Bəxtiyar Vahabzadə -
85
Yollara iz düşür...
Azərbaycan ədəbiyyatının, bütövlükdə,
XX əsr poetik fikrinin görkəmli nümayəndəsi, xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadənin adı təkcə respublikamızda
deyil, onun sərhədlərindən çox-çox
uzaqlarda mütəfəkkir
şair, lirik, dramaturq, istedadlı alim və publisist,
qeyrətli və cəsarətli ictimai
xadim, sadə və səmimi insan kimi məşhurdur.
Təsadüfi deyil ki, onun əsərləri, dramları və publisist yazıları dünyanın çox dillərində, o cümlədən, ingilis,
fransız, alman, fars, türk, polyak, ispan, macar və eləcə
də, sovet məkanında yaşadığımız
zaman birliyin bir sıra xalqlarının
dilinə tərcümə
edilmiş və ədəbi nümunələri hər
bir oxucu tərəfindən yüksək
səviyyədə qarşılanıb.
Bu yaradıcılığın
bədii keyfiyyəti şairin zəngin ədəbi düşüncələri
əsasında qiymətini
alaraq, böyük bir fikrin ifadəçisinə
çevrilmişdir. Dünyanın
fəlsəfəsini, onun
zaman və məkan daxilində çözümünü verməyə
çalışan şairin
əsərlərinin bir
qisminin məğzində
həqiqətə gedən
yol, bu yolun
qaranlıq məqamları
dayanır. Bəxtiyar
Vahabzadə bu məqamları açmaq,
onlara aydınlıq gətirmək istəyində
olan bir şair kimi zamanla mübarizədə
güclü və qətiyyətli idi. Həqiqətən
də, səsinin gücü ilə yaşadığı əsrin
böyük şair zirvəsinə ucaldı. Şeirin fəlsəfi yükü onu insalara doğmalaşdırdı,
bir inam körpüsü yaratdı.
1925-ci ildə doğulan
şair zəngin və mənalı bir ömrün
yaradıcısı oldu. Bəxtiyar ömrünü yaratdı. Ali təhsilli bir ziyalı kimi Azərbaycan şair və yazıçılarının
bir növ tədqiqatçısına çevrildi
və yeni məzmunda əsərləri ortaya qoydu. 1951-ci ildə "S.Vurğunun lirikası"
mövzusunda namizədlik,
1964-cü ildə isə
"S.Vurğunun həyat
və yaradıcılığı"
mövzusunda monoqrafiyasını
müdafiə edib, filoloji elmlər doktoru alimlik dərəcəsini alan şairin yaradıcılıq
yolunun ilk illəri ikinci cahan müharibəsinə
təsadüf etdi. O, müharibə dövrünün
gətirdiyi dəhşətləri,
eləcə də, bu müharibədə fədakarlıq göstərən
insanların şücaətini
əks etdirməkdə
vətəndaşlıq mövqeyini nümayiş etdirdi. 1945-ci ildə Yazıçılar İttifaqının
üzvlüyünə qəbul
olundu. Məhsuldar bədii yaradıcılıqla
yanaşı, B.Vahabzadə
40 ildən artıq Azərbaycan Dövlət Universitetində dərs demiş, ali təhsilli mütəxəssislərin
yetişməsində öz
töhfələrini vermişdir.
1980-ci Azərbaycan Elmlər
Akademiyasının müxbir
üzvü seçilmişdir. B.Vahabzadə
70-dən artıq şeir
kitabının, 2 monoqrafiyanın,
11 elmi publisist kitabın və yüzlərlə məqalənin
müəllifi kimi tanındı. Bakı Akademik Dövlət Dram Teatrının səhnəsində onun
"Vicdan", "İkinci
səs", "Yağışdan
sonra", "Yollara iz düşür",
"Fəryad", "Hara
gedir bu dünya?", "Özümüzü kəsən
qılınc", "Cəzasız
günah", "Dar
ağacı" pyesləri
tamaşaya qoyuldu. O, tarixi və müasir mövzuda
20-dən artıq iri həcmli poemaları ilə sevildi. O, 1974-cü ildə əməkdar incəsənət
xadimi, 1975-ci ildə respublika, 1984-cü ildə
isə SSRİ Dövlət
Mükafatı laureatı
adlarına layiq görüldü. 1985-ci ildə
ona "Xalq şairi" fəxri adı verildi, 1995-ci ildə isə Azərbaycan xalqının
milli azadlıq uğrunda mübarizəsində
xüsusi xidmətlərinə
görə
"İstiqlal" ordeni
ilə təltif edildi.
