
olmuşuq".
Onu da qeyd edək ki, son
vaxtlar Ukrayna- Rusiya neft qarşıdurmasından narahat
olan Avropa Birliyi Azərbaycanla energetika sahəsində
əməkdaşlığı gücləndirmək niyyətindədir.
Bu məqsədlə, Avropa Komissiyasının hazırladığı
yeni energetika strategiyasında Azərbaycana xüsusi
yer ayrılıb. Layihədə Bakı-Tbilisi-Ərzurum
qaz kəmərinin mühüm rolu qeyd olunur. Avropa Komissiyasının
təqdim etdiyi planda bildirilir ki, Avropa Birliyinin yeni
energetika strategiyasının gerçəkləşməsində
bu kəmər mühüm əhəmiyyət kəsb edəcəkdir.
Layihədə qeyd olunur ki, bu səbəbdən də, Avropa
Birliyi Özbəkistan və Türkmənistanla danışıqlara
başlamalı, Azərbaycan və Qazaxıstanla əlaqələri
möhkəmləndirməlidir.
Energetika sahəsində
tanınmış ekspert Cim Dingel hesab edir ki, Avropanın
Rusiya enerjisindən birmənalı asılılığına
son qoymaq üçün həm neft, həm də qaz ixracında
enerjidaşıyıcılarını nəql edən
kəmərlərin sayı artırılmalıdır.
Burada təkcə Rusiyadan deyil, həm də Xəzər
hövzəsindən enerjidaşıyıcılarının
Avropaya nəqlini intensivləşdirmək lazımdır:
"Avropa üçüncü ölkələrdən
öz enerji asılılığından yaranan risqləri
azaltmaq üçün bu yolu seçməlidir". ABŞ-da
nəşr olunan "International herald tribun" qəzeti
isə Ukrayna-Rusiya enerji qalmaqalından bəhs edərkən
diqqəti Azərbaycana yönəldib: "Bakı-Tbilisi-Ceyhan
yeni neft təminatı mənbəyi kimi Qərb
üçün mühüm strateji əhəmiyyət kəsb
edir". Qəzetin yazdığına görə, bu
gün Qərb Rusiyanın energetik imperializminə qarşı
çıxır: "Azərbaycan bahalı rus qazını
almaqdan imtina etdi, bundan əlavə, Azərbaycan Rusiyanın
nəzarətində olan kəmərlə neft ixracını
dayandırdı. Rəsmi Bakı yaxın qonşusu olan
Gürcüstana qaz ixrac etməyə razılıq verdi.
Nəticədə Gürcüstanın gələcəkdə
Rusiya asılılığından tam xilas olmaq perspektivi
var və bu mənada bu ölkənin vəziyyəti Rusiyadan
qaz alan Avropa Birliyi ölkələrinin durumundan daha
yaxşıdır".
Yeri gəlmişkən,
Türkiyənin "Milliyyət" qəzetinin yazdığına
görə, Adananın Heydər Əliyev adına Ceyhan
limanından bu vaxta qədər 60,3 mln barrel neft tankerlərə
yüklənərək Avropa ölkələrinə
göndərilib: "Bu vaxta qədər Heydər Əliyev
terminalına neft daşımaq üçün 84 tanker
yan alıb. Terminalda isə hələ daşınması
gözlənilən ehtiyat 2,18 mln barrel neft qalmaqdadır.
Xəzər neftinin 50 faizdən çoxu İtaliyaya daşınıb.
Neft alıcılarının siyahısında ABŞ,
İsrail, Braziliya və Fransa ön sıralardadır".
Haaqa Beynəlxalq
Münasibətlər İnstitutu isə bildirir ki, Qərbin
Rusiya və Yaxın Şərqdən enerji asılılığını
azaltmaq üçün yürütdüyü siyasət
regionun önəmini daha da artırır. Qurumun eksperti
Marsel de Haas "RINP" jurnalında çıxan məqaləsində
Cənubi Qafqazdakı geostrateji vəziyyəti
araşdırıb. Onun fikrincə, regionda mübarizə
aparan qüvvələrin əsas silahları yürütdükləri
hərbi və təhlükəsizlik siyasətidir. Ekspert
bu mübarizədə Azərbaycan və Gürcüstanın,
o cümlədən, həmin ölkələrin ərazilərindəki
separatçı rejimlərin və Türkiyə,
İran, ABŞ, Rusiya, Çinin iştirak etdiyini bildirir.
