Tarixə işıq salan nəşrlər

"Qismət" nəşriyyatının çap etdiyi yeni kitabların təqdimat mərasimi keçirildi

Dünən Atatürk Mərkəzində yeni nəşrlər - "Türk Qafqaz İslam Ordusu və ermənilər. 1918.", "Missioner" kitablarının, "Müasir İnkişaf İctimai Birliyinin "Türk Eli" jurnalının təqdimat mərasimi keçirildi. Türkiyə səfirinin, tanınmış tarixçilərin, ziyalıların, millət vəkillərinin və ölkə mediayasının nümayəndələrinin iştirak etdiyi tədbiri "Müasir İnkişaf İctimai Birliyinin sədri Mübariz Aşırlı açaraq yeni nəşrlər barədə məlumat verdi. Qeyd etdi ki, milli mənəvi dəyərlərimiz, tariximiz, dinimizlə bağlı çoxsaylı kitablar çap edən "Qismət" nəşriyyatı tərəfindən oxuculara təqdim olunan bu yeni nəşrlər Türk Qafqaz İslam Ordusunun Azərbaycana gəlişinin 90 illiyi ilə əlaqədar silsilə nəşrlərin uğurlu davamıdır.

Yeni nəşrlərin hazırlanmasında və ərsəyə gətirilməsində xüsusi xidməti olan Xəlil Öztürk çıxışında vurğuladı ki, hər bir insanın yaradanı, ailəsi, cəmiyyət və yaşadığı mühit milləti və vətəni qarşısında vəzifə və borcu vardır. Vacib olan bir həqiqət də vətəni vətən edən şəhid və qazilərimizin unudulmamasıdır. Onların dövlət və din üçün etdiklərini heç zaman yaddan çıxarmamalıyıq. Unutmamanın və unudulmamanın ən gözəl və dolğun yolu yazılardır, kitablardır. Biz "Qismət" nəşriyyatı olaraq əlimizdən gələn qədər çap etdirdiyimiz kitablar vasitəsilə bu borcumuzu yerinə yetirməyə çalışırıq.

Oxuculara təqdim olunan yeni nəşrlərdən biri Türk Qafqaz İslam Ordusunun Azərbaycana gəlişinin 90 illiyi münasibətilə Mustafa Görüryılmazın yazdığı "Türk Qafqaz İslam Ordusu və ermənilər. 1918." kitabıdır. Kitabda türk ordusunun Azərbaycanda göstərdiyi döyüş mübarizəsindən ətraflı bəhs olunur. Xatırladım ki, kitabın müəllifi Mustafa Görüryılmaz TRT-nin Bakı nümayəndəliyinin rəhbəri olubdur. Azərbaycanda olduğu dövrdə türk ordusunun gəlişi ilə bağlı bütün mənbələrdən istifadə edib, o dövrü xatırlayan bir çox insanların xatirələrinə istinad etmişdir. Məhz bu canlı xatirələr kitaba ayrı bir rəng və kövrəklik qatmışdır.

İkinci kitabımız Əhməd Həmdi Paşanın müəllifi olduğu "Missioner" əsəridir. Katolik kilsəsinin əhalisi müsəlman olmayan ölkələrdə xristianlığı yaymaq məqsədi daşıyan missionerlik fəaliyyəti bu kitabda ibrətamiz şəkildə qələmə ahınıbdır. Bu kitabı hər bir müsəlman türk gəncin oxuması çox vacibdir.

Üçüncü nəşrimiz "Müasir İnkişaf İctimai Birliyi ilə birlikdə çap etdiyimiz "Türk Eli" dərgisidir. Dərginin bu sayı Türk Qafqaz İslam Ordusunun Azərbaycana gəlişinin 90 illiyinə həsr olunubdur. Jurnalın redaksiya heyəti həm Azərbaycan, həm də Türkiyənin dəyərli elm adamlarından təşkil olunubdur. Jurnal türk dünyasının birgə mədəniyyətinə, tarixinə işıq salmaq, onun ayrı-ayrı coğrafiyaları arasındakı əlaqələrin, körpülərin daha da təkmilləşdirilməsinə xidmət etməklə Türk dünyasının ümumi problemlərini üzə çıxarmaq və onların aradan qaldırılması yollarını axtarmaq məramı daşıyır.