B.Vahabzadənini
şeirləri obrazların kamilliyi, bədii vasitələrin
müasirliyi və orijinallığı ilə seçilir. Onun bütün əsərlərində dünyaya
fəlsəfi baxış
əsas yer tutur. Səmimi etiraf edək ki, son 30-40 ildə
Azərbaycan ədəbiyyatında
B.Vahabzadə qədər
ümumxalq məhəbbəti
qazanmış ikinci bir şairin adını çəkmək
çətindir. Bədii,
elmi və publisistik yaradıcılığını
ictimai-siyasi fəaliyyətlə
üzvi surətdə
əlaqələndirən B.Vahabzadə 5 dəfə Azərbaycan Ali Sovetinə millət vəkili seçildi.
Qeyd edək ki,
hələ 60-cı illərdən başlayan milli azadlıq
hərəkatının öncüllərindən biri
olmuş, 1959-cu ildə yazdığı
"Gülüstan" poeması ilə iki yerə
parçalanmış Azərbaycanın tarixi faciəsini
dilə gətirmiş, rus və fars imperiyasının
pəncəsi altında inləyən Azərbaycan
xalqının azadlıq və istiqlal uğrundakı
ədalətli mübarizəsinə qoşuldu. Bu poemaya görə,
1962-ci ildə şair
"millətçi" damğası
ilə universitetdən
çıxarılmış, yalnız 2 ildən sonra yerinə qaytarılmışdır. Sovet rejimində
milli varlığı
tapdanan, hər cür məhrumiyyətlərə
məruz qalan millətin dərdlərini
rəmzlər və müxtəlif ədəbi
üsullarla ifadə etmiş, iri həcmli poemaları və pyeslərində hadisələri ya tarixə, ya da başqa ölkələrə
keçirərək millətinin
dərdlərini
dilə gətirmişdir.
Birbaşa sovet diktaturasını ifşa
edən əsərlərini
isə şair, Sovet İttifaqı dağılandan sonra "Sandıqdan səslər"
başlığı altında
nəşr etdirmişdir.
Bu vaxta qədər
qüdrətli söz ustası, kəskin publisist,
ədəbi-bədii prosesin təşkilaçısı kimi
tanınan B.Vahabzadə son vaxtlar xalqı
düşündürən bir çox
məsələlərdə, o cümlədən, uydurma
"DQR" problemi ilə əlaqədar
məsələlərdə ağsaqqal kimi ciddi
fəaliyyət göstərir. Həmçinin, o, ana dilimizin
saflığı, təmizliyi uğrunda daim yorulmadan
mübarizə aparırdı.
B.Vahabzadənin evi bir növ, millətin
ümid qapısına
dönmüşdür. Belə
ki, respublikanın müxtəlif kənd və rayonlarından hər gün onlarla məktub alır, neçə-neçə
şikayətçini evində
qəbul edir, onları dinləyir və imkan daxilində
hər birinin dərdinə əlac etməyə çalışır.
Respublika
Ali Sovetinin sessiyalarında, ictimai-siyasi
məclislərdə, kütləvi
informasiya vasitələrindəki
çıxışlarında, o, xalq mənafeyinin
əsil müdafiəçisi,
həqiqi vətənpərvər
və ictimai xadim kimi hamının
dərin hörmət
və məhəbbətini
qazanmışdır. Yaradıcılığı boyu
xalqın istək və arzularını tərənnüm edən,
bu arzuların həyata keçməsinə
çalışan vətəndaş
şair üçün
xalqın mənafeyi onun şəxsi mənafeyinə çevrilmişdir.
Şair
yaratdığı ədəbi nümunələrlə
əbədi dünyamıza nadir nümunələrini həkk
etdi.
Zümrüd
Səs.- 2010.- 10 aprel.- S. 12.