Bundan əlavə, ekspertə görə, müxtəlif
təşkilatlar da bu oyundan kənarda qalmırlar.
Prezidentin müsahibəsində
diqqəti cəlb edən məqamlardan biri də, son
dövrlər dünyada hökm sürən maliyyə
böhranı və onun acı nəticələri ilə
bağlıdır. Qeyd edək ki, bu tendensiya əksər
dünya ölkələrini iflic etsə də, Azərbaycan
özünün praqmatik və çevik addımları
ilə ondan sığortalanıb. Sözsüz ki, bunun əsas
səbəblərindən biri, həm də odur ki, Azərbaycanda
qeyri-neft bölməsində ixrac potensialının artırılması
ilə bağlı müvafiq tədbirlər həyata keçirilir.
Bu tədbirlər planında kommunal sahədə islahatların
aparılması, o cümlədən, onun strukturunun dəyişdirilməsi,
sahə üzrə iqtisadi cəhətdən əsaslandırılmış
tariflərin müəyyənləşdirilməsi, əhalinin
aztəminatlı təbəqələrinə ünvanlı
sosial yardımların verilməsinin daha da təkmilləşdirilməsi
nəzərdə tutulub.
Prezident İlham Əliyevin
qarşısında duran ən mühüm məqsədlərdən
biri isə kiçik və orta sahibkarlığın himayə
edilməsi ilə bağlıdır. Böyük Britaniya
təcrübəsinə əsaslanaraq deyə bilərik
ki, bu ölkədə hazırda 3,5 mln kiçik və orta
sahibkarlıqla məşğul olan qurumlar fəaliyyət
göstərir. Onların Böyük Britaniyada ümumi
daxili məhsulun artımında iştirak göstəriciləri
təxminən 45%-dir. Təbii ki, Azərbaycanda da kiçik
və orta sahibkarlığın inkişafı istiqamətində
indiyə kimi bir çox işlər görülüb. Məhz
bunun nəticəsidir ki, Azərbaycan iqtisadiyyatı
neftin qiymətinin kəskin şəkildə aşağı
düşməsinə dözüm nümayiş etdirir
və bu tendensiya ölkədə mənfi hallarla müşahidə
olunmur. Bunun təfərrüatları Prezidentin müsahibəsində
daha dəqiqliyi ilə ifadə olunmuşdur: "Əsas
ixracımızı, təbii ki, neft və qaz təşkil
edir. Neftin qiymətlərinin aşağı düşməsi,
əlbəttə ki, ÜDM-in artımını da azaldacaq.
Çünki ixrac edilən həcm eyni qalacaq, lakin qiymət
aşağı olacaqdır. Lakin iqtisadiyyatın digər
sektorlarının çox böyük potensialı var.
Son bir neçə il ərzində həyata keçirdiyimiz
islahatlar artıq yaxşı nəticələr verir. Kənd
təsərrüfatı sahəsində çox yaxşı
potensialımız var. Kiçik və orta sahibkarlıqda
möhkəm potensial mövcuddur. İnfrastruktur layihələri
çox uğurla həyata keçirilir. Azərbaycanda
qeyri-neft sektorunda ÜDM-in artımı 15,7 faiz olmuşdur.
Beləliklə, bütün bunlar əsas amillər və
həyata keçirdiyimiz islahatlardır. Həmin amillər
bu cür artımın əsas səbəblərindən
biridir. Neft və qaz digər ölkələrdə də
hasil edilir.
Yeri gəlmişkən,
deyim ki, Xəzəryanı beş dövlət arasında
Azərbaycan enerji resursları, hasilat və ixrac baxımından
ən böyük ölkə sayılmır. Əsas nailiyyətlərimiz
islahatlar sayəsində mümkün olmuşdur. Eyni
zamanda, əlavə edə bilərəm ki, ötən il
Dünya Bankı özünün "Doing Business" icmalında
Azərbaycanı dünyanın bir saylı islahatçı
ölkəsi elan etmişdir. Bundan əlavə, bizim gəlirlərin
toplanmasında çox şəffaf maliyyə sistemimiz
mövcuddur".
Şübhəsiz ki,
Azərbaycan Prezidentinin "Uoll strit Cornel" qəzetinə
müsahibəsi ölkəmizin zəngin inkişaf
perspektivlərindən xəbər verir. Bir daha təsdiqləyir
ki, ölkəmizin bu günü və gələcəyi
etibarlı əllərdədir...
T.Nəsirli
Səs.- 2009.- 5 fevral.- S. 3.