"Türk Qafqaz İslam Ordusu və ermənilər. 1918." kitabını Azərbaycan dilinə çevirən və ön söz müəllifi professor, millət vəkili, Azərbaycanda Atatürk Mərkəzinin müdiri Nizami Cəfərov qeyd etdi ki, bu kitabla oxucular bir daha o dövrün hadisələrinə obyektiv qiymət vermək şansı əldə edəcəklər. Mustafa Görüryılmazın gərgin çalışmalarının nəticəsi olan kitabda müəllifin yalnız Qafqaz İslam Ordusunun Azərbaycandakı fəaliyyətini araşdırmaqla qalmadığını, eyni zamanda Dağıstan hərəkatının məqsədini, məramını da təqdim və təhlil etdiyini görmək mümkündür. Müəllifin kitabda Qafqazın və Azərbaycanın coğrafi mövqeyindən ictimai-siyasi durumuna qədər olan bütün məsələləri işıqlandırması, I Dünya müharibəsi ərəfəsində Osmanlı imperiyasındakı vəziyyət, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti ilə bağlı da oxucuya geniş məlumatlar verməsi onun məlumat dairəsinin genişliyindən, Azərbaycana, ümumən Türk dünyasına olan sevgisindən irəli gəlir. Kitabda ermənilərin Azərbaycanda əhaliyə qarşı törətdikləri qətliamlar və Qafqaz İslam Ordusunun bu qətliamları nə şəkildə önlədiyi də geniş əks etdirilmişdir. Kitabın mühüm əhəmiyyətə malik olduğunu düşünürəm. Çünki təxminən 70 il ərzində sovet imperiyasının əsarəti altında yaşayan Azərbaycanda Qafqaz İslam Ordusu və onun fəaliyyəti ilə bağlı həqiqətlərin işıq üzü görməsinə imkan verilmədi. Bir sıra hallarda qəhrəman türk əsgərlərinə, onların Qafqazda bolşevik-daşnak qüvvələrinə qarşı mübarizəsinə qərəzli münasibət göstərildi.

Ona görə də bu sahədə daha çox araşdırmalar aparılmalı, real faktlar cəmiyyətə, Azərbaycan və Türkiyə ictimaiyyətinə təqdim olunmalıdır.

Akademik Vasim Məmmədəliyev kitabla bağlı fikirlərini bölüşərək "Missioner" kitabının da olduqca dəyərli məzmunu barədə danışdı. Bildirdi ki, Əhməd Həmdi Paşanın şəxsən qələmə aldığı türkiyəli məşhur ilahiyyatçı, professor M.Camal Sofioğlunun nəşrə hazırladığı və Azad Yaşarın Azərbaycan dilinə uyğunlaşdırdığı "Missioner" kitabı bir ingilis missionerinin və ya bir missioner kadrın necə yetişdirildiyini ortaya qoyan qiymətli əsərdir. "Qismət" nəşriyyatında hazırlanıb oxuculara təqdim olunan bu kitabda missionerlərin, xüsusilə İslam dünyasındakı fəaliyyətləri, onların islamı və müsəlmanları parçalayaraq təfriqəyə salma ideyaları, müsəlman cəmiyyətinin içinə girərək, şəhər, kənd, qəsəbə, dağlıq, səhralıq, düzənlik bilmədən müxtəlif yollarla, hətta adlarını, geyim-keçimlərini, həyat tərzlərini dəyişərək və özlərini bölgə insanından biri kimi burada xristianlaşdırma siyasətini aparmaları və xristian dəyərlərinin təbliğatı tarixi faktlarla üzə çıxarılır. Bu gün təqdim olunan yeni nəşrlər hər iki qardaş xalqın milli-mənəvi dəyərləri, tarixi barədə sanballı nümunələrdir.

Türkiyənin Azərbaycanda səfiri Hulusi Kılıç bu nəşrlərin tarixi əhəmiyyəti barədə danışaraq Türkiyənin hər zaman Azərbaycanın yanında olmasını, onun haqq işini dəstəkləməsini vurğuladı. Belə nəşrlərin hər iki dövlət arasında mədəni və tarixi əlaqələrinin inkişafında mühüm rol oynadığını qeyd etdi.

"Qismət" nəşriyyatının direktoru Zahid Məmmədrzayev yeni kitabların yüksək səviyyədə hazırlanmasında zəhməti və köməyi olan hər kəsə təşəkkürünü bildirdi. Kitabların geniş oxucu kütləsinin böyük marağına səbəb olacağına inandığını bildirdi. Nəşriyyat Azərbaycanın, ümumən türk dünyasının mənəvi dəyərləri, tarixi ilə bağlı bundan sonra da kitablar çap etmək niyyətindədir.

Çıxışlarda belə bir inam ifadə olundu ki, belə sanballı araşdırmaların sayının artmasına böyük ehtiyac var. Çünki bu araşdırmalar Azərbaycan-Türkiyə əlaqələrinin möhkəmlənməsi istiqamətində dəyərli töhfələr verir.

Kamal M.

Respublika.- 2008.- 28 noyabr.- S.5.