Əli Əhmədov: “Münaqişənin ədalətli şəkildə həll olunması Azərbaycanın işğal olunmuş torpaqlarının azad olunmasından keçir"

Yeni Azərbaycan Partiyası (YAP) Sədrinin müavini, icra katibi Əli Əhmədovun SİA-ya müsahibəsi

- Türkiyənin xarici işlər naziri Əhməd Davudoğlunun dünəndən Bakıya səfəri başlayb. Sizcə, bu səfər münasibətlərdə hansı yeniliklər yarada bilər?

- Bu, tamamilə yüksək qiymətləndirməyə layiq olan bir səfərdir. Bildiyiniz kimi, Türkiyənin həm Baş naziri, həm xarici işlər naziri bu yaxınlarda ABŞ-da keçirilən Nüvə Təhlükəsizliyi Sammitində iştirak ediblər. Eyni zamanda, Amerikanın prezidenti, digər rəsmi şəxsləri ilə görüşlərdə Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin nizama salınması ilə əlaqədar söhbətlər aparılıb. Məmnunluq hissi ilə qeyd etmək lazımdır ki, həmişə olduğu kimi Türkiyə hökumətinin baş naziri Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin nizama salınmasında ədalətli mövqe nümayiş etdirib. Türkiyə münaqişənin nizama salınması üçün ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrlərindən biri olan ABŞ-a səylərinin artırılmasını məsləhət bilib və belə çağırışlar edib. Eyni zamanda, Azərbaycan torpaqlarını işğal etmiş Ermənistanın təcavüzkar siyasətinə son qoyulması üçün lazım olan tədbirlərin aparılmasının məqsədəuyğun olduğunu bildirib. Beləliklə, Azərbaycanın mövqeyi Türkiyə tərəfindən qətiyyətlə dəstəklənib. Təbii ki, bu, bizi qane edir və sevindirir. Bu görüşün nəticələri ilə əlaqədar fikirlərini Azərbaycan rəhbərliyi ilə bölüşmək üçün Türkiyənin xarici işlər naziri Azərbaycana səfər edib. Güman edirəm ki, bu cür qarşılıqlı fəaliyyət Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin ədalətli şəkildə həll olunmasına əhəmiyyətli töhfələr verə bilər. Təəssüf hissi ilə qeyd etmək lazımdır ki, dünyanın bir sıra dövlətləri, o cümlədən münaqişənin nizama salınmasında vasitəçilik missiyasını öz üzərinə götürmüş bəzi dövlətlər münaqişənin nizama salınmasında müəyyən qədər ədalətli mövqe nümayiş etdirməkdə çətinlik çəkirlər, yaxud münaqişənin nizama salınması üçün çox ciddi və təsirli addımların atılması mərhələsi gəlib çatanda lazımi qətiyyət göstərə bilmirlər. İstənilən halda münaqişənin ədalətli şəkildə həll olunması Azərbaycanın işğal olunmuş torpaqlarının azad olunmasından keçir və münaqişəni nizama salmaq missiyasını öz üzərinə götürmüş vasitəçilər də bunu dərk etmək zorundadırlar.

Türkiyənin münaqişənin nizama salınması prosesinə qoşulmasını təbii hesab edirik. Bunun bir səbəbi onunla əlaqədardır ki, Türkiyə Minsk qrupunun üzvlərindən biridir. Biz hesab edirik ki, Minsk qrupunun həmsədr dövlətlərinin bu günə qədər lazımi qətiyyət göstərə bilməmələri Azərbaycanın işğala məruz qalmış dövlət kimi mövqeyinin kifayət qədər müdafiə olunmaması gerçəkliyi bu fikiri ortaya atmağa əsas yaradır ki, Minsk qrupunun həmsədrlərinin tərkibində formatın dəyişikliyi üçün zaman yetişib. Hesab edirik ki, Türkiyə bu formatın kamilləşməsi və tamamlanması üçün ən gərəkli və faydalı namizəd ola bilər.

Digər tərəfdən Türkiyə Azərbaycanın dost və qardaş ölkəsi kimi münaqişənin ədalətli şəkildə, Azərbaycanın pozulmuş hüquqlarının bərpa edilməsi şərtləri çərçivəsində həll olunmasında bilavasitə maraqlı dövlətdir. Bu səbəbdən də Türkiyənin prosesə qoşulmasını alqışlayırıq və regionda böyük nüfuza, söz haqqına malik olan Türkiyənin bu prosesə qoşulması hesab edirik ki, münaqişənin nizama salınması işinə özünün əhəmiyyətli töhfəsini verə bilər. Biz buna inanırıq, vacib hesab edirik və bunun tərəfdarıyıq. Son zamanlar Türkiyənin bu istiqamətdə göstərdiyi həm səylər, həm fəallıq, həm də onun nəticələri göz önündədi.

- Bu günlərdə Türkiyə mediasında belə bir məlumat yayılıb ki, Rəcəb Tayyib Ərdoğan Azərbaycandan siqnal aldıqlarını bəyan edib. Qeyd olunur ki, iki rayonun - Füzuli və Ağdamın qaytarılması Türkiyə-Ermənistan münasibətlərində, münaqişənin həllində irəliləyiş ola bilər. Bu fikirlər nə dərəcədə həqiqətə uyğundur?

- Prinsip etibarı ilə münaqişənin nizama salınması və həlli Azərbaycan üçün bir anlama gətirib çıxarır ki, bu da Azərbaycanın işğal olunmuş torpaqlarının azad olunmasıdır. Azərbaycan prezidenti cənab İlham Əliyev dəfələrlə mövqeyini bəyan edib və bu gün münaqişənin nizama salınması ilə əlaqədar Azərbaycanın yanaşması yalnız səsləndirilən bəyanat çərçivəsindədir. Amma hər bir prosesin həllinin müxtəlif mərhələləri ola bilər. Bu mənada bütövlükdə danışıqlar və nizama salınma prosesinə hər hansı bir dinamika gətirməkdən ötrü müxtəlif təkliflər ola bilər, bu təkliflər nəzərdən keçirilə bilər, mərhələli şəkildə münaqişənin nizama salınması üçün müxtəlif addımlar atıla bilər. Bu kondeksdə səsləndirilən fikri dəyərləndirmək mümkündür. Bütövlükdə isə qeyd etdiyim kimi, Azərbaycan üçün Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin nəticələrinin aradan qaldırılmasının bir anlamı var. Bu da qeyd etdiyim kimi, Azərbaycanın işğal altında olan torpaqlarının işğaldan azad edilməsi, məcburi köçkünlərin öz yurd-yuvalarına qaytarılmasıdır.

- Dünən bəlli oldu ki, Azərbaycan tərəfi ABŞ-la birgə hərbi təlimlərdən imtina edib. Bunu necə qiymətləndirirsiniz?

- Mən belə hesab edirəm ki, bütövlükdə bu proseslər bir-biri ilə bu və ya digər dərəcədə əlaqəlidir. Regionda əmin-amanlığın, sabitliyin, əməkdaşlığın təmin edilməsi Ermənistanla Azərbaycan arasında yaşanan münaqişənin nəticələrinin aradan qaldırılması ilə bilavasitə əlaqədardır. Bundan kənarda və bundan ayrılıqda Cənubi Qafqazda sülhün, əmin-amanlığın təmin edilməsi mümkün deyil. Əgər bütün proseslər bu konteksdən nəzərdən keçirilirsə, onda ilkin olaraq münaqişənin nizama salınması üçün əhəmiyyətli addımlar atılmalı, bu istiqamətdə ədalətli tədbirlərin görülməsi planlaşdırılmalıdır. Bunun nəticəsi və yekunu olaraq regionda sülhün, əmin-amanlığın təmin edilməsi istiqamətində digər əlavə, sonrakı mərhələlərə aid olan tədbirlər görülə bilər. Belə hesab edirəm ki, bu gün üçün Azərbaycan cəmiyyətinin qəbul edəcəyi bir reallıq var. Bu da ondan ibarətdir ki, istənilən beynəlxalq, siyasi qurumlarla Azərbaycanın münasibətlərinin kökündə dayanan çox vacib məsələlərdən biri də Azərbaycana qarşı edilmiş haqsızlığa həmin təşkilatların və qurumların münasibətlərinin aşıq şəkildə ortaya qoyulmasıdır. Əgər Azərbaycanın haqlı mövqeyi bu qurumlar tərəfindən müdafiə edilmirsə, onda Azərbaycan cəmiyyətinin bu münasibətlərin Azərbaycanın maraqlarına nə dərəcədə uyğun gəlməsi ilə əlaqədar sualları ortaya çıxır. Hesab edirəm ki, bütövlükdə yanaşma belədir. Amma inanmaq istədiyim ondan ibarətdir ki, Azərbaycanın ədalətli mövqeyini getdikcə dünya birliyində daha geniş dairələr dərk edir və qəbul edir. Bu əhəmiyyətli irəliləyişdir və bu istiqamətdə səylərin genişləndirilməsinə böyük ehtiyac var. Azərbaycanın xarici siyasətində atılan bütün addmların kökündə dayanan həqiqət və məntiq bundan ibarətdir.

- Müsavat partıyasının seçkiqabağı piket və mitinqlərə start verməsini necə dəyərləndirirsiniz?

- Siyasət və müxalifət siyasəti mitinqdən ibarət deyil. Müxalifətin öz siyasətini yalnız mitinq, küçə aksiyaları ilə məhdudlaşdırmasını bütövlükdə səmərəli və düzgün saymıram. Bu məsələnin birinci tərəfi. Məsələnin ikinci tərəfinə gəlincə, təəssüf hissi ilə qeyd etmək istəyirəm ki, müxalifət partiyaları bir sıra hallarda özlərinin sosial bazasında zəifliyini o qədər də müsbət qəbul olunmayan və səmərəsiz üsullarla ört-basdır etməyə çalışır. Xatırlayırsınızsa, 2007-2008-ci illərdə müxalifətin kütləvi aksiyalar keçirməsi üçün müvafiq yerlər ayrılmışdı. Amma bir neçə kütləvi aksiya keçirmək cəhdləri müxalifətin arxasında ictimai dayağın olmadığını ortaya qoydu. Ukrayna meydanında bir neçə dəfə müxalifət tərəfindən uğursuz kütləvi aksiyalar keçirməsi cəhdlərini xatırlamağı təklif edirəm. Bu onu göstərdi ki, müxalifət mitinqlərini keçirməkdən ötrü kifayət qədər ictimai dəstəyə malik olmadığından, təşkil etdikləri kütləvi aksiyalarda iştirak edən insanların sayı həddindən artıq az olur. Belə olan halda müxalifət partiyaları öz taktikalarında dəyişiklik edirlər və özlərinin sosial bazasının zəifliyinin, təşkil etdikləri kütləvi aksiyalara insanların gəlmək istəmədiyini guya "Azərbaycanda müxalifətin kütləvi aksiyalar keçirməsinə hökumət və müvafiq hakimiyyət qurumları tərəfindən qadağalar qoyulur" tezisləri ilə ört-basdır etməyə çalışırlar. Ona görə də şəhərin elə yerlərində mitinqlərin keçirilməsi iddiasına düşürlər ki, hər bir Azərbaycan vətəndaşı üçün aydındır ki, həmin yerlərdə mitinq və kütləvi aksiyaların keçirilməsi mümkün deyil. Təhlükəsizlik, şəhərdəki normal ictimai gediş-gəlişin pozulması və digər nöqteyi nəzərdən. Təbii ki, onlar özləri də əvvəlcədən bilirlər ki, həmin yerlərdə kütləvi aksiyaların keçirilməsi çox ciddi səbəblərlə əlaqədar məqsədəuyğun sayılmayacaq. Beləliklə də, onlar özlərinin o qədər də düzgün, ədalətli olmayan niyyətlərini ortaya qoymuş olurlar. Məqsəd kifayət qədər natəmizdir. O məqsədə çatmaq üçün seçilmiş yollar səmərəli deyil. Bütün bunlara rəğmən Azərbaycanda istənilən siyasi partiyanın kütləvi aksiyalar keçirməsi üçün imkan yaradılıb, yerlər ayrılıb. Amma bu aksiyanı keçirmək istəyən adamların həmin yerlərdə kütləvi aksiya keçirməkdən imtina etmələri bir daha onların bir yandan kütləvi aksiyalarda iştirak edən insaların kifayət qədər az olmasından və beləliklə də aksiyanın baş tutmayacağını əvvəlcədən bilmələrindən xəbər verir. İkinci tərəfdən də bir sıra beynəlxalq təşkilatlar qarşısında Azərbaycan haqqında xoşagəlməyən rəy formalaşdırmaq istəyindən xəbər verir. Amma həqiqət tamamilə başqa yerdə dayanıb ki, bu barədə də fikirlərimi səsləndirdim. Azərbaycanda kütləvi aksiyaların, mitinqlərin keçirilmısi üçün imkan, şərait, qanuni təminatlar da var. Sadəcə olaraq müxalifət, qeyd etdiyim kimi, öz kütləvi aksiyalarını keçirmək üçün lazımi insanları toplaya bilmədiyindən müxtəlif, xoşagəlməyən bəhanələrlə "Azərbaycanda kütləvi aksiyaların keçirilməsinə qadağalar qoyulub" kimi ab-hava, təəssürat yaratmaqdan ötrü müxtəlif xoşagəlməz oyunlardan çıxırlar.

- Yeni Azərbaycan Partiyasının parlament seçkilərini hazırlığı hansı səviyyədədir?

- Partıyanın cari ilin noyabr ayında keçiriləcək parlament seçkilərinə hazırlıq səviyyəsi çox yüksək səviyyədə gedir və narahatçılığa heç bir əsas yoxdur.

Səs.- 2010.- 21 aprel.- S. 